   
|
|
|
SUBSTANCJE CHEMICZNE O USTALONYCH WARTOŚCIACH NDS
Zbiór informacji na temat substancji chemicznych z ustalonymi wartościami najwyższych dopuszczalnych stężeń przedstawionych alfabetycznie. Informacje te obejmują nazwy substancji, ich synonimy, klasyfikację, informacje z zakresu pierwszej pomocy w przypadku zatrucia inhalacyjnego, zatrucia drogą pokarmową, skażenia skóry, skażenia oczu. Dla każdego związku podano właściwości fizykochemiczne i toksykologiczne. Wykaz wartości NDS i metod oznaczania substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy podano w tabeli w górnym pasku menu.
|
Ksylen 1,3-[108-38-3]| Synonimy | dwumetylobenzen, dimetylobenzen, metylotoluen, ksylol
| | Klasyfikacja substancji | R10
Xn; R20/21
Xi; R38
| | Pierwsza pomoc |
Niezbędne leki: tlen, parafina płynna.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w dowolnej pozycji, chronić przed utratą ciepła. Podawać tlen do oddychania. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Postępowanie objawowe, kontrola ciśnienia tętniczego krwi, akcji serca. W razie wskazań transport do szpitala.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wynieść poszkodowanego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać strzykawką przez cewnik wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Jeżeli oddycha, podać tlen, najlepiej przez maskę twarzową. Jeżeli nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta lub aparatem typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Kontynuować podawanie tlenu, kontrolować akcję serca, ciśnienie krwi. Nie podawać adrenaliny ani innych amin katecholowych (ryzyko migotania komór). W razie zaburzeń oddychania stosować oddech wspomagany z użyciem aparatu typu AMBU; jeżeli zatruty nie oddycha - zaintubować i stosować tlen za pomocą aparatu typu AMBU. W każdym przypadku transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻNIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież. Zmyć skórę dużą ilością letniej wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian).
Pomoc lekarska
W razie podrażnienia skóry wskazana jest konsultacja dermatologa.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Przemywać oczy dużą ilością chłodnej wody około 15 minut. Unikać silnego strumienia wody wobec ryzyka uszkodzenia rogówki.
Pomoc lekarska
Zapewnić konsultację okulistyczną.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Natychmiast po połknięciu (w czasie do 5 minut!) poszkodowany powinien sam wywołać u siebie wymioty. Później nie wywoływać wymiotów. W każdym przypadku połknięcia ksylenu podać 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać niczego innego do picia.
Pomoc lekarska
Postępowanie w zależności od ilości wypitego ksylenu. Wskazana hospitalizacja ze względu na możliwość zaburzeń trawiennych.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Pomoc lekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Transport karetką reanimacyjną PR do ośrodka zatruć, pod nadzorem lekarza. | | Właściwości fizykochemiczne |
Właściwości podstawowe
Masa cząsteczkowa: 106,16
Stan skupienia w temp. 20°C: ciecz
Barwa: bezbarwna
Zapach: przyjemny, charakterystyczny
Temperatura topnienia:
o-ksylen: -25,18°C
m-ksylen: -47,55°C
p-ksylen: 13,26°C
mieszanina: -25°C
Temperatura wrzenia:
o-ksylen: 144,5°C
m-ksylen: 139,1°C
p-ksylen: 138,3°C
mieszanina: 137-142°C
Temperatura zapłonu:
o-ksylen: 30°C
m-ksylen: 29°C
p-ksylen: 25°C
Uwaga: produkt handlowy techniczny może charakteryzować się temperaturą zapłonu poniżej 23°C.
Temperatura samozapłonu:
o-ksylen: 465°C
m-ksylen: 525°C
p-ksylen: 525°C
Granice wybuchowości w powietrzu:
o-ksylen:
- dolna: 1,0% obj.
- górna: 7,6% obj.
m-ksylen:
- dolna: 1,1% obj.
- górna: 7,0% obj.
p-ksylen:
- dolna: 1,1% obj.
- górna: 7,0% obj.
mieszanina:
- dolna: 1,0% obj.
- górna: 7,6% obj.
