Zagrożenia mechaniczne

Głównymi zagrożeniami towarzyszącymi wykonywanym pracom w rolnictwie są zagrożenia powodowane przez czynniki mechaniczne. Należy przez nie rozumieć wszelkie czynniki fizyczne, które mogą doprowadzić do lżejszych lub cięższych urazów, a nawet śmierci poszkodowanych, powodowane mechanicznym oddziaływaniem na człowieka maszyn i ich elementów, przedmiotów i narzędzi pracy, upadkiem na skutek poślizgnięcia, potknięcia itp. Zagrożenia te mogą być powodowane przez czynniki mechaniczne występujące zarówno podczas normalnego funkcjonowania maszyny, narzędzia lub innego przedmiotu pracy, jak i przez czynniki powstałe na skutek zakłóceń, uszkodzeń bądź też awarie.

Zagrożenia mechaniczne mogą być powodowane przez:

• przemieszczające się maszyny oraz transportowane przedmioty, przykładowo można tu wymienić samodzielną jazdę ciągnikiem bądź z doczepionym lub zawieszonym sprzętem rolniczym, przemieszczanie się samojezdnej maszyny rolniczej (kombajnu) czy transport płodów rolnych i zwierząt



• ruchome elementy robocze maszyn i urządzeń, np.:
      - bęben glebogryzarki, listwa nożowa kosiarki lub kombajnu zbożowego, adapter roztrząsacza obornika, tarcze śrutownika, noże sieczkarni, tarcze pilarki, łańcuch pilarki przenośnej
      - elementy przenoszące napęd, jak różnego rodzaje przekładnie zębate, pasowe, wały przegubowo-teleskopowe wykorzystywane w kosiarkach, rozsiewaczach nawozów, kopaczkach, sadzarkach



• ostre, wystające elementy budowli, konstrukcji urządzeń gospodarskich (jak żurawie przyścienne, wciągarki) oraz narzędzia maszyn i urządzeń rolniczych (np. zęby bron, noże sieczkarni) czy narzędzi warsztatowych



• spadające przedmioty, co może się zdarzyć na przykład podczas prac remontowych budynków gospodarskich, prac załadunkowych i przeładunkowych; mogą to być materiały, a nawet narzędzia, które spadając stwarzają niebezpieczeństwo powstania urazu



• płyny pod ciśnieniem, np. olej w układzie hydraulicznym silnika, podnośnika



• śliskie, nierówne powierzchnie, będące bezpośrednimi przyczynami upadków, a w ich następstwie obrażeń, głównie stłuczeń, okaleczeń czy złamań; szczególnie niebezpieczne są powierzchnie w oborach i chlewniach, mokre i zanieczyszczone, często o określonym spadku w stosunku do poziomu



• ograniczone przestrzenie - dojścia czy przejścia - w budynkach inwentarskich, szczególnie w oborach i chlewniach, zawsze stwarzają niebezpieczeństwo urazów u osób obsługujących; podobnie ograniczony dostęp do maszyny czy urządzenia stwarza określone zagrożenia, może to być związane z zaczepianiem niektórych maszyn do ciągnika, np. siewników zbożowych, opryskiwaczy



• żywe zwierzęta - podczas prac związanych np. z hodowlą buhajów, knurów, loch czy ogierów

Czynniki mechaniczne mogą powodować następujące rodzaje uranów:
-     zgniecenie (zmiażdżenie)
-     obcięcie
-     potłuczenie
-     nakłucie lub przekłucie
-     otarcie, skaleczenie
-     złamanie, zwichnięcie

W wypadkach związanych z użytkowaniem maszyn rolniczych doznawane urazy dotyczą głównie palców rąk, dłoni, przedramienia, stóp i podudzia. Znaczna część wypadków powstaje przy obsłudze podstawowej maszyny rolniczej, jaką jest ciągnik. Zdarzają się nawet wypadki śmiertelne, związane z przygnieceniem przez wywrócony ciągnik czy współpracującą z nim przyczepę lub inną maszynę, oraz urazy kręgosłupa i głowy.
Dość liczne są wypadki powstające podczas sprzęgania maszyn i narzędzi z ciągnikiem, głównie z powodu złego stanu elementów łączących, stosowania rozwiązań zastępczych, a także nieuwzględniania stopnia trudności tej czynności.

Urazy odnoszone w wypadkach związanych z hodowlą zwierząt dotyczą, kończyn - stóp, podudzi, przedramienia i palców rąk. Powstałe urazy najczęściej mają charakter zranień, złamań i zwichnięć doznawanych podczas poślizgnięcia, potknięcia i upadku, chociaż mogą również zdarzyć się zgniecenia, zmiażdżenia bądź uderzenia.

Prace w gospodarstwie rolnym są wykonywane w bardzo wielu miejscach, jednakże najwięcej tych prac (około 75%) odbywa się w zagrodzie. W tych warunkach dochodzi do skaleczeń, złamań, zwichnięć i stłuczeń.
Wiele wypadków powodowanych jest przez maszyny, urządzenia i narzędzia własnej konstrukcji, nie posiadające właściwych zabezpieczeń. Typowym przykładem jest tarczowa pilarka stacjonarna, z napędem elektrycznym lub spalinowym. Szacuje się, że 30-60% wszystkich wypadków kwalifikowanych jako pochwycenie, uderzenie i obcięcie powodowanych jest przez tę maszynę Najczęstszym zagrożeniem przy jej obsłudze jest bezpośredni kontakt z wirującym narzędziem tnącym, prowadzący do poważnych okaleczeń palców rąk i dłoni, a nawet ich obcięcia.

Pracownicy rolnictwa wykonując prace związane z pozyskiwaniem drewna (ścinanie drzew, obcinanie gałęzi) oraz pielęgnacją drzew owocowych często korzystają z przenośnej pilarki łańcuchowej. Stanowi ona zagrożenie przede wszystkim dla kończyn dolnych pracownika.