III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w % *
Techniczny 30
Ergonomia, bezpieczeństwo i higiena pracy 40
Podstawy psychologii i pedagogiki 8
Podstawy działalności zawodowej 12
Razem  90**


*    Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).
**   Pozostałe 10 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.


Absolwenci techników, techników uzupełniających oraz szkół policealnych kształcących w zawodach: technik mechanik, technik mechanizacji rolnictwa, technik mechanik okrętowy, technik odlewnik i technik hutnik rozpoczynają kształcenie od II semestru nauki, gdyż treści kształcenia z zakresu: podstaw mechaniki, konstrukcji, budowy maszyn i rysunku technicznego oraz technik wytwarzania z materiałoznawstwem zostały już przez nich zrealizowane. Tym samym, wymienieni absolwenci mają skrócony okres kształcenia w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy do 1 roku.


IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE


Do realizacji treści kształcenia, ujętych w blokach programowych, odpowiednie są następujące pomieszczenia dydaktyczne:
 1)   pracownia bezpieczeństwa i higieny pracy;
 2)   pracownia techniki;
 3)   pracownia komputerowa.
Pracownia bezpieczeństwa i higieny pracy powinna być wyposażona w:
 1)   urządzenia zabezpieczające i sygnalizacyjne;
 2)   przyrządy pomiarowe do badania: hałasu, drgań mechanicznych, oświetlenia, stężenia tlenku węgla, szczelności instalacji gazowych, zapylenia, mikroklimatu;
 3)   zestaw środków ochrony indywidualnej;
 4)   zestaw środków do udzielania pierwszej pomocy;
 5)   sprzęt do gaszenia pożarów;
 6)   przykładowe stanowisko pracy z możliwością zmiany określonych parametrów geometrycznych, w szczególności oświetlenia;
 7)   przykładowe stanowisko do oceny sprawności psychofizycznej;
 8)   stanowisko do badań fizjologicznych - miernik wydatku energetycznego;
 9)   fantomy;
 10)  kamerę;
 11)  Karty Charakterystyk Substancji Niebezpiecznych;
 12)  podstawowe odczynniki chemiczne;
 13)  sprzęt i szkło laboratoryjne;
 14)  wagę techniczną;
 15)  tablicę Mendelejewa;
 16)  digestorium.
Pracownia techniki powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska rysunkowe (jedno dla jednego ucznia);
 2)   zestaw modeli wspomagających kształtowanie wyobraźni przestrzennej;
 3)   eksponaty i modele części maszyn;
 4)   modele maszyn i urządzeń;
 5)   próbki materiałów konstrukcyjnych;
 6)   typowe eksponaty półwyrobów takich jak: odkuwki, odlewy, wypraski;
 7)   mikroskop metalograficzny;
 8)   zgłady metalograficzne;
 9)   twardościomierz;
 10)  przyrządy pomiarowe;
 11)  narzędzia do trasowania;
 12)  typowe narzędzia do obróbki ręcznej i mechanicznej;
 13)  modele typowych obrabiarek;
 14)  modele urządzeń do obróbki plastycznej;
 15)  eksponaty zużytych i uszkodzonych części maszyn;
 16)  schematy układów sieci TN-C, TN-S, TN-C-S, TT, IT;
 17)  schematy urządzeń elektrycznych z zastosowanymi środkami ochrony przeciwporażeniowej;
 18)  stanowisko do badania ochrony przeciwporażeniowej podstawowej i dodatkowej;
 19)  stanowisko do badania ochrony antystatycznej z instalacją przeciwpyłową i przeciwwybuchową;
 20)  stanowisko do badania IP;
 21)  mierniki podstawowych wielkości elektrycznych;
 22)  mierniki do badania skuteczności ochrony przeciwporażeniowej;
 23)  sprzęt ochronny:
a)  wskaźniki napięcia,
b)  drążki izolacyjne,
c)  rękawice dielektryczne,
d)  kalosze izolacyjne,
e)  narzędzia izolowane;
 24)  Dokumentację Techniczno-Ruchową;
 25)  przykładowe dokumentacje konstrukcyjne i technologiczne;
 26)  normy: PN, PN-EN, PN-ISO, PN-EN-ISO.
Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);
 2)   drukarki;
 3)   pakiet programów biurowych;
 4)   programy specjalistyczne.
Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.
Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach szkolnych, Centrach Kształcenia Praktycznego oraz Centrach Kształcenia Ustawicznego i w przedsiębiorstwach.


ZAŁĄCZNIK Nr 8


PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK POŻARNICTWA


SYMBOL CYFROWY 315[02]


I. OPIS ZAWODU


1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:
 1)   przedstawiać strukturę organizacyjną ochrony przeciwpożarowej i systemu ratowniczo-gaśniczego oraz wskazywać podstawy prawne jej funkcjonowania;
 2)   korzystać z aktów prawnych z zakresu prawa administracyjnego, karnego i cywilnego;
 3)   opisywać i interpretować zjawiska zachodzące w trakcie działań ratowniczych;
 4)   organizować tok służby w jednostkach prowadzących działania ratownicze;
 5)   kierować i dowodzić grupą ratowników;
 6)   organizować i prowadzić zajęcia szkoleniowe oraz sportowe w środowisku pracy;
 7)   organizować i prowadzić działalność edukacyjną z zakresu ochrony ludności;
 8)   wykonywać zadania obowiązujące w powszechnym systemie ochrony ludności i obrony cywilnej;
 9)   stosować ze względu na bezpieczeństwo pożarowe przepisy określające warunki techniczne dla budynków, obiektów i terenów;
 10)  oceniać zagrożenia pożarowe i wybuchowe;
 11)  stosować zasady zapobiegania powstawaniu i rozszerzaniu się pożarów;
 12)  prowadzić działania kontrolno-rozpoznawcze;
 13)  oceniać zachowanie się materiałów i konstrukcji budowlanych w warunkach pożaru;
 14)  postępować zgodnie z procedurami podczas prowadzenia działań ratowniczych;
 15)  wykonywać zadania funkcyjnych zgodnie z procedurami;
 16)  przygotowywać do pracy i obsługiwać w różnych warunkach sprzęt do działań ratowniczych;
 17)  przeprowadzać rozpoznanie podczas działań ratowniczych oraz składać meldunki o jego wynikach;
 18)  ratować i ewakuować ludzi, zwierzęta i mienie w różnych sytuacjach pożarowych, podczas klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń;
 19)  gasić pożary dostępnymi technikami;
 20)  organizować i utrzymywać łączność w trakcie działań ratowniczych;
 21)  współpracować w trakcie działań ratowniczych z innymi podmiotami ratowniczymi;
 22)  postępować zgodnie z procedurami w stanach zagrożeń;
 23)  oceniać wpływ zdarzeń traumatycznych na funkcjonowanie ratownika;
 24)  udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach zgodnie z przyjętymi procedurami;
 25)  korzystać z dokumentacji i oprogramowania wspomagającego kierowanie działaniami ratowniczymi;
 26)  sporządzać dokumentację ze zdarzeń;
 27)  kierować pojazdami samochodowymi w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii C;
 28)  współpracować w zespole;
 29)  podejmować działalność społeczną w środowisku lokalnym, współpracować z organizacjami pozarządowymi;
 30)  posługiwać się językiem obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych;
 31)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 32)  organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;
 33)  przestrzegać przepisów prawa dotyczących działalności gospodarczej;
 34)  przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych;
 35)  korzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego;
 36)  postępować zgodnie z zasadami etyki;
 37)  planować działalność gospodarczą.
Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości".
2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik pożarnictwa powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:
 1)   prowadzenia rozpoznania na terenie działań ratowniczo-gaśniczych i zabezpieczania terenu działań ratowniczych;
 2)   ratowania ludzi, zwierząt i mienia podczas pożarów, klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń;
 3)   obsługiwania sprzętu do działań ratowniczych;
 4)   obsługiwania urządzeń łączności i urządzeń pozyskiwania informacji;
 5)   udzielania pierwszej pomocy i wsparcia psychicznego poszkodowanym;
 6)   dysponowania i dowodzenia siłami i środkami do działań ratowniczych;
 7)   analizowania zagrożeń występujących w czasie działań ratowniczych;
 8)   organizowania toku służby w jednostce ochrony przeciwpożarowej;
 9)   prowadzenia dokumentacji związanej z tokiem służby;
 10)  rozpoznawania zagrożeń i skutecznego reagowania;
 11)  oceniania warunków korzystania z obiektów i instalacji użytkowych dla celów ratowniczych;
 12)  organizowania i prowadzenia szkoleń z zakresu ochrony przeciwpożarowej;
 13)  przygotowywania społeczeństwa do właściwych zachowań w stanach nagłych i masowych zagrożeń.
Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik pożarnictwa posiada przygotowanie do eksploatacji sprzętu oraz urządzeń technicznych stanowiących wyposażenie jednostek prowadzących działania ratownicze, o ile nie są wymagane uprawnienia specjalne, w szczególności uprawnienia dozoru technicznego.


II. BLOKI PROGRAMOWE


Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają następujące bloki programowe:
 1)   ogólny;
 2)   rozpoznawanie zagrożeń;
 3)   techniczny;
 4)   działania ratownicze;
 5)   podstawy działalności zawodowej.