Stężenie stechiometryczne: 1,96% obj.
Gęstość w temp. 20°C:
o-ksylen: 0,88 g/cm3
m-ksylen: 0,86 g/cm3
p-ksylen: 0,86 g/cm3
mieszanina: 0,874 g/cm3
Gęstość par względem powietrza: 3,66
Prężność par:
o-ksylen: 6,7 hPa w temp. 20°C, 12 hPa w temp. 30°C
m-ksylen: 8 hPa w temp. 20°C, 14,7 hPa w temp. 30°C
p-ksylen: 8,8 hPa w temp. 20°C, 16 hPa w temp. 30°C
mieszanina: 9 hPa w temp. 20°C
Stężenie pary nasyconej:
o-ksylen: 29 g/m3 w temp. 20°C, 51 g/m3 w temp. 30°C
m-ksylen: 35 g/m3 w temp. 20°C, 62 g/m3 w temp. 30°C
p-ksylen: 38 g/m3 w temp. 20°C, 67 g/m3 w temp. 30°C
Rozpuszczalność w wodzie: rozpuszcza się bardzo słabo
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym, dwusiarczku węgla.
Właściwości dodatkowe
Współczynnik załamania światła w temp. 20°C:
o-ksylen: 1,5045
m-ksylen: 1,4972
p-ksylen: 1,4958
mieszanina: 1,498
Lepkość w temp. 20°C:
o-ksylen: 0,81 mPa s
m-ksylen: 0,62 mPa s
p-ksylen: 0,65 mPa s
Temperatura krytyczna:
o-ksylen: 359,0°C
m-ksylen: 343,6°C
p-ksylen: 342,7°C
Ciśnienie krytyczne:
o-ksylen: 3,65 MPa
m-ksylen: 3,55 MPa
p-ksylen: 3,44 MPa
Ciepło właściwe:
o-ksylen: 1,73 J/(g K) w temp. 21,9°C
m-ksylen: 1,78 J/(g K) w temp. 45°C
p-ksylen: 1,68 J/(g K) w temp. 17,5°C
Ciepło parowania:
o-ksylen: 346,19 J/g w temp. wrzenia, 409,3 J/g w temp. 25°C
m-ksylen: 343 J/g w temp. wrzenia, 401,9 J/g w temp. 25°C
p-ksylen: 339,8 J/g w temp. wrzenia, 399,3 J/g w temp. 25°C
Ciepło spalania:
o-ksylen: -43,06 kJ/g
m-ksylen: -42,92 kJ/g
p-ksylen: -42,95 kJ/g | | Właściwości dodatkowe | | | Informacje toksykologiczne: |
Klasa toksyczności
Substancja szkodliwa i drażniąca wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.
Substancja nie może być sklasyfikowana jako rakotwórcza dla ludzi wg IARC (grupa 3).
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu - 0,9-9 mg/m3
LD50 (szczur, doustnie) - 4300 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) - 22100 mg/m3 (4 h)
LD50 (królik, szczur, skóra) - brak danych
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia ostrego: pary działają drażniąco na błony śluzowe układu oddechowego. Powodują bóle i zawroty głowy, pobudzenie, nudności, wymioty. W dużych stężeniach działają narkotycznie, powodują zaburzenia rytmu serca z ryzykiem migotania komór, utraty przytomności i śmierci. Ciekłe ksyleny mają miejscowe działanie drażniące, wywołują podrażnienie spojówek i ich zaczerwienienie; mogą spowodować uszkodzenie rogówki. Drogą pokarmową ksyleny powodują bóle brzucha, wymioty z ryzykiem zachłyśnięcia i zachłystowego zapalenia płuc. Następstwem mogą być zaburzenia funkcji wątroby i nerek. Dawka toksyczna wynosi 0,5-1 g na 1 kg masy ciała (30-70 g).
Objawy zatrucia przewlekłego: występują czynnościowe zaburzenia ze strony układu nerwowego, przewlekłe zapalenia spojówek, niekiedy zaburzenia węchu, stany zapalne górnych dróg oddechowych z bólami gardła, przewlekłe zapalenia skóry. |
|
|
|
|
