MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH PIELĘGNIARKA

Pielęgniarki narażone są na zwiększone ryzyko zachorowania na choroby zakaźne w związku z bezpośrednim kontaktem z pacjentami oraz materiałem zakaźnym pochodzącym od chorych. Pielęgniarki stosują środki czyszczące, dezynfekcyjne i sterylizujące, zawierające substancje szkodliwe, które mogą uszkadzać skórę, błony śluzowe oraz układ oddechowy. Pielęgniarki mogą być narażone na działanie gazów anestetycznych, leków cytostatycznych, uczulających oraz różnego typu promieniowania. Pielęgniarki są narażone na urazy powodowane ostrymi narzędziami, igłami itp. Pielęgniarki mogą ulec poparzeniom skóry w wyniku kontaktu z gorącymi powierzchniami, uszkodzonym sprzętem elektrycznym itp. Pielęgniarki mogą odczuwać dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego spowodowane dźwiganiem pacjentów. Praca wykonywana w pozycji stojącej z elementami chodzenia może być również przyczyną zmęczenia oraz bólów nóg. Pielęgniarki narażone są na stres i wystąpienie zespołu “wypalenia zawodowego" w wyniku pracy zmianowej, nocnej, dużej odpowiedzialności zawodowej oraz innych psychologicznych i organizacyjnych czynników.

Czynniki mogące powodować wypadki	Śliskie nawierzchnie - możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku zwłaszcza w sytuacji udzielenia pomocy w nagłych przypadkach
	Igły, ostre narzędzia i krawędzie, stłuczone szkło – możliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia
	Gorące urządzenia sterylizacyjne, gorące gazy i ciecze - możliwość poparzeń
	Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
	Źle umocowany sprzęt i aparatura medyczna – możliwość urazów nóg, stóp przez spadające przedmioty
	Butle ze sprężonymi gazami (np. tlenem), gazy anestetyczne (m. in. bromek etylu, chlorek etylu, halotan, tlenek azotu) – możliwość urazów na skutek wybuchu
	Stosowane substancje chemiczne - możliwość ostrego zatrucia,poparzeń chemicznych w przypadku stosowania środków chemicznych bez rękawic ochronnych, możliwość wystąpienia alergii
	Podnoszenie ciężarów (pacjentów, sprzętu medycznego) – możliwość nagłego wystąpienia zespołu bólowego pleców
Czynniki fizyczne	Promieniowanie laserowe - możliwość uszkodzenia oczu, poparzenia skóry oraz wystąpienia chorób nowotworowych
	Promieniowanie rentgenowskie emitowane m.in. podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich oraz jonizujące ze źródeł radioizotopowych - możliwość uszkodzenia oczu, poparzenia skóry oraz wystąpienia chorób nowotworowych
Czynniki chemiczne i pyły	Rozlane, rozsypane, wyciekające substancje chemiczne, w niektórych przypadkach niezidentyfikowane - możliwość ostrych i przewlekłych zatruć
	Pary i gazy uwalniane w procesie mieszania nieznanych substancji np. mocnych kwasów i utleniaczy z organicznymi związkami - możliwość zatrucia
	Mydła, detergenty, środki dezynfekujące – możliwość podrażnienia, uczulenia i zapalenia skóry w wyniku częstego z nimi kontaktu
	Aerozole płynów myjących i czyszczących - możliwość podrażnienia spojówek oczu oraz śluzówek nosa i gardła
	Leki, płyny sterylizujące (np. aldehyd glutarowy), gazy anestetyczne (bromek etylu, chlorek etylu, halotan, tlenek azotu) - możliwość przewlekłego zatrucia w wyniku długotrwałego narażenia
	Lateks - możliwość uczulenia (wstrząsu, astmy, zapalenia skóry) w zetknięciu z lateksowymi rękawicami lub innymi lateksowymi materiałami medycznymi
Czynniki biologiczne	Mikroorganizmy chorobotwórcze - możliwość zakażenia w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorymi pacjentami
	Mikroorganizmy chorobotwórcze przenoszone drogą naruszenia ciągłości tkanek, w tym wirus HIV i wirusy zapalenia wątroby typu B i C - możliwość zakażenia w wyniku kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi i tkankami zakażonych pacjentów
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Praca wykonywana przez wiele godzin w wymuszonej pozycji ciała zwłaszcza stojącej oraz nadmierny wysiłek fizyczny np. podczas podnoszenia pacjentów - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego
	Kontakt z ciężko poszkodowanymi pacjentami, licznymi ofiarami katastrof i klęsk żywiołowych jak również z agresją ze strony pacjentów - możliwość zespołu stresu pourazowego
	Praca zmianowa, nocna, w godzinach nadliczbowych, kontakt z chorymi pacjentami oraz ofiarami wypadków i ich rodzinami - możliwość stresu, problemów rodzinnych i objawów "wypalenia zawodowego"
	Praca w nagłych warunkach zagrożenia życia pacjenta – możliwość stresu psychicznego potęgowana częstotliwością narażenia na podobne sytuacje.