BLOK: OGÓLNY


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   organizować i dokumentować tok służby;
 2)   przedstawiać rys historyczny rozwoju pożarnictwa polskiego;
 3)   przedstawiać organizację i zadania organów administracji publicznej;
 4)   określać zasady, tryb, zakres i sposób prowadzenia postępowania administracyjnego oraz rolę stron w tym postępowaniu;
 5)   korzystać z aktów prawnych z zakresu prawa administracyjnego, karnego, cywilnego, gospodarczego i prawa pracy;
 6)   sporządzać decyzję administracyjną;
 7)   podejmować współpracę z ochotniczą strażą pożarną, innymi jednostkami ochrony przeciwpożarowej oraz organizacjami pozarządowymi;
 8)   korzystać z uprawnień kierującego działaniami ratowniczymi;
 9)   określać warunki zaistnienia stanu wyższej konieczności;
 10)  stosować zasady współpracy ze środkami masowego przekazu;
 11)  kierować i dowodzić grupą ratowników;
 12)  stosować podstawowe zasady i metody dydaktyczne;
 13)  przygotowywać i prowadzić zajęcia szkoleniowe;
 14)  wyjaśniać mechanizm powstawania stresu, traumy i paniki;
 15)  stosować metody przeciwdziałania powstawaniu paniki;
 16)  posługiwać się programami komputerowymi wspomagającymi kierowanie działaniami ratowniczymi;
 17)  rozwijać sprawność fizyczną;
 18)  stosować regulaminy oraz instrukcje dotyczące wychowania fizycznego i sportów pożarniczych.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   zasady pełnienia służby;
 2)   historia pożarnictwa;
 3)   podstawowe wiadomości z teorii państwa i prawa;
 4)   procedury administracyjne;
 5)   uprawnienia kierującego działaniami ratowniczymi;
 6)   prawne podstawy prowadzenia działań ratowniczych;
 7)   postępowanie w sprawach o wykroczenia;
 8)   działalność prasowo-informacyjna, obsługa medialna akcji ratowniczych;
 9)   metody doskonalenia umiejętności dowodzenia;
 10)  zasady funkcjonowania w grupie;
 11)  psychologiczne aspekty efektywnego kierowania zespołem;
 12)  proces dydaktyczno-wychowawczy;
 13)  przygotowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych;
 14)  stres, problematyka zespołu urazowego po stresie;
 15)  psychologia grupy społecznej i tłumu;
 16)  sposoby radzenia sobie ze stresem i wsparcie psychiczne poszkodowanych;
 17)  oprogramowanie wspomagające kierowanie działaniami ratowniczymi;
 18)  programy diagnozowania sprzętu i urządzeń gaśniczych;
 19)  metodyka wychowania fizycznego;
 20)  testy sprawności fizycznej;
 21)  lekkoatletyka, atletyka terenowa i pływanie;
 22)  zespołowe gry sportowe;
 23)  regulaminy oraz instrukcje dotyczące wychowania fizycznego i sportów pożarniczych.


BLOK: ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   stosować terminologię z zakresu rozpoznawania zagrożeń;
 2)   określać przyczyny powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów i innych miejscowych zagrożeń;
 3)   określać rodzaje i źródła innych miejscowych zagrożeń oraz ich wpływ na bezpieczeństwo otoczenia;
 4)   określać zasady stosowania aktywnych i pasywnych środków zabezpieczeń przeciwpożarowych;
 5)   przeprowadzać czynności kontrolno-rozpoznawcze, sporządzać zarządzenia pokontrolne oraz protokoły;
 6)   rozpoznawać i oceniać zagrożenia pożarowe, wybuchowe i inne zagrożenia miejscowe;
 7)   przedstawiać wymagania przeciwpożarowe, jakim powinny odpowiadać budynki, obiekty, tereny i instalacje techniczno-użytkowe;
 8)   charakteryzować zagrożenia pożarowe występujące w obiektach przemysłowych, usługowych, magazynowych;
 9)   określać zagrożenia występujące podczas transportu i składowania materiałów niebezpiecznych;
 10)  określać zagrożenia pożarowe i wybuchowe występujące w przemyśle rolno-spożywczym, gospodarce rolnej i leśnej;
 11)  dobierać zabezpieczenia techniczne budynków, obiektów i terenów do występujących zagrożeń pożarowych i wybuchowych;
 12)  interpretować podstawowe prawa z elektrotechniki;
 13)  wyjaśniać zjawiska elektryczności statycznej i wyładowań atmosferycznych oraz stosować podstawowe formy zabezpieczeń;
 14)  dobierać instalacje i urządzenia elektryczne zapewniające bezpieczeństwo pożarowe oraz określać zasady ich eksploatacji i konserwacji;
 15)  klasyfikować budynki oraz strefy do kategorii zagrożenia wybuchem, zagrożenia ludzi;
 16)  określać parametry zagrożenia pożarowego wybranych operacji i procesów technologicznych, planować ich zabezpieczenie techniczne na podstawie dokumentacji technologicznej;
 17)  opracowywać zakładowe plany operacyjno-ratownicze na wypadek wystąpienia poważnej awarii przemysłowej oraz instrukcje bezpieczeństwa pożarowego;
 18)  szacować prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka z zastosowaniem metod i systemów wspomagających zarządzanie ryzykiem;
 19)  klasyfikować i charakteryzować materiały budowlane oraz analizować wpływ warunków pożarowych na materiały budowlane;
 20)  charakteryzować podstawowe elementy konstrukcji budowlanych;
 21)  określać rodzaje i charakter obciążeń występujących w budynkach oraz oceniać ich wpływ na zachowanie się konstrukcji;
 22)  opisywać wpływ przyjętych rozwiązań konstrukcyjnych oraz zastosowanych materiałów na zachowanie się budynków podczas pożaru lub awarii;
 23)  charakteryzować instalacje użytkowe w budynkach oraz zastosowane zabezpieczenia przeciwpożarowe;
 24)  określać rodzaje badań technicznych;
 25)  oceniać możliwość rozprzestrzeniania się pożaru poprzez instalacje i przepusty instalacyjne;
 26)  szacować odporność ogniową elementów budowlanych;
 27)  określać wymagania ewakuacyjne w obiektach budowlanych i przeprowadzać kontrolę budynków pod względem spełniania wymagań ewakuacyjnych;
 28)  dobierać zgodnie z przepisami materiały wykończeniowe dla budynku oraz odpowiednią metodę zabezpieczeń ognioochronnych;
 29)  wyznaczać wielkość otworów oddymiających i ich rozmieszczenie;
 30)  wyjaśniać znaczenie, budowę oraz warunki stosowania oddzieleń przeciwpożarowych;
 31)  określać zasady doboru i wyznaczać ilość podręcznego sprzętu gaśniczego;
 32)  czytać i interpretować rysunki budowlane;
 33)  określać zakres i zasady odbioru obiektów budowlanych przez organy Państwowej Straży Pożarnej;
 34)  przeprowadzać analizę zabezpieczenia przeciwpożarowego wybranych obiektów;
 35)  opracowywać kompleksowy system zabezpieczenia przeciwpożarowego dla obiektu użyteczności publicznej;
 36)  stosować podstawowe prawa i zasady hydrostatyki i hydrodynamiki ogólnej do optymalnego wykorzystania sprzętu pożarniczego podczas podawania wody i innych środków gaśniczych;
 37)  prowadzić analizę przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego jednostek osadniczych i zakładów pracy oraz opracowywać plany przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego;
 38)  dobierać systemy technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów;
 39)  wymieniać elementy składowe stałych urządzeń gaśniczych wodnych, pianowych, proszkowych i parowych na gazy obojętne.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   pojęcia i definicje związane z rozpoznawaniem zagrożeń;
 2)   przyczyny pożarów;
 3)   podstawowe wiadomości o energii cieplnej;
 4)   podstawowe wiadomości z zakresu stosowania pasywnych i aktywnych środków zabezpieczeń przeciwpożarowych;
 5)   metodyka czynności kontrolno-rozpoznawczych;
 6)   charakterystyka pożarowa materiałów budowlanych;
 7)   urządzenia i instalacje użytkowe;
 8)   ocena zagrożenia i przeciwpożarowe wymagania dla obiektów budowlanych;
 9)   techniczne środki zabezpieczeń;
 10)  mechanika budowli, konstrukcje budowlane;
 11)  dokumentacja budowlana;
 12)  zagrożenia pożarowe obiektów przemysłowych, usługowych i magazynowych;
 13)  zagrożenia w przemyśle rolno-spożywczym i gospodarce rolnej;
 14)  zagrożenia pożarowe obszarów leśnych;
 15)  podstawowe przepisy regulujące warunki techniczne i ochrony przeciwpożarowej dla budynków, obiektów i terenów;
 16)  prace niebezpieczne pod względem pożarowym;
 17)  podstawy elektrotechniki;
 18)  zjawiska elektryczności statycznej i wyładowań atmosferycznych;
 19)  zasady doboru, eksploatacji i konserwacji urządzeń i instalacji elektrycznych;
 20)  zasady wyznaczania stref zagrożonych wybuchem i klasyfikowania budynków do kategorii zagrożenia ludzi;
 21)  zabezpieczenie techniczne wybranych operacji i procesów technologicznych;
 22)  klasyfikacja źródeł i rodzajów zagrożeń miejscowych;
 23)  zagrożenia podczas transportu materiałów niebezpiecznych;
 24)  zagrożenia związane z przesyłaniem i magazynowaniem gazów palnych oraz cieczy;
 25)  poważne awarie przemysłowe;
 26)  zagrożenia pożarowe wybranego procesu technologicznego;
 27)  przyczyny powstawania i okoliczności rozprzestrzeniania się pożarów;
 28)  zarządzanie i ocena ryzyka;
 29)  wybrane zagadnienia z hydrostatyki, hydrauliki i hydrodynamiki ogólnej;
 30)  wybrane zagadnienia z hydrodynamiki stosowanej;
 31)  systemy technicznego zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów;
 32)  urządzenia sygnalizacji alarmowo-pożarowej;
 33)  stałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające;
 34)  pomiar ciśnienia, natężenia przepływu i strat ciśnienia w ruchu laminarnym i burzliwym;
 35)  przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne;
 36)  urządzenia przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego.


BLOK: TECHNICZNY


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   korzystać z technicznego oprzyrządowania stanowiska pracy;
 2)   przedstawiać warunki równowagi ciała sztywnego pod działaniem płaskiego dowolnego układu sił;
 3)   charakteryzować stany naprężeń i odkształceń oraz określać naprężenia dopuszczalne;
 4)   opisywać zachowanie się materiałów przy rozciąganiu i ściskaniu;
 5)   wyznaczać wykresy momentów gnących i sił tnących w belkach podpartych i utwierdzonych;
 6)   opisywać zachowanie się materiałów podczas zginania i skręcania;
 7)   obliczać strzałkę ugięcia belek zginanych;
 8)   przedstawiać wpływ warunków termicznych na zachowanie się materiałów;
 9)   wyjaśniać pojęcie wytrzymałości złożonej;
 10)  wyjaśniać zasady działania oraz określać zastosowanie maszyn prostych;
 11)  charakteryzować rodzaje połączeń;
 12)  wyjaśniać działanie sprzęgieł, hamulców i przekładni;
 13)  charakteryzować stosowane osie, wały i łożyska;
 14)  stosować zasady sporządzania rysunku technicznego;
 15)  stosować techniki zapisu odwzorowań konstrukcyjnych;
 16)  odwzorowywać w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych elementy maszyn;
 17)  wykonywać szkice elementów maszyn;
 18)  wyjaśniać oznaczenia stosowane na rysunku technicznym maszynowym;
 19)  czytać dokumentację techniczną;
 20)  klasyfikować sprzęt będący na wyposażeniu straży pożarnych;
 21)  opisywać przeznaczenie i budowę poszczególnych rodzajów sprzętu;
 22)  charakteryzować zasady działania wybranych rodzajów sprzętu;
 23)  określać parametry techniczno-eksploatacyjne sprzętu;
 24)  opisywać podstawowe warunki eksploatacyjne sprzętu;
 25)  obsługiwać sprzęt zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 26)  dobierać sprzęt w zależności od sytuacji;
 27)  pracować w sprzęcie ochrony indywidualnej;
 28)  wykorzystywać parametry eksploatacyjne sprzętu do skutecznego i bezpiecznego prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych;
 29)  opisywać podstawowe przyczyny nieprawidłowej pracy sprzętu;
 30)  przeprowadzać instruktaż z zakresu budowy, zasad działania i eksploatacji sprzętu;
 31)  dokonywać oceny przydatności sprzętu do eksploatacji;
 32)  określać warunki dopuszczenia sprzętu do pracy;
 33)  posługiwać się dokumentacją i oprogramowaniem specjalistycznym w zakresie obsługi sprzętu;
 34)  opracowywać instrukcje bezpiecznego posługiwania się sprzętem.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   techniczne oprzyrządowanie stanowiska pracy;
 2)   wybrane zagadnienia z mechaniki technicznej;
 3)   podstawy konstrukcji maszyn;
 4)   wybrane zagadnienia z wytrzymałości materiałów;
 5)   zasady tworzenia rysunku technicznego;
 6)   rzutowanie prostokątne i aksonometryczne;
 7)   zasady wymiarowania;
 8)   zasady wykonywania widoków i przekrojów;
 9)   rysunki wykonawcze i złożeniowe;
 10)  klasyfikacja sprzętu pożarniczego według PN, EN i innych kryteriów;
 11)  sprzęt i urządzenia stosowane w straży pożarnej;
 12)  określenie, definicja, klasyfikacja, budowa, zasada działania, eksploatacja obsługa i naprawa sprzętu stosowanego w działaniach ratowniczych;
 13)  obsługa pojazdów gaśniczych i specjalnych;
 14)  obsługa sprzętu specjalistycznego;
 15)  gospodarka sprzętem;
 16)  sprzęt autonomiczny strażaka, zasada działania, zakres stosowania;
 17)  podstawy diagnostyki sprzętu, przeglądy, naprawy, organizacja zaplecza technicznego;
 18)  dokumentacja i oprogramowanie specjalistyczne w zakresie obsługi sprzętu;
 19)  instrukcje bezpiecznego posługiwania się sprzętem.


BLOK: DZIAŁANIA RATOWNICZE


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   korzystać z różnych źródeł informacji na temat zagrożeń;
 2)   posługiwać się wiedzą z zakresu chemii w działaniach ratowniczych;
 3)   wyjaśniać zjawisko zapalenia i spalania różnych materiałów palnych oraz charakteryzować zjawiska i substancje towarzyszące procesom spalania;
 4)   posługiwać się podstawowymi pojęciami i prawami termodynamiki;
 5)   stosować sposoby i środki niezbędne do przerywania procesu palenia;
 6)   charakteryzować środki gaśnicze, określać ich mechanizm gaśniczy, dobierać do określonej sytuacji pożarowej oraz określać możliwości łącznego stosowania środków gaśniczych;
 7)   identyfikować różne substancje chemiczne na podstawie ich cech charakterystycznych, określać stwarzane zagrożenia i stosować neutralizatory i sorbenty do likwidacji zagrożeń;
 8)   charakteryzować zjawiska towarzyszące pożarom i wybuchom oraz oceniać skutki ich oddziaływania;
 9)   określać parametry rozwoju i rozprzestrzeniania się pożaru;
 10)  posługiwać się pojęciami taktyki pożarniczej oraz charakteryzować pododdziały ratownicze;
 11)  przestrzegać procedur podczas alarmu i dojazdu do miejsca zdarzenia, wykonywać rozwinięcia wstępne i zasadnicze;
 12)  wydawać i wykonywać komendy nadawane za pomocą znaków gestowych, świetlnych i dźwiękowych;
 13)  zbierać informacje mające znaczenie dla oceny sytuacji pożarowej;
 14)  dokonywać oceny sytuacji na podstawie zebranych informacji oraz realizować zamiar taktyczny;
 15)  wybierać optymalne miejsce na stanowiska gaśnicze, budować linie wężowe, operować prądami gaśniczymi;
 16)  nawiązywać kontakt z grupą ludzi zagrożonych i stosować procedury postępowania z ludźmi ogarniętymi paniką oraz zasady ich ewakuacji;
 17)  organizować i utrzymywać łączność na miejscu działań ratowniczych;
 18)  dowodzić pododdziałami pożarniczymi;
 19)  zabezpieczać miejsce zdarzenia;
 20)  sporządzać szkice i schematy z przebiegu działań ratowniczo-gaśniczych oraz dokumentację popożarową;
 21)  stosować metodykę kalkulacji sił i środków oraz opracowywać plany operacyjne;
 22)  prowadzić inspekcję gotowości bojowej;
 23)  podejmować działania ratownicze podczas awarii instalacji użytkowych;
 24)  stosować środki ochrony indywidualnej w różnych warunkach;
 25)  organizować i prowadzić działania gaśnicze i ratownicze;
 26)  wykorzystywać do działań gaśniczych i ratowniczych sprzęt specjalistyczny i mechaniczny;
 27)  dobierać sprzęt i techniki pracy do rodzaju wykonywanych działań ratowniczych;
 28)  dokonywać bieżącej analizy sytuacji i koniecznych korekt decyzji oraz składać meldunki do stanowisk kierowania;
 29)  zapewniać i utrzymywać warunki bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie działań ratowniczych;
 30)  posługiwać się mapami i planami operacyjnymi oraz korzystać z planów budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;
 31)  zabezpieczać miejsca wypadków bądź katastrof po zakończeniu działań ratowniczych, sporządzać dokumentację, przekazywać obiekty i tereny użytkownikom;
 32)  współpracować z innymi służbami i podmiotami ratowniczymi;
 33)  udzielać pierwszej pomocy medycznej zgodnie z przyjętymi procedurami dla ratowników krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego;
 34)  sprawować opiekę nad poszkodowanymi do czasu przekazania służbie medycznej;
 35)  przekazywać służbie medycznej informacje o podjętych działaniach ratowniczych, posługując się Kartą Udzielonej Pomocy Medycznej;
 36)  konserwować i utrzymywać w gotowości do użycia sprzęt i urządzenia ratownicze;
 37)  charakteryzować system i struktury organizacyjne ochrony cywilnej;
 38)  organizować i prowadzić szkolenia w ramach powszechnego przygotowania ludności do zachowań w warunkach nadzwyczajnych zagrożeń;
 39)  prognozować nadzwyczajne zagrożenia, wykorzystywać i przekazywać pozyskiwane informacje za pomocą systemu powszechnego ostrzegania o pojawiających się zagrożeniach;
 40)  charakteryzować skutki zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i nuklearnych;
 41)  zabezpieczać w zakresie logistycznym działania prowadzone w warunkach nadzwyczajnych zagrożeń;
 42)  współpracować z instytucjami odpowiedzialnymi za ochronę dóbr kultury;
 43)  przygotowywać i prowadzić ćwiczenia obronne oraz realizować wyszkolenie strzeleckie.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   podstawowe wiadomości z chemii ogólnej;
 2)   proces spalania jako reakcja fizykochemiczna, zjawisko samozapalenia;
 3)   przerywanie procesu palenia;
 4)   wybuchowość;
 5)   woda i roztwory wodne, piana gaśnicza i środki pianotwórcze, proszki i gazy gaśnicze;
 6)   intensywność podawania środków gaśniczych a efektywność gaszenia;
 7)   podstawy termodynamiki;
 8)   fizykochemiczne właściwości gazów, cieczy palnych i ciał stałych;
 9)   badanie temperatury zapłonu cieczy, pomiar ciepła spalania paliw stałych;
 10)  gaszenie pożarów substancji szczególnie niebezpiecznych;
 11)  identyfikacja i neutralizacja kwasów, zasad ropopochodnych;
 12)  neutralizatory, sorbenty, dyspergenty;
 13)  charakterystyka pożaru, zjawiska towarzyszące pożarom i wybuchom;
 14)  zasadnicze pojęcia z taktyki i formy działań taktycznych, charakterystyka taktyczno-techniczna pododdziałów ratowniczych;
 15)  zadania funkcyjnych w czasie alarmu, jazdy do pożaru i powrotu z akcji, zasady zatrzymywania pojazdu na terenie działań;
 16)  zadania funkcyjnych w zastępach ratowniczych podczas działań, rozwinięcia wstępne i zasadnicze;
 17)  komendy nadawane za pomocą znaków gestowych, świetlnych i dźwiękowych;
 18)  rozpoznanie i ocena sytuacji pożarowej;
 19)  zasady prowadzenia linii wężowych i pracy stanowisk gaśniczych;
 20)  taktyka gaszenia pożarów;
 21)  taktyka działań ratowniczych;
 22)  ewakuacja i ratownictwo ludzi, zwierząt i mienia;
 23)  nawiązywanie kontaktu z grupą ludzi zagrożonych i postępowanie w przypadku paniki;
 24)  organizacja łączności na miejscu działań;
 25)  charakterystyka taktyczna pododdziałów ratowniczych;
 26)  organizacja akcji i zasady dowodzenia;
 27)  planowanie operacyjne, dokumentacja pożarowa i działań ratowniczych, mapy i plany;
 28)  działalność operacyjna komend Państwowej Straży Pożarnej, inspekcje gotowości bojowej, stanowiska kierowania;
 29)  ogólna budowa pojazdów transportu drogowego, szynowego, powietrznego i wodnego;
 30)  organizacja działań ratowniczych podczas wypadków, katastrof, klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń;
 31)  współpraca z innymi służbami i podmiotami ratowniczymi;
 32)  procedury w zakresie udzielania pierwszej pomocy;
 33)  bezpieczeństwo ratownika;
 34)  standardowy zestaw ratowniczy, tlenoterapia;
 35)  organizacja systemu ochrony ludności;
 36)  prognozowanie nadzwyczajnych zagrożeń;
 37)  postępowanie ratownicze w stanach nadzwyczajnych zagrożeń okresu pokoju;
 38)  środki i sposoby wykrywania skażeń;
 39)  budowle i urządzenia specjalne ochrony ludności;
 40)  zabezpieczenie logistyczne działań podczas nadzwyczajnych zagrożeń;
 41)  ochrona dóbr kultury;
 42)  metodyka ćwiczeń obronnych;
 43)  terenoznawstwo;
 44)  ogólna budowa i przeznaczenie broni strzeleckiej, podstawy balistyki, nauka celowania i oddawania strzału, strzelanie.


BLOK:  PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej;
 2)   rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych;
 3)   korzystać z Kodeksu pracy;
 4)   określać prawa i obowiązki strażaka ochrony przeciwpożarowej;
 5)   określać organizację, zadania i finansowanie ochrony przeciwpożarowej;
 6)   charakteryzować specyfikę stosunku służbowego/stosunku pracy;
 7)   stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;
 8)   podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;
 9)   sporządzać dokumenty związane z zatrudnieniem;
 10)  komunikować się z uczestnikami procesu pracy;
 11)  prowadzić negocjacje;
 12)  rozwiązywać problemy techniczne w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;
 13)  podejmować decyzje w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;
 14)  przestrzegać zasad etyki oraz regulaminów służbowych i ceremoniałów;
 15)  wykonywać pracę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 16)  określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy;
 17)  organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;
 18)  udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;
 19)  formułować pisemne i ustne wypowiedzi w języku obcym, związane z realizację zadań zawodowych;
 20)  organizować doskonalenie zawodowe.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:
 1)   gospodarka rynkowa;
 2)   formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych;
 3)   wybrane przepisy Kodeksu pracy;
 4)   organizacja i zadania ochrony przeciwpożarowej i Państwowej Straży Pożarnej w Polsce;
 5)   służba w Państwowej Straży Pożarnej;
 6)   przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;
 7)   metody poszukiwania pracy;
 8)   dokumenty związane z zatrudnieniem;
 9)   zasady i metody komunikowania się;
 10)  elementy psychologii i socjologii pracy;
 11)  etyka;
 12)  regulaminy i ceremoniał pożarniczy;
 13)  bezpieczeństwo i higiena pracy;
 14)  ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;
 15)  elementy ergonomii;
 16)  zasady udzielania pierwszej pomocy;
 17)  język obcy zawodowy w zakresie czterech kompetencji językowych;
 18)  formy doskonalenia zawodowego.


III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

 Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Nazwa bloku programowego w szkołach dla młodzieży w szkołach dla dorosłych w formie zaocznej
 Liczba godzin w % Liczba godzin w %
Ogólny 19 19
Rozpoznawanie zagrożeń 12 12
Techniczny 17 18
Działania ratownicze 32 33
Podstawy działalności zawodowej 10 8
Razem  90**  90**


*    Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (wyłącznie w formie zaocznej). Forma zaoczna przewidziana jest dla osób zatrudnionych w jednostkach ochrony przeciwpożarowej, które ukończyły szkolenia podstawowe i uzupełniające dla zawodu strażak, o których mowa w przepisach w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
**   Pozostałe 10 % godzin pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.


IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE


Do realizacji treści kształcenia, ujętych w blokach programowych, odpowiednie są następujące pomieszczenia dydaktyczne:
 1)   pracownia fizykochemii;
 2)   pracownia zaopatrzenia wodnego urządzeń gaśniczych i zabezpieczających;
 3)   pracownia komputerowa;
 4)   pracownia mechaniki;
 5)   pracownia wyposażenia technicznego;
 6)   pracownia ratownictwa medycznego;
 7)   pracownia taktyki działań gaśniczych i ratowniczych;
 8)   pracownia urządzeń i ratowniczych technik ochrony środowiska;
 9)   sala gimnastyczna;
 10)  sala wykładowa ogólna;
 11)  poligon;
 12)  komora dymowa.
Pracownia fizykochemii powinna być wyposażona w:
 1)   stanowisko do wyznaczania minimalnej temperatury zapłonu;
 2)   stanowisko do oznaczania analizy sitowej badanych pyłów - wytrząsarka;
 3)   stanowisko do oznaczania wilgotności badanych pyłów - wagosuszarka;
 4)   stanowisko do oznaczania granic wybuchowości pyłów, gazów i par cieczy;
 5)   stanowisko do badania temperatury zapłonu cieczy;
 6)   stanowisko do wytwarzania i badania pian gaśniczych;
 7)   stanowisko do pomiaru ciepła spalania paliw stałych - kalorymetr;
 8)   stanowisko do badania zdolności zwilżających środków powierzchniowo czynnych;
 9)   stanowisko do identyfikacji i neutralizacji kwasów, zasad i substancji ropopochodnych;
 10)  stanowisko do badania chłonności sorbentów;
 11)  stanowisko do oznaczania temperatury zapalenia cieczy metodą dynamiczną;
 12)  stanowisko do badania składu gazowych produktów spalania - analizator spalin;
 13)  stanowisko do badania temperatury w procesach spalania - pirometr oraz zestawy termopar;
 14)  stanowisko do oceny zagrożenia wybuchowego gazów i par cieczy palnych -eksplozymetr;
 15)  stanowisko do badania lepkości środków pianotwórczych oraz ich roztworów;
 16)  stanowisko do badania napięcia powierzchniowego środków pianotwórczych oraz ich roztworów;
 17)  stanowisko do badania temperatury krzepnięcia środków pianotwórczych oraz ich roztworów;
 18)  stanowisko do badania wybranych parametrów proszków gaśniczych;
 19)  stanowisko do badania i obserwacji wybuchów mieszanin gazowo-powietrznych;
 20)  stanowisko do badania i obserwacji wybuchów mieszanin par cieczy palnych z powietrzem;
 21)  stanowisko do badania palności metodą wskaźnika tlenowego;
 22)  digestorium.
Pracownia zaopatrzenia wodnego, urządzeń gaśniczych i zabezpieczających powinna być wyposażona w:
 1)   stanowisko do obserwacji ruchu spokojnego oraz burzliwego podczas przepływu cieczy;
 2)   stanowisko do obserwacji uderzenia wodnego podczas przepływu wody w przewodach pod ciśnieniem;
 3)   stanowisko do obserwacji piezometrycznej linii ciśnień wywołanej przez straty miejscowe podczas przepływu wody;
 4)   stanowisko do pomiaru wydajności i strat ciśnienia w sprzęcie i armaturze wodno-pianowej;
 5)   komputerowe stanowisko do pomiaru temperatury i ciśnienia w instalacjach zasilających podczas pożarów testowych przeprowadzonych na stanowisku laboratoryjnym;
 6)   stanowisko do badania wydajności hydrantów wewnętrznych oraz stanowisko do badania rzutu strumienia wody;
 7)   stanowiska do ćwiczeń laboratoryjnych z zakresu sygnalizacji alarmowo-pożarowej na przykładzie różnych Central Sygnalizacji Pożarowej i osprzętu;
 8)   stanowisko do obserwacji monitoringu pożarowego drogą radiową i telefoniczną;
 9)   stanowisko do pomiaru powierzchni zraszania tryskaczy i zraszaczy;
 10)  stanowisko do obserwacji zadziałania urządzenia gaśniczego wodnego, pianowego i na dwutlenek węgla podczas pożarów testowych;
 11)  stanowisko do pomiaru gęstości optycznej dymu (densytometr) podczas pożarów testowych;
 12)  stanowisko obrazujące budowę i zasadę działania klap dymowych.
Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);
 2)   drukarki;
 3)   skaner;
 4)   ploter;
 5)   pakiet programów biurowych;
 6)   programy specjalistyczne wspomagające dowodzenie.
Pracownia mechaniki powinna być wyposażona w:
 1)   modele prostych maszyn, mechanizmów i rozwiązań konstrukcyjnych przenoszenia napędu;
 2)   makiety urządzeń i sprzętu stosowanego w działaniach ratowniczych;
 3)   przekroje różnych części maszyn i podzespołów maszyn i urządzeń;
 4)   oprogramowanie specjalistyczne w zakresie sporządzania dokumentacji technicznej;
 5)   stanowisko do badań i demonstracji stanów odkształcenia i naprężenia;
 6)   stanowiska kreślarskie;
 7)   przybory kreślarskie;
 8)   rysunki wykonawcze, złożeniowe, zestawieniowe, montażowe i schematyczne;
 9)   normy: PN, PN-EN, PN-ISO, PN-EN-ISO;
 10)  dokumentacje techniczne, Dokumentacje Techniczno-Ruchowe (DTR);
 11)  instrukcje obsługi i konserwacji.
Pracownia wyposażenia technicznego powinna być wyposażona w:
 1)   urządzenia do testowania masek;
 2)   sprzęt niezbędny do podstawowych przeglądów i konserwacji aparatów ochrony dróg oddechowych;
 3)   sprężarkę do napełniania butli powietrznych oraz aparaty ochrony dróg oddechowych;
 4)   wanny do mycia i przeprowadzania dezynfekcji;
 5)   ubrania treningowe;
 6)   stanowiska do przeglądów i oględzin jednostek sprzętowych;
 7)   stanowiska do diagnozowania i obsługi sprzętu wyposażenia technicznego, wyposażone w cyfrowe urządzenia diagnostyczne, sprzęt pomiarowy i specjalistyczne oprogramowanie;
 8)   stanowiska do komputerowej symulacji awarii sprzętu i metod ich usuwania;
 9)   stanowisko do symulacji podawania środków gaśniczych;
 10)  stanowisko do czyszczenia, dezynfekcji oraz suszenia masek i sprzętu ochrony dróg oddechowych;
 11)  stanowisko do przeprowadzania prób szczelności chemoodpornych ubrań gazoszczelnych;
 12)  stanowisko do suszenia ubiorów ochrony przeciwchemicznej;
 13)  stanowiska do przeprowadzania prób ciśnieniowych węży;
 14)  stanowiska do taśmowania węży oraz naprawy i konserwacji pozostałego sprzętu i armatury wodnej i pianowej;
 15)  stanowisko do diagnozowania podręcznego sprzętu gaśniczego;
 16)  stanowiska do konserwacji pił do drewna oraz stali i betonu;
 17)  spalinowe piły do drewna, stali i betonu;
 18)  przekroje urządzeń i jednostek wyposażenia technicznego;
 19)  zestaw norm i dokumentacji techniczno-ruchowych;
 20)  przekroje gaśnic;
 21)  przekroje armatury wodnej i pianowej;
 22)  przekroje wybranych pomp pożarniczych;
 23)  schematy układów wodno-pianowych w samochodach gaśniczych;
 24)  przekroje wybranych pił do cięcia drewna stali i betonu;
 25)  przekroje ratowniczych urządzeń hydraulicznych.
Pracownia ratownictwa medycznego powinna być wyposażona w:
 1)   szkielet człowieka;
 2)   fantomy do resuscytacji osoby dorosłej, dziecka i niemowlęcia;
 3)   przekrój głowy do ćwiczeń z zakresu zakładania rurki ustno-gardłowej;
 4)   torby ratownicze z wyposażeniem PSP-R1;
 5)   torby ratownicze z wyposażeniem PSP-R2;
 6)   zestawy do symulacji ran i obrażeń ciała;
 7)   kamizelki ratownicze;
 8)   worki samorozprężalne;
 9)   standardowe zestawy materiałów opatrunkowych stosowane w ratownictwie medycznym, zgodnie ze standardami wyposażenia PSP-R1;
 10)  programy komputerowe i filmy dydaktyczne z zakresu udzielania pierwszej pomocy;
 11)  sprzęt do ewakuacji poszkodowanych;
 12)  sprzęt do mycia i prowadzenia dezynfekcji;
 13)  defibrylator półautomatyczny;
 14)  zestaw do prowadzenia segregacji.
Pracownia taktyki działań gaśniczych i ratowniczych powinna być wyposażona w:
 1)   stanowisko kierowania, w skład którego wchodzi:
a)  stół dyspozytorski,
b)  telefon stacjonarny,
c)  radiotelefon bazowy,
d)  radiotelefony nasobne w ilości uzależnionej od ilości stanowisk dyspozytorskich,
e)  terminal statusów,
f)  satelitarny system nawigacji i lokalizacji (pojazdów) GPS,
g)  rejestrator rozmów telefonicznych i korespondencji radiowej,
h)  interaktywna mapa pogody,
i)  mapa (planszowa i cyfrowa) dowolnego obszaru,
j)  komplet dokumentacji (instrukcje, plany),
k)  programy komputerowe wspomagające prowadzenie działań ratowniczych i podejmowanie decyzji;
 2)   stanowisko dyspozytorskie wyposażone w:
a)  stół dyspozytorski,
b)  telefon stacjonarny,
c)  radiotelefon bazowy (lub nasobny),
d)  zestaw komputerowy - kompatybilny z komputerem stanowiska kierowania,
e)  oprogramowanie analogiczne jak dla stanowiska kierowania,
f)  komplet dokumentacji (instrukcje, plany);
(Zadania stanowisk dyspozytorskich mogą spełniać stanowiska w pracowni komputerowej połączone ze stanowiskiem kierowania)
 3)   wewnętrzną sieć telefoniczną i sieć komputerową z dostępem do Internetu;
 4)   stanowisko współpracy z mediami;
 5)   stanowisko do wykonywania szkiców sytuacyjnych, wyposażone w:
a)  tablicę multimedialną,
b)  stół kreślarski,
c)  zestaw map planszowych;
 6)   środki audiowizualne:
a)  kamerę,
b)  monitor TV,
c)  magnetowid DVD,
d)  system bezprzewodowej transmisji obrazu (przesyłanie obrazu z miejsca ćwiczeń do sali),
e)  stół planistyczny (makieta) do ćwiczenia założeń taktycznych.
Pracownia urządzeń i ratowniczych technik ochrony środowiska powinna być wyposażona w:
 1)   zestaw makiet;
 2)   stanowiska modelowe do badań i demonstracji działania sprzętu ratownictwa chemicznego w środowisku;
 3)   programy komputerowe do symulacji zagrożeń środowiska;
 4)   stanowisko do badań i prezentacji środków do zabezpieczania;
 5)   stanowisko do likwidacji wycieków substancji aktywnych do gleby i wód.
Sala gimnastyczna powinna być wyposażona w:
 1)   słupki do siatkówki;
 2)   siatkę do siatkówki;
 3)   piłki do siatkówki;
 4)   bramki do piłki nożnej;
 5)   piłki do piłki nożnej;
 6)   tablice do koszykówki;
 7)   piłki do koszykówki;
 8)   materace gimnastyczne;
 9)   ławeczki gimnastyczne;
 10)  chorągiewki;
 11)  skrzynię do skoków;
 12)  piłki lekarskie;
 13)  stojaki;
 14)  próg do próby harwardzkiej, stopery, metronom;
 15)  odskocznię;
 16)  taśmę mierniczą;
 17)  sprzęt i urządzenia sportu pożarniczego:
a)  wspinalnię,
b)  drabiny hakowe,
c)  pożarniczy tor przeszkód,
d)  sprzęt do ćwiczeń bojowych.
Na poligonie powinny znajdować się:
 1)   symulator rozgorzenia (komora ogniowa);
 2)   budynek symulacji pożarów;
 3)   stanowiska spalania i gaszenia gazów, cieczy i ciał stałych;
 4)   tor przygotowania prądownika (operowania prądami gaśniczymi);
 5)   stanowisko do ćwiczeń gaszenia pojazdów;
 6)   stanowiska do symulacji katastrof budowlanych;
 7)   stanowiska do wydobywania ludzi ze studni, kanałów, osuwisk;
 8)   stanowiska do symulacji katastrof w transporcie drogowym, szynowym i powietrznym;
 9)   stanowiska do uszczelniania wycieków substancji niebezpiecznych;
 10)  stanowiska do ratownictwa i samoratowania z wysokości (wspinalnie);
 11)  wielokondygnacyjny obiekt do ćwiczeń z drabinami pożarniczymi i sprzętem ratowniczym i ewakuacyjnym wewnątrz i na zewnątrz;
 12)  ścianka wspinaczkowa;
 13)  zbiornik wodny;
 14)  poligonowe stanowisko kierowania (punkt alarmowy);
 15)  sala odpraw;
 16)  stanowiska do ćwiczeń w różnych warunkach eksploatacji sprzętu ratownictwa technicznego i chemicznego;
 17)  stanowisko do ćwiczeń samochodami z drabiną mechaniczną i podestem ratowniczym;
 18)  medyczny tor przeszkód.
W komorze dymowej powinny znajdować się pomieszczenia:
 1)   do przeprowadzania badań lekarskich uczestników ćwiczenia;
 2)   do ćwiczeń fizycznych, wyposażone w:
a)  mechaniczną bieżnię,
b)  "drabinę bez końca",
c)  młot,
d)  rowerki;
 3)   ścieżka treningowa z możliwością różnej konfiguracji przejść, wyposażona w:
a)  system nagłośnienia,
b)  system komunikacji z uczestnikami ćwiczeń,
c)  system kamer optycznych i termowizyjnych,
d)  wytwornice dymu;
 4)   centrala do obserwacji i rejestracji przebiegu testu, wyposażona w:
a)  podświetlany pulpit obrazujący przemieszczanie się ćwiczących,
b)  system rejestracji dźwięku i obrazu,
c)  system sterowania wytwornicami dymu,
d)  system sterowania nagłośnieniem i oświetleniem,
e)  sprzęt komputerowy z oprogramowaniem do rejestracji wyników przeprowadzanego testu;
 5)   urządzenia do bieżącej konserwacji sprzętu ochrony dróg oddechowych oraz napełniania butli.
Pracownie powinny posiadać źródła zasilania i spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.
Szkoła kształcąca w zawodzie technik pożarnictwa powinna posiadać jednostkę ratowniczo-gaśniczą z wyposażeniem, o którym mowa w przepisach w sprawie szczegółowych zasad wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.
Praktyczna nauka zawodu powinna odbywać się w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej (przede wszystkim jednostkach ratowniczo-gaśniczych komend powiatowych i miejskich Państwowej Straży Pożarnej), na poligonach, na placach ćwiczeń, w obiektach wspomagających.
Praktyczna nauka zawodu dla formy stacjonarnej powinna odbywać się w wymiarze nie mniejszym niż 75 % ogólnej liczby godzin przewidzianych w ramowym planie nauczania, a dla formy zaocznej nie mniej niż 50 % ogólnej liczby godzin przewidzianych w ramowym planie nauczania.
Szkolenie strzeleckie powinno być prowadzone na strzelnicy, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami i zasadami bezpiecznego obchodzenia się z bronią.
Słuchacz formy stacjonarnej powinien być przygotowany do wykonywania zawodu strażaka w zakresie podstawowym po I semestrze nauki i uzupełniającym po II semestrze nauki.


ZAŁĄCZNIK Nr 9


PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK TECHNOLOGII WYROBÓW SKÓRZANYCH


SYMBOL CYFROWY 311[35]


I. OPIS ZAWODU


1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:
 1)   projektować i modelować wyroby skórzane;
 2)   wykonywać odręczne i techniczne rysunki wyrobów skórzanych i ich elementów;
 3)   dokonywać pomiarów niezbędnych do wykonania wyrobu;
 4)   sporządzać dokumentację konstrukcyjną i technologiczną;
 5)   dokonywać wielkościowego stopniowania szablonów wyrobów;
 6)   oceniać i dobierać materiały do wykonywania wyrobów skórzanych;
 7)   wykonywać podstawowe i pomocnicze operacje technologiczne;
 8)   wykonywać usługi w zakresie napraw, renowacji i konserwacji wyrobów skórzanych;
 9)   dobierać maszyny, urządzenia i narzędzia do wykonywanych prac;
 10)  regulować, konserwować i dokonywać napraw maszyn i urządzeń;
 11)  analizować wady materiałów i surowców oraz decydować o ich przydatności w produkcji wyrobów skórzanych;
 12)  wykrywać i eliminować konstrukcyjne i technologiczne błędy wyrobów,
 13)  oceniać jakość wykonanych wyrobów skórzanych;
 14)  wykonywać badania wyrobów skórzanych oraz interpretować wyniki;
 15)  stosować zasady magazynowania materiałów, surowców i gotowych wyrobów;
 16)  dokonywać normowania materiałów i czasu pracy;
 17)  prowadzić dokumentację produkcyjną i magazynową;
 18)  dokonywać rozliczeń pobranych materiałów;
 19)  sporządzać kalkulację kosztów produkcji i usług;
 20)  stosować techniki komputerowe w procesie projektowania i wytwarzania wyrobów skórzanych;
 21)  posługiwać się językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych;
 22)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 23)  organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;
 24)  przestrzegać przepisów prawa dotyczących działalności gospodarczej;
 25)  przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych;
 26)  udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;
 27)  kierować zespołem pracowników;
 28)  stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy;
 29)  korzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego;
 30)  prowadzić działalność gospodarczą.
Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości".
2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii wyrobów skórzanych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:
 1)   opracowywania dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej;
 2)   organizowania i nadzorowania przebiegu procesu technologicznego;
 3)   oceniania jakości materiałów, półproduktów i wyrobów;
 4)   oceniania stanu technicznego eksploatowanych maszyn i urządzeń;
 5)   normowania zużycia materiałów i czasu pracy;
 6)   dokonywania konserwacji i naprawy wyrobów skórzanych;
 7)   prowadzenia działalności usługowej i handlowej.
3. Zawód technik technologii wyrobów skórzanych jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa umiejętności specjalistyczne, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć:
 1)   kaletnictwa;
 2)   rymarstwa;
 3)   rękawicznictwa;
 4)   obrotu handlowego wyrobami skórzanymi.


II. BLOKI PROGRAMOWE


Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają następujące bloki programowe:
 1)   materiałowo-konstrukcyjny;
 2)   technologiczny;
 3)   podstawy działalności zawodowej.


BLOK: MATERIAŁOWO-KONSTRUKCYJNY


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   charakteryzować sylwetkę człowieka;
 2)   charakteryzować anatomię i fizjologię kończyn górnych;
 3)   wykonywać i interpretować pomiary związane z projektowaniem wyrobu;
 4)   stosować zasady rzutowania, wymiarowania i wykonywania przekrojów;
 5)   wykonywać rysunki techniczne;
 6)   wykonywać szkice wyrobów skórzanych z zachowaniem proporcji;
 7)   odczytywać rysunki elementów i wyrobów;
 8)   odczytywać i stosować uproszczenia rysunkowe;
 9)   stosować technikę komputerową do przygotowywania i zapisywania informacji rysunkowej;
 10)  charakteryzować rodzaje wyrobów skórzanych i ich elementów;
 11)  stosować zasady projektowania i modelowania wyrobów;
 12)  dobierać i stosować kompozycje kolorystyczne w projektowanych wyrobach;
 13)  sporządzać dokumentację konstrukcyjną i technologiczną;
 14)  oceniać makiety pod względem proporcji i rozwiązań konstrukcyjnych;
 15)  oceniać prototypy pod względem estetycznym, ekonomicznym i użytkowym;
 16)  dobierać materiały do projektowanych wzorów wyrobów skórzanych w zależności od przeznaczenia użytkowego i rozwiązań konstrukcyjnych;
 17)  charakteryzować budowę skóry;
 18)  rozróżniać rodzaje skór w zależności od pochodzenia, wyprawy i wykończenia;
 19)  określać właściwości fizyczne i przetwórcze skór;
 20)  oceniać jakość i klasyfikować skóry na gatunki;
 21)  określać właściwości przetwórcze materiałów włókienniczych;
 22)  rozróżniać tworzywa skóropodobne, określać ich właściwości i zastosowanie;
 23)  charakteryzować materiały pomocnicze;
 24)  dobierać środki do wykończenia i konserwacji wyrobów;
 25)  stosować metody organoleptyczne i laboratoryjne do badania materiałów i wyrobów;
 26)  stosować zasady magazynowania materiałów, półproduktów.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   wybrane zagadnienia z anatomii i fizjologii;
 2)   pomiary niezbędne do prawidłowego projektowania;
 3)   zasady tworzenia rysunku technicznego;
 4)   konstrukcje geometryczne;
 5)   zasady wymiarowania;
 6)   zasady szkicowania;
 7)   uproszczenia rysunkowe;
 8)   rysunki wykonawcze i złożeniowe;
 9)   kolorystyka w projektowaniu wyrobów;
 10)  wykonywanie modeli;
 11)  wyroby - charakterystyka, kryteria podziału;
 12)  elementy składowe wyrobów i ich charakterystyka;
 13)  podstawy projektowania i modelowania wyrobów;
 14)  kryteria i ocena makiet i prototypów;
 15)  dokumentacja projektowo-konstrukcyjna;
 16)  materiały podstawowe i pomocnicze - kryteria podziału;
 17)  rodzaje i budowa skór;
 18)  właściwości, ocena i klasyfikacja skór gotowych;
 19)  materiały włókiennicze - kryteria podziału;
 20)  tworzywa skóropodobne;
 21)  materiały i środki do łączenia elementów;
 22)  środki do wykończenia i konserwacji wyrobów;
 23)  metody oceny jakości, zasady doboru materiałów;
 24)  magazynowanie materiałów i półproduktów.


BLOK: TECHNOLOGICZNY


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   określać podstawowe funkcje maszyn i urządzeń stosowanych w procesie wytwarzania wyrobów skórzanych;
 2)   stosować podstawowe prawa i zasady mechaniki i wytrzymałości materiałów;
 3)   rozróżniać części i mechanizmy maszyn i urządzeń;
 4)   projektować oprzyrządowanie maszyn i urządzeń;
 5)   określać zasady doboru maszyn i urządzeń;
 6)   użytkować maszyny i urządzenia stosowane w procesie technologicznym;
 7)   stosować zasady konserwacji maszyn i urządzeń;
 8)   oceniać stan techniczny maszyn, urządzeń i narzędzi;
 9)   obsługiwać przyrządy kontrolno-pomiarowe;
 10)  określać wymagania techniczne i przygotowywać materiały do rozkroju ręcznego i maszynowego;
 11)  wykrawać elementy wyrobu ze skóry;
 12)  segregować odpady i planować ich wykorzystanie;
 13)  określać zasady kompletowania i oceniania wykrojonych elementów;
 14)  dobierać metody i techniki zdobienia elementów wyrobów;
 15)  dobierać metody i techniki przygotowywania elementów do montażu;
 16)  określać parametry procesu wytwarzania elementów i wyrobów ze skóry;
 17)  określać metody łączenia elementów wyrobów;
 18)  dobierać szwy stosowane w procesie wytwarzania wyrobów;
 19)  wykonywać operacje technologiczne w procesie montażu wyrobów;
 20)  wykonywać operacje technologiczne w procesie wytwarzania wyrobów;
 21)  kontrolować jakość wykonania operacji technologicznych;
 22)  rozróżniać i usuwać błędy produkcyjne;
 23)  rozpatrywać reklamacje wyrobów;
 24)  stosować zasady cechowania, pakowania i przechowywania wyrobów;
 25)  dobierać środki transportu międzyoperacyjnego i międzywydziałowego;
 26)  dokonywać napraw, renowacji i konserwacji wyrobów;
 27)  wykonywać wyroby na indywidualne zamówienia;
 28)  sporządzać instrukcje technologiczne;
 29)  korzystać z dokumentacji technologicznej;
 30)  stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   maszyny, urządzenia, narzędzia;
 2)   wybrane zagadnienia z mechaniki i wytrzymałości materiałów;
 3)   części i mechanizmy maszyn i urządzeń;
 4)   zasady doboru maszyn i urządzeń do wykonywania operacji technologicznych;
 5)   projektowanie oprzyrządowania maszyn i urządzeń;
 6)   konserwacja maszyn i urządzeń;
 7)   ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń;
 8)   urządzenia kontrolno-pomiarowe;
 9)   przygotowanie materiałów i zasady rozkroju materiałów;
 10)  zagospodarowanie odpadów;
 11)  kompletowanie i kontrolowanie wykrojonych elementów;
 12)  zdobienie elementów wyrobu;
 13)  montaż wyrobów przez szycie, zgrzewanie, klejenie i nitowanie;
 14)  maszyny i urządzenia do montażu wyrobów;
 15)  przygotowanie elementów do łączenia;
 16)  szwy konstrukcyjne i ozdobne;
 17)  wytwarzanie wyrobów kaletniczych, rymarskich i rękawiczniczych;
 18)  instrukcje technologiczne;
 19)  kontrola jakości;
 20)  błędy materiałowo-technologiczne wyrobów;
 21)  reklamacje;
 22)  cechowanie, pakowanie i przechowywanie wyrobów;
 23)  rodzaje i środki transportu;
 24)  naprawa, konserwacja i renowacja wyrobów;
 25)  jednostkowe wykonywanie wyrobów;
 26)  dokumentacja technologiczna;
 27)  przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.


BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej;
 2)   rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych;
 3)   sporządzać dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej;
 4)   sporządzać budżet i planować rozwój firmy;
 5)   opracowywać plan marketingowy;
 6)   korzystać z Kodeksu pracy;
 7)   stosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;
 8)   podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;
 9)   sporządzać dokumenty związane z zatrudnieniem;
 10)  komunikować się z uczestnikami procesu pracy;
 11)  prowadzić negocjacje;
 12)  rozwiązywać problemy techniczne w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;
 13)  podejmować decyzje w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;
 14)  przestrzegać zasad etyki;
 15)  wykonywać pracę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 16)  określać wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy;
 17)  organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;
 18)  udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;
 19)  korzystać z obcojęzycznych źródeł informacji, dokumentacji technicznej, norm, katalogów oraz specjalistycznego oprogramowania;
 20)  organizować doskonalenie zawodowe pracowników.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:
 1)   gospodarka rynkowa;
 2)   formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych;
 3)   dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej;
 4)   struktura budżetu;
 5)   plan rozwoju przedsiębiorstwa;
 6)   strategie marketingowe;
 7)   wybrane przepisy Kodeksu pracy;
 8)   przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej;
 9)   metody poszukiwania pracy;
 10)  dokumenty związane z zatrudnieniem;
 11)  zasady i metody komunikowania się;
 12)  elementy socjologii i psychologii pracy;
 13)  etyka;
 14)  bezpieczeństwo i higiena pracy;
 15)  ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;
 16)  zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy;
 17)  elementy ergonomii;
 18)  zasady udzielania pierwszej pomocy;
 19)  źródła informacji zawodowej i oprogramowanie w języku obcym;
 20)  formy doskonalenia zawodowego.


III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

 Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Nazwa bloku programowego Podbudowa programowa: gimnazjum, liceum ogólnokształcące, liceum profilowane, technikum, liceum uzupełniające, technikum uzupełniające Podbudowa programowa: zasadnicza szkoła zawodowa; zawód: kaletnik
Materiałowo-konstrukcyjny 30 35
Technologiczny 40 35
Podstawy działalności zawodowej 10 10
Razem  80**  80**


*    Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).
**   Pozostałe 20 % godzin pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym na specjalizację.


IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE


Do realizacji treści kształcenia, ujętych w blokach programowych, odpowiednie są następujące pomieszczenia dydaktyczne:
 1)   pracownia rysunku technicznego;
 2)   pracownia modelowania wyrobów skórzanych;
 3)   pracownia technologii;
 4)   warsztaty szkolne.
Pracownia rysunku technicznego powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska do pracy indywidualnej;
 2)   przybory kreślarskie;
 3)   materiały rysunkowe i malarskie;
 4)   normy: PN, PN-EN, PN-ISO, PN-EN-ISO;
 5)   modele: rzutni prostokątnej, brył geometrycznych;
 6)   elementy maszyn;
 7)   katalogi wyrobów skórzanych.
Pracownia modelowania wyrobów skórzanych powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska do pracy indywidualnej;
 2)   przybory modelarskie;
 3)   zestawy elementów i modeli wyrobów skórzanych;
 4)   zestawy materiałów do wykonywania modeli;
 5)   materiały ilustrujące budowę sylwetki ludzkiej, dłoni, stopy;
 6)   katalogi i żurnale wyrobów skórzanych.
Pracownia technologii powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska do pracy indywidualnej i zespołowej;
 2)   materiały podstawowe i pomocnicze stosowane w produkcji wyrobów skórzanych;
 3)   aparaturę i urządzenia kontrolno-pomiarowe;
 4)   mikroskop metalograficzny;
 5)   narzędzia i przyrządy stosowane w procesie wytwarzania;
 6)   modele, eksponaty wyrobów i ich części składowych;
 7)   części maszyn;
 8)   mechanizmy robocze;
 9)   modele maszyn i urządzeń;
 10)  schematy kinematyczne maszyn i urządzeń;
 11)  instrukcje obsługi oraz konserwacji maszyn i urządzeń;
 12)  prospekty i katalogi maszyn, urządzeń i narzędzi;
 13)  normy: PN, PN-EN, PN-ISO, PN-EN-ISO;
 14)  dokumentacje techniczne;
 15)  programy komputerowe dotyczące procesów technologicznych i zarządzania procesem produkcji.
Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.
W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.
Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w pracowniach i warsztatach szkolnych, Centrach Kształcenia Praktycznego, zakładach rzemieślniczych, przedsiębiorstwach wytwarzających wyroby ze skóry.


ZAŁĄCZNIK Nr 10


PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ZŁOTNIK - JUBILER


SYMBOL CYFROWY 731[06]


I. OPIS ZAWODU


1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:
 1)   posługiwać się dokumentacją techniczną wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 2)   sporządzać szkice i rysunki wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 3)   projektować wyroby złotnicze i jubilerskie;
 4)   dobierać materiały do wykonywanych prac złotniczych i jubilerskich;
 5)   sporządzać stopy metali szlachetnych;
 6)   posługiwać się narzędziami i przyrządami stosowanymi w złotnictwie i jubilerstwie;
 7)   użytkować maszyny i urządzenia stosowane w złotnictwie i jubilerstwie;
 8)   wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej;
 9)   wykonywać obróbkę cieplną metali szlachetnych i ich stopów;
 10)  wykonywać obróbkę plastyczną metali szlachetnych i ich stopów;
 11)  wykonywać wyroby złotnicze i jubilerskie metodą wytapianych modeli;
 12)  łączyć elementy wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 13)  wykonywać obróbkę wykańczającą wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 14)  wykonywać pomiary i badania materiałów oraz wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 15)  dokonywać naprawy i renowacji wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 16)  oceniać jakość wykonanych prac;
 17)  wykonywać konserwację narzędzi, maszyn i urządzeń stosowanych w złotnictwie i jubilerstwie;
 18)  zamawiać i rozliczać materiały potrzebne do wykonania lub naprawy wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 19)  stosować przepisy prawa probierczego;
 20)  przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 21)  organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;
 22)  udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;
 23)  komunikować się z uczestnikami procesu pracy;
 24)  stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy;
 25)  przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych;
 26)  korzystać z różnych źródeł informacji;
 27)  prowadzić działalność gospodarczą.
Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości".
2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie złotnik - jubiler powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych:
 1)   wykonywania wyrobów złotniczych;
 2)   wykonywania biżuterii z metali szlachetnych i kamieni jubilerskich;
 3)   wykonywania naprawy i renowacji biżuterii i wyrobów złotniczych;
 4)   sporządzania stopów metali szlachetnych o żądanej próbie i barwie;
 5)   oprawiania kamieni jubilerskich;
 6)   uszlachetniania powierzchni wyrobów (złocenie, srebrzenie, barwienie, cyzelowanie, grawerowanie, emaliowanie).


II. BLOKI PROGRAMOWE


Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają następujące bloki programowe:
 1)   podstawy złotnictwa i jubilerstwa;
 2)   technologia złotnictwa i jubilerstwa;
 3)   podstawy działalności zawodowej.


BLOK: PODSTAWY ZŁOTNICTWA I JUBILERSTWA


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   wyjaśniać podstawowe pojęcia z zakresu złotnictwa i jubilerstwa;
 2)   rozpoznawać wyroby złotniczo-jubilerskie pochodzące z różnych okresów historycznych;
 3)   rozróżniać techniki wykonania i zdobienia wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 4)   wykonywać szkice wyrobów złotniczo-jubilerskich w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych;
 5)   sporządzać dokumentację technologiczną wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 6)   czytać rysunki techniczne wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 7)   stosować podstawowe zasady kształtowania kompozycji płaskiej i przestrzennej;
 8)   wykonywać projekty wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 9)   wykonywać modele przestrzenne projektowanych wyrobów;
 10)  rozpoznawać metale i stopy stosowane w złotnictwie i jubilerstwie;
 11)  określać właściwości metali i stopów stosowanych w złotnictwie i jubilerstwie;
 12)  rozpoznawać podstawowe minerały;
 13)  rozpoznawać podstawowe kamienie jubilerskie;
 14)  rozpoznawać podstawowe szlify kamieni;
 15)  wykonywać pomiary kamieni szlachetnych;
 16)  rozróżniać obowiązujące próby i cechy metali szlachetnych;
 17)  obliczać i określać próby stopu;
 18)  stosować przepisy prawa probierczego;
 19)  rozróżniać związki chemiczne stosowane w złotnictwie;
 20)  rozróżniać podstawowe maszyny i urządzenia elektryczne stosowane w złotnictwie i jubilerstwie;
 21)  rozróżniać podstawowe elementy instalacji elektrycznej;
 22)  stosować zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych;
 23)  charakteryzować podstawowe maszyny i urządzenia stosowane w złotnictwie i jubilerstwie;
 24)  korzystać z PN-ISO, ISO, PN-EN-ISO, dokumentacji technicznej, Dokumentacji Techniczno-Ruchowej, katalogów.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   historia złotnictwa;
 2)   budowa formy plastycznej;
 3)   projektowanie wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 4)   metale szlachetne i ich stopy;
 5)   budowa i właściwości minerałów;
 6)   kamienie szlachetne i ozdobne;
 7)   kamienie pochodzenia organicznego;
 8)   kamienie syntetyczne;
 9)   szlify kamieni jubilerskich;
 10)  związki chemiczne wykorzystywane w złotnictwie;
 11)  podstawowe zjawiska występujące w obwodach elektrycznych;
 12)  maszyny i urządzenia elektryczne stosowane w złotnictwie i jubilerstwie;
 13)  podstawowe rodzaje instalacji elektrycznych;
 14)  bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych;
 15)  elementy mechaniki technicznej i wytrzymałości materiałów;
 16)  części maszyn;
 17)  maszyny i urządzenia wykorzystywane w złotnictwie i jubilerstwie;
 18)  dokumentacja techniczna;
 19)  Dokumentacja Techniczno-Ruchowa.


BLOK: TECHNOLOGIA ZŁOTNICTWA I JUBILERSTWA


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 2)   dobierać luty, metale szlachetne i ich stopy;
 3)   przygotowywać materiały do wykonywania lub naprawy wyrobów jubilerskich i złotniczych;
 4)   dobierać przyrządy pomiarowe do oznaczania wagi i próby wyrobów jubilerskich i złotniczych;
 5)   dobierać i użytkować narzędzia, przyrządy, maszyny i urządzenia;
 6)   wykonywać obróbkę cieplną metali szlachetnych;
 7)   wykonywać pomiary warsztatowe;
 8)   wykonywać podstawowe prace z zakresu obróbki ręcznej;
 9)   sporządzać stopy do obróbki plastycznej;
 10)  wykonywać operacje z zakresu obróbki plastycznej;
 11)  wykonywać operacje z zakresu wytwarzania odlewów metodą wytapianych modeli;
 12)  wykonywać obróbkę kamieni jubilerskich o niskiej twardości;
 13)  oprawiać kamienie jubilerskie;
 14)  wykonywać elementy wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 15)  stosować różne techniki łączenia elementów w gotowy wyrób;
 16)  wykonywać zdobienie wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 17)  wykonywać obróbkę wykańczającą wyrobu;
 18)  wykonywać typowe wyroby złotnicze i jubilerskie;
 19)  wykonywać naprawę wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 20)  oceniać jakość wykonanego wyrobu lub naprawy;
 21)  zbierać i dokonywać selekcji odpadów metali szlachetnych;
 22)  konserwować narzędzia, przyrządy, maszyny i urządzenia stosowane w procesie technologicznym;
 23)  posługiwać się dokumentacją technologiczną wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 24)  stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania pracy.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia są ujęte w następujących działach programowych:
 1)   stanowisko pracy złotnika - jubilera;
 2)   materiały stosowane w pracach złotniczych i jubilerskich;
 3)   przyrządy pomiarowe;
 4)   zasady użytkowania narzędzi, przyrządów i urządzeń;
 5)   obróbka cieplna stopów metali szlachetnych;
 6)   trasowanie;
 7)   obróbka ręczna;
 8)   topienie i odlewanie;
 9)   walcowanie i ciągnienie;
 10)  tłoczenie, kucie i prasowanie;
 11)  odlewanie metodą wytapianych modeli;
 12)  obróbka kamieni jubilerskich;
 13)  oprawa kamieni jubilerskich;
 14)  elementy wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 15)  lutowanie, klejenie, zgrzewanie;
 16)  techniki zdobnicze;
 17)  metody obróbki wykańczającej;
 18)  naprawa wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 19)  gospodarka odpadami metali szlachetnych;
 20)  konserwacja narzędzi, przyrządów i urządzeń;
 21)  dokumentacja techniczna wyrobu;
 22)  przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy;
 23)  przepisy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.


BLOK: PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI ZAWODOWEJ


1. Cele kształcenia
Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:
 1)   stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
 2)   dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy;
 3)   organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii;
 4)   udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy;
 5)   interpretować podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;
 6)   sporządzać zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe;
 7)   przestrzegać zasad wykorzystywania i gospodarowania surowcami i materiałami;
 8)   stosować zasady dokonywania wyceny wyrobów wykonanych z metali szlachetnych;
 9)   stosować zasady dokonywania wyceny wyrobów z oprawionymi kamieniami szlachetnymi;
 10)  sporządzać kalkulację kosztów wykonanej usługi;
 11)  podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;
 12)  sporządzać dokumenty dotyczące zatrudnienia oraz prowadzenia działalności gospodarczej;
 13)  stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy;
 14)  komunikować się i współpracować z zespołem;
 15)  rozwiązywać problemy techniczne w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;
 16)  podejmować decyzje w zakresie wykonywanych zadań zawodowych;
 17)  przestrzegać zasad etyki;
 18)  doskonalić umiejętności zawodowe.
2. Treści kształcenia (działy programowe)
Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych:
 1)   bezpieczeństwo i higiena pracy;
 2)   ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska;
 3)   elementy ergonomii;
 4)   zasady udzielania pierwszej pomocy;
 5)   podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej;
 6)   bilans materiałowy;
 7)   gospodarka surowcami szlachetnymi;
 8)   wycena wyrobów złotniczych i jubilerskich;
 9)   pomiary, ocena i wycena kamieni jubilerskich;
 10)  kalkulacja kosztów usług;
 11)  metody poszukiwania pracy;
 12)  dokumenty związane z zatrudnieniem i prowadzeniem działalności gospodarczej;
 13)  wybrane przepisy Kodeksu pracy;
 14)  zasady i metody komunikowania się;
 15)  elementy socjologii i psychologii pracy;
 16)  etyka;
 17)  formy doskonalenia zawodowego.


III. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego Minimalna liczba godzin w okresie kształcenia w % *
Podstawy złotnictwa i jubilerstwa 20
Technologia złotnictwa i jubilerstwa 50
Podstawy działalności zawodowej 10
Razem   80 **


*    Podział godzin na bloki programowe dotyczy kształcenia w szkołach dla młodzieży i w szkołach dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).
**   Pozostałe 20 % godzin jest przeznaczone do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy.


IV. ZALECANE WARUNKI REALIZACJI TREŚCI KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE


Do realizacji treści kształcenia, ujętych w blokach programowych, odpowiednie są następujące pomieszczenia dydaktyczne:
 1)   pracownia rysunku i dokumentacji technicznej;
 2)   pracownia komputerowa;
 3)   pracownia technologii robót złotniczo-jubilerskich;
 4)   warsztaty szkolne.
Pracownia rysunku i dokumentacji technicznej powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska rysunkowe (jedno stanowisko dla jednego ucznia);
 2)   materiały i narzędzia do prac projektowych;
 3)   przybory kreślarskie;
 4)   zestaw modeli wspomagających kształtowanie wyobraźni przestrzennej;
 5)   modele wyrobów złotniczych;
 6)   projekty wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 7)   katalogi wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 8)   instrukcje technologiczne.
Pracownia komputerowa powinna być wyposażona w:
 1)   stanowiska komputerowe (jedno stanowisko dla dwóch uczniów);
 2)   drukarki: atramentową, laserową;
 3)   pakiet programów biurowych;
 4)   oprogramowanie z zakresu grafiki komputerowej i kosztorysowania.
Pracownia technologii robót złotniczo-jubilerskich powinna być wyposażona w:
 1)   modele wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 2)   modele opraw kamieni jubilerskich;
 3)   próbki metali szlachetnych;
 4)   próbki skał i minerałów;
 5)   próbki kamieni jubilerskich;
 6)   próbki związków chemicznych stosowanych w złotnictwie;
 7)   materiały i sprzęt do badania stopów metali szlachetnych;
 8)   narzędzia do prac złotniczo-jubilerskich;
 9)   przyrządy pomiarowe;
 10)  lupę (powiększenie minimum 10-krotne);
 11)  elementy maszyn;
 12)  modele maszyn i urządzeń wykorzystywanych w złotnictwie i jubilerstwie;
 13)  dokumentację techniczną wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 14)  tabele cech probierczych i monet;
 15)  normy PN-ISO, ISO, PN-EN-ISO;
 16)  albumy: minerałów, kamieni szlachetnych, wyrobów złotniczych i jubilerskich.
Warsztaty szkolne powinny być wyposażone w:
 1)   stanowiska do prac przygotowawczych i pomocniczych;
 2)   stanowiska do topienia i odlewania metali;
 3)   stanowiska do walcowania blach i drutu;
 4)   stanowiska do obróbki elektrochemicznej;
 5)   stanowiska do szlifowania i polerowania;
 6)   stanowiska do montażu elementów wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 7)   środki ochrony indywidualnej;
 8)   dokumentacje techniczne wyrobów złotniczo-jubilerskich;
 9)   normy PN-ISO, ISO, PN-EN-ISO;
 10)  instrukcje stanowiskowe.
Pracownie powinny składać się z sali lekcyjnej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali lekcyjnej należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów.
W warsztatach szkolnych powinno znajdować się pomieszczenie do instruktażu.
Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w warsztatach szkolnych, zakładach rzemieślniczych wykonujących prace złotnicze i jubilerskie oraz w pracowniach złotniczych.