MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH MASZYNISTA MASZYN DŹWIGOWO - TRANSPORTOWYCH (MASZYNISTA ŻURAWIA)

Maszyniści żurawia mogą ulec urazom w wyniku upadku z wysokości, porażenia prądem elektrycznym oraz mogą ulec urazom spowodowanym spadającymi przedmiotami lub będącymi w ruchu częściami żurawia. Praca w zmiennych warunkach atmosferycznych może być przyczyną różnych problemów zdrowotnych.

Czynniki mogące powodować wypadki	Praca na wysokości, m. in. na podwieszanych podestach - możliwość urazów w wyniku upadku, podczas wchodzenia lub schodzenia ze stanowiska pracy (drabinak ma waskie, metalowe szczeble, które w okresie jesienno-zimowym, po deszczu mogą być śliskie
	Nieprawidłowo ustawione i zamocowane przedmioty - możliwość urazów w wyniku uderzenia, przygniecenia
	Obracające się części żurawia, ruchome części maszyn, pasy, liny, łańcuchy itd.  - możliwość urazów w wyniku wciągnięcia (pochwycenia) ubrania lub poszczególnych części ciała
	Przewracający się żuraw lub jego części  (zwłaszcza podczas próby podniesienia ładunków cięższych niż ciężar nominalny lub pod kątem czy o promieniu innym niż dozwolony lub przy nieprawidlowym posadowieniu maszyny) - możliwość urazów
	Ostre przyrządy i narzędzia wykorzytywane przy drobnych naprawach – możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
	Prąd elektryczny – możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego lub zetknięcia części żurawia z liniami elektrycznymi
	Gorące rury lub gazy wydechowe – możliwość poparzeń
	Urządzenia grzewcze, palenie tytoniu podczas pracy, iskry z uszkodzonych urządzeń elektrycznych – możliwość poparzeń i zaczadzenia w razie pożaru
	Piorun – możliwość  porażenia podczas burzy
	Urazy głowy, powstające podczas wchodzenia, schodzenia do/z kabiny, urazy wynikające z cisnoty panującej w kabinie operatora
	Zderzenie ze stacjonarnymi obiektami np. budynkami, ścianami lub obiektami będącymi w ruchu - możliwość urazów
	Przenoszenie, podnoszenie ciężkich przedmiotów - możliwość urazów kręgosłupa
Czynniki fizyczne	Zmienne warunki atmosferyczne - możliwość (w zależności od pory roku) udaru cieplnego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego
	Nadmierny hałas i wibracje miejscowe emitowane przez silnik (elektryczny, spalinowy, benzynowy itd.) - możliwość uszkodzenia słuchu i zespołu wibracyjnego
Czynniki chemiczne i pyły	Olej smarowy – możliwość zapalenia skóry podczas prac konserwacyjnych
	Deficyt tlenu w powietrzu (np. z powodu akumulacji gazów spalinowych) - możliwość niedotlenienia
	Tlenek węgla i tlenki azotu w przypadku stosowania silnika spalinowego - możliwość zatrucia
Czynniki biologiczne	Owady - możliwość urazów, alergii w wyniku ukąszenia
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wykonywanie czynności powtarzalnych, wymuszona pozycja ciała podczas pracy (wielogodzinne siedzenie często na nieergonomicznym siedzisku) – możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
	Stres wynikający z monotypowej, nudnej pracy, wynikający z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo ludzi poruszających się po terenie budowy
	Olśnienia i odblaski od metalowych lub szklanych powierzchni, mozliwość chwilowej utraty panowania nad maszyną i przenoszonym ładunkiem
	Praca zmianowa – możliwość stresu psychicznego, zaburzeń rytmu biologicznego, obniżonej zdolności do pracy fizycznej

	Należy zainstalować balustrady wokół wszystkich platform, na których muszą przebywać pracownicy.
	Nie należy używać żurawia do podnoszenia pracowników na  podwieszone podesty.
	Należy stosować sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości (pasy, linki itd.).
	Należy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi, kask ochronny.
	Osoby znajdujące się w pobliżu żurawia przy wykonywaniu prac budowlanych muszą nosić środki ochrony indywidualnej w celu zminimalizowania skutków uderzeń przez spadające lub poruszające się przedmioty.
	Należy zachować odpowiednią odległość między ruchomymi lub obracającymi się elementami żurawia i stałymi konstrukcjami w celu uniknięcia zmiażdżenia lub pochwycenia.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń. Żuraw musi być poddawany przeglądom technicznym i kontrolowany przez urząd dozoru technicznego.
	Należy stosować odzież ochronną podczas pracy w niekorzystnych warunkach atmosferycznych.
	Pracownik powinien mieć do dyspozycji okulary słoneczne chroniące przed odblaskami.

Synonimy	Operator żurawia.
Definicja i/lub opis zawodu	Maszynista żurawia obsługuje żuraw w celu podnoszenia, przemieszczania i umieszczania materiałów i przedmiotów, przy użyciu przyrządów, takich jak: elektromagnes, hak, kosz, kula burząca, chwytak dwuszczękowy. Klasyfikacji dokonuje się na podstawie rodzaju żurawia: maszynista żurawia samochodowego, kolejowego, samojezdnego, operator żurawia jednoszynowego. Maszyniści żurawi  pracują na wysokości, w każdych warunkach atmosferycznych, z wyjątkiem silnego wiatru. Obsługują żurawie stacjonarne lub przejezdne w celu podnoszenia, przemieszczania i umieszczania przedmiotów w takich obiektach jak: place budowy, nabrzeża, bocznice kolejowe i stocznie. Maszyniści żurawi mogą obsługiwać rożne rodzaje żurawi, takie jak:  suwnice bramowe, służące do przemieszczania kontenerów; żurawie wieżowe montowane i demontowane na miejscu, suwnice w fabrykach, warsztatach i tartakach, żurawie przejezdne na podwoziu samochodowym. Często żurawie stosowane są do podnoszenia i przemieszczania części budynków takich jak dachy, oraz materiałów na placach budowy.
Zawody pokrewne	Maszynista wywrotnic kolejowych, maszynista (operator) suwnic, maszynista urządzeń wyciągów szybowych, maszynista przenośników taśmowych, maszynista przepompowni, operator wózków jezdnych, podsuwnicowy, operator dźwigów towarowo-osobowych, operator maszyn górniczych, operator koparki, operator samojezdnych maszyn rolniczych i leśnych.
Wykonywane czynności	Ciągnięcie i pchanie, czyszczenie, konserwowanie, kontrolowanie, łączenie, naciskanie (pedału), naprawianie, noszenie, obniżanie, obracanie, obserwowanie, obsługiwanie, organizowanie, planowanie, podnoszenie, przekazywanie, przemieszczanie (ładunków), rozmieszczanie, smarowanie (przewodów, krążków itd.), sprawdzanie (prawidłowości ładunku), sprawdzanie (stanu gruntu i ustawienia żurawia w poziomie przed próbą podniesienia ładunku), sterowanie, umieszczanie, uruchamianie, ustawianie i zabezpieczanie żurawia, wspinanie się, wykonywanie (poleceń sygnalisty), wymienianie, zabezpieczanie [patrz: uwaga 1], załadowywanie i rozładowywanie, zamocowywanie.
Podstawowy stosowany sprzęt	Żurawie kolejowe, samochodowe, żurawie masztowe, żurawie wieżowe,  narzędzia ręczne stosowane do konserwacji i smarowania, różny sprzęt pomocniczy, jak łańcuchy, liny, haki itd., żurawie przejezdne, radia, radiotelefony, urządzenia sygnalizacyjne, narzędzia naprawcze.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Przedsiębiorstwa budowlane, place budowy, żurawie pływające (w transporcie rzecznym), firmy produkujące maszyny, huty żelaza i stali, pola naftowe, przedsiębiorstwa wiertnictwa przybrzeżnego (ropa naftowa), składy drewna, transport (drogowy, kolejowy wodny), stocznie.

Uwagi	Maszyniści żurawi powinni dobrze porozumiewać się z innymi członkami załogi na placu budowy, tak aby rozumieli wymagania jakie należy spełnić przy przemieszczaniu ładunków. Powinni umieć wykonać polecenia klienta oraz rozumieć i odpowiednio interpretować sygnały ręczne podczas obsługiwania żurawia. Powinni umieć obserwować sytuację na ziemi. Powinni posiadać umiejętność udzielania pierwszej pomocy.
Piśmiennictwo	Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiP S z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie MPiP S z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. Nr 62, poz. 287); Rozporządzenie MPiP S z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac , które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. Nr 62, poz. 288) Rozporządzenie MI z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwo i higiena pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - "Środki ochrony indywidualnej". INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.