   
|
|
 |
|
 |
 |
|
„Człowiek w środowisku pracy może być narażony na oddziaływanie różnorodnych czynników zagrażających jego zdrowiu i życiu.
Z punktu widzenia ich oddziaływania na organizm człowieka czynniki te dzieli się na: niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe.
Zależnie od stężenia lub natężenia, czynniki uciążliwe mogą stać się szkodliwymi (zagrażającymi zdrowiu) lub niebezpiecznymi (zagrażającymi życiu).
W aspekcie ich natury, czynniki środowiska pracy dzieli się, zgodnie z obowiązującą w normach klasyfikacją, na czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne.
Praca w warunkach ekspozycji na oddziaływanie wymienionych czynników stwarza możliwość wystąpienia niekorzystnych skutków dla zdrowia i życia człowieka, a prawdopodobieństwo i zakres wystąpienia tych następstw określa się jako ryzyko zawodowe…” [„Ocena ryzyka zawodowego” – podstawy metodyczne, pod redakcją W. M. Zawieski]
Ryzyko zawodowe, związane z wykonywaną pracą wynika, więc z narażenia pracownika na działanie czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych występujących na stanowisku pracy.
Czynnik niebezpieczny to czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do urazu lub innego istotnego natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź do zejścia śmiertelnego.
Czynnik szkodliwy oznacza czynnik, którego oddziaływanie może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia człowieka.
Czynnik uciążliwy nie stanowi wprawdzie zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz utrudnia pracę lub przyczynia się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływa na zmniejszenie wydajności.
W zależności od poziomu oddziaływania lub innych warunków czynnik uciążliwy może stać się szkodliwym, a szkodliwy - niebezpiecznym.
Wykonywanie czynności związanych z obsługą maszyn w procesie obróbki skrawaniem metali wiążę się z narażeniem operatora obrabiarki na oddziaływanie większości powyższych czynników, stwarzających potencjalne możliwości występowania wypadków przy pracy i wymaga zachowywania, na co dzień szczególnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, regulowanych na ogół stosownymi aktami prawnymi.
Do czynników niebezpiecznych powodujących u operatora obrabiarki natychmiastowe urazy, należą przede wszystkim czynniki mechaniczne, takie jak:
- ruchome elementy obsługiwanych maszyn, w szczególności:
- obracające się głowice frezarskie lub rewolwerowe, uchwyty tokarskie, wrzeciona, śruby, wały, itp.,
- miejsca zbiegania się obracających elementów maszyn, np. koła zębate, koła cierne, koła pasowe, koła łańcuchowe, itp.,
- narzędzia poruszające się ruchem prostoliniowym, np.: piły ramowe i taśmowe,
- przemieszczające się elementy maszyn, przemieszczane przedmioty, np.: suport maszyn (strugarki porzeczne, tokarki, itp.), ruchome stoły maszyn (frezarki, strugarki, szlifierki, itp.),
- ostre, wystające i chropowate elementy maszyn, np.: elementy konstrukcyjne maszyn, narzędzia, wióry, zadziory na obrabianych przedmiotach, itp.,
- spadające elementy maszyn, np.: ciężkie obrabiane przedmioty, uchwyty, imadła, konik, itp.,
- śliskie i nierówne powierzchnie wokół maszyn (np.: w skutek rozprysku lub rozlania się płynów technologicznych (oleje, płyny chłodzące, itp.),
- powierzchnie gorące lub zimne ( gorące powierzchnie, części maszyn i obrabianych przedmiotów, gorącą wodę, płyn chłodzący, olej i parę),
- wyrzut obrabianych elementów lub narzędzi podczas procesu skrawania metali, np.: wiórów, odprysków, przedmiotów obrabianych, uszkodzonych narzędzi (ściernicy, noży tokarskich, frezów, itp.).
Do czynników niebezpiecznych należy również zaliczyć zagrożenia związane z porażeniem prądem elektrycznym w skutek:
- bezpośredniego kontaktu z elementem maszyny znajdującym się pod napięciem,
- pośredniego kontaktu z częściami maszyny pod napięciem w warunkach uszkodzenia (np.: pojawienie się napięcia na obudowie maszyny bądź na innym elemencie, które powinny być odizolowane).
Do szkodliwych czynników fizycznych występujących przy obsłudze maszyn do obróbki metali należą:
- hałas i drgania związane z pracą maszyn do metali, np.: gilotyny do cięcia metalu, przecinarek, itp.),
- mikroklimat (głównie wysoka lub niska temperatura otoczenia oraz wysoka wilgotność powietrza) powoduje obniżenie komfortu pracy, złe samopoczucie operatora oraz zmniejszenie zdolności wykonywanej pracy.
Hałas pochodzący od maszyn do obróbki metali można obniżyć przez dokładne wyważenie statyczne i dynamiczne obracających się części maszyny, regularne sprawdzanie i dokręcanie obluzowanych śrub oraz smarowanie. Maszyny i urządzenia powodujące uciążliwy hałas i drgania należy ustawiać na amortyzatorach lub osobnych fundamentach niezwiązanych z konstrukcją budynku. Bardzo dobrą metodą jest wyłożenie wykładziną dźwiękochłonną osłon maszyn lub sufitu i ścian zwłaszcza w małych pomieszczeniach. W walce z hałasem korzystne jest zwiększenie odległości pomiędzy maszynami do 2-3 metrów oraz zastosowanie ekranów dźwiękochłonnych między stanowiskami. pracy oraz tłumiących hałas.
Po wyczerpaniu możliwości obniżenia hałasu powyższymi sposobami, gdy hałas nadal przekracza wartości dopuszczalne trzeba zastosować rotację pracowników ze stanowisk hałaśliwych do cichszych oraz zastosować atestowane ochronniki słuchu.
Natomiast do szkodliwych czynników chemicznych, które mogą występować przy obsłudze maszyn do obróbki metali należą mgły olejowe lub pyły szlifierskie.
Niemal wszystkie prace obróbcze metali powodują powstawanie pewnej ilości mgły olejowej. Płyny używane do chłodzenia narzędzi i obrabianych przedmiotów (podczas obróbki metali) wskutek działania sił mechanicznych oraz oddziaływania ciepła generowanego w wyniku tarcia przekształcają się w lekką mgiełkę. Mgiełka ta stwarza potencjalne zagrożenie dla zdrowia operatorów i szkodliwie oddziaływuje na środowisko pracy maszyn. Natomiast podczas prac szlifierskich ściernica wytwarza dużo pyłu szlifierskiego (cząsteczki zeszlifowanego materiału oraