MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH PIELĘGNIARKA-OPERACYJNA

Pielęgniarki operacyjne narażone są na patogenne mikroorganizmy pochodzące z kontaktu z chorymi pacjentami i ich płynami ustrojowymi. Pielęgniarki operacyjne mogą ulec poparzeniom skóry (rąk, palców) w zetknięciu z gorącymi powierzchniami, gotującą się wodą lub gorącą parą pochodzącą z autoklawów. Pielęgniarki operacyjne mogą ulec urazom w wyniku zakłucia igłą, ostrymi narzędziami lub ostrymi krawędziami szkła, kości. Pielęgniarki operacyjne narażone są na działanie szkodliwych substancji chemicznych obecnych w środkach czyszczących, lekach, środkach dezynfekcyjnych i sterylizujących, preparatach anestezjologicznych, klejach itp. Długie godziny stojącej pracy mogą być przyczyną zmęczenia i dolegliwości bólowych pleców, nóg. Istnieje możliwość powstania alergii na lateks wchodzący w skład rękawic oraz  pyłu pochodzącego z tych rękawic. Długie godziny pracy, praca zmianowa, dyżury nocne i świąteczne jak również kontakt z ciężko chorymi ludźmi mogą stanowić źródło stresu.

Czynniki mogące powodować wypadki	Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
	Gorące powierzchnie, gorące gazy i ciecze - możliwość poparzeń
	Igły, ostre narzędzia i krawędzie, stłuczone szkło - możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
	Praca związana z przenoszeniem pacjentów - możliwość urazów w wyniku upadków
	Rozpryskujące się cząstki w powietrzu w czasie operacji - możliwość urazów oczu
Czynniki fizyczne	Promieniowanie jonizujące emitowane m.in. podczas wykonywania śródoperacyjnych zdjęć rentgenowskich - możliwość napromieniowania
	Promieniowanie ultrafioletowe wykorzystywane w procesie dezynfekcji - możliwość uszkodzenia skóry i oczu
	Promieniowanie laserowe w czasie zabiegów chirurgicznych z użyciem lasera - możliwość napromieniowania
Czynniki chemiczne i pyły	Substancje chemiczne takie jak detergenty, środki antyseptyczne, leki - możliwość chorób skóry i układu oddechowego
	Gazy anestetyczne - możliwość zatrucia
	Rękawice lateksowe lub inne gumowe części - możliwość uczulenia
Czynniki biologiczne	Mikroorganizmy chorobotwórcze, których źródłem jest kontakt z pacjentami lub ich płynami ustrojowymi, wydzielinami i wydalinami - możliwość chorób zakaźnych, w tym AIDS i wirusowego zapalenia wątroby typu B
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Praca wykonywana przez wiele godzin w wymuszonej pozycji ciała zwłaszcza stojącej, przenoszenie pacjentów - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia  układu  mięśniowo-szkieletowego a zwłaszcza bólów nóg, kolan i pleców
	Wykonywanie powtarzalnych czynności ręcznych (np. przy podawaniu narzędzi) – możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
	Praca poza normalnymi godzinami, praca zmianowa (praca w nocy, w święta), długie godziny pracy a czasami nienormowany czas pracy w warunkach zagrożenia dla życia pacjenta - możliwość stresu psychicznego, problemów rodzinnych i objawów "wypalenia" zawodowego

	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.
	Należy stosować środki ochrony oczu chroniące przed promieniowaniem ultrafioletowym.
	W przypadku uczulenia na lateks należy stosować rękawice wykonane z innych materiałów, a także unikać kontaktu z innymi produktami zawierającymi lateks.
	Należy unikać palenia papierosów, jedzenia i picia w czasie pracy.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia pacjentów.

Synonimy	pilęgniarka operacyjna.
Definicja i/lub opis zawodu	Pielęgniarka operacyjna to osoba, która realizuje świadczenia zdrowotne związane ze sprawnym przygotowaniem pacjenta do zabiegów operacyjnych, sal bloku operacyjnego i instrumentarium chirurgicznego do przeprowadzenia operacji leczniczych i diagnostycznych oraz instrumentowaniu w trakcie zabiegów operacyjnych. Opiekuje się pacjentem po zabiegu w obrębie bloku operacyjnego. Współpracuje z zespołami operacyjnymi i innymi komórkami organizacyjnymi szpitala w zakresie prawidłowego funkcjonowania bloku operacyjnego.
Zawody pokrewne	Nie dotyczy
Wykonywane czynności	administrowanie, dezynfekowanie, instrumentowanie do zabiegów operacyjnych, monitorowanie, kontrola stanu narzędzi chirurgicznych przed, w czasie i po zabiegu operacyjnym, obsługa aparatury medycznej, podawanie leków róznymi drogami i technikami, przygotowanie zestawów narzędzi chirurgicznych do operacji, przygotowanie do zabiegu operacyjnego, pobieranie materiału biologicznego do badań diagnostycznych, wykonywanie opatrunków, sterylizowanie.
Podstawowy stosowany sprzęt	Różny sprzęt, narzędzia chirurgiczne i materiały używane na sali operacyjnej zależnie od typu przeprowadzanej operacji, tace, strzykawki, igły, sprzęt anestezjologiczny, aparatura do wykonywania zdjęć rentgenowskich i ultrasonograficznych, rękawice, maski, osłony twarzy, okulary ochronne, fartuchy, endoskopy, monitory czynności serca i ciśnienia krwi itp. laser, bandaże, gazy, defibrylator, respirator, sprzęt do wykonywania biopsji, krioterapii.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	bloki i sale operacyjne, gabinety zabiegowe, oddziały chirurgii jednego dnia, sala opatrunkowa w publicznych i niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej, centralna sterylizatornia.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Ustawa z dn. 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz. 1217 z późn. zm.) Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 listopada 2007r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz. U. z 2007r. Nr 210, poz. 1540) Rozporządzenie MPiPS z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - Środki ochrony indywidualnej INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.