	Należy stosować obuwie ochronne ze spodami przeciwpoślizgowymi.
	Należy stosować bezpieczne zasady użytkowania i przechowywania ostrych narzędzi.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.
	Należy unikać palenia papierosów, jedzenia i picia w czasie pracy. Należy zawsze używać środki ochrony indywidualnej, gdy istnieje narażenie na mikroorganizmy chorobotwórcze. W przypadku uczulenia na lateks należy stosować rękawice wykonane z innych materiałów, a także unikać kontaktu z innymi produktami zawierającymi lateks.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich pacjentów oraz przedmiotów.
	Należy zapoznać się z zasadami bezpieczeństwa podczas przebywania w pracowni rtg w celu ograniczenia narażenia na napromieniowania do minimum.
	Należy zainstalować klimatyzację w sali operacyjnej w celu wyeliminowania przegrzania oraz usuwania szkodliwych gazów, par i zapachów.
	Należy zapewnić specjalistyczną pomoc dla pracowników narażonych na zespół stresu pourazowego.

Synonimy	pielęgniarka opieki ogólnej, pielęgniarka rodzinna.
Definicja i/lub opis zawodu	Pielęgniarka to osoba posiadająca wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, udzielająca świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Wykonuje działania wymagające umiejętności obserwacji, zdecydowanej i rzetelnej oceny stanu chorego, rozpoznaje: potrzeby zdrowotne, problemy pielęgnacyjne, sprawuje opiekę pielęgnacyjną w stosunku do człowieka chorego i jego rodziny w placówkach ochrony zdrowia, w miejscu zamieszkania pacjenta oraz środowisku nauczania i wychowania, realizuje zlecenia lekarskie w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, samodzielnie udziela w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych. Świadczenia zdrowotne udzielane sa zgodnie z wymogami zawartymi w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej.
Zawody pokrewne	Nie dotyczy.
Wykonywane czynności	administrowanie, instrumentowanie, kontrolowanie, monitorowanie parametrów życiowych pacjenta, ocena stanu zdrowia, obsługa sprzętu medycznego, pielęgnowanie chorych, planowanie, prowadzenie dokumentacji medycznej, podawanie leków, pobieranie materiału biologicznego do badań diagnostycznych, rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych, sprawozdawanie, wykonywanie opatrunków, znieczulanie.
Podstawowy stosowany sprzęt	różny sprzęt, narzędzia i materiały zależnie od specyfiki pracy m.in. stetoskop, aparat do pomiaru ciśnienia krwi, termometry, sprzęt do  dezynfekcji, sterylizacji, tace, strzykawki, igły, bandaże, rękawice, maski, osłony twarzy, okulary ochronne, fartuchy, narzędzia chirurgiczne, monitory czynności serca i ciśnienia.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, gabinety prywatne, placówki oświatowo-wychowawcze, domy pomocy społecznej, zakłady pracy chronionej, zakłady pracy inne niż zoz, środowisko zamieszkania pacjenta.

Piśmiennictwo

Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Ustawa z dn. 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2009r. Nr 151, poz. 1217 z późn. zm.) Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 listopada 2007r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz. U. z 2007r. Nr 210, poz. 1540) Rozporządzenie MPiPS z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - Środki ochrony indywidualnej INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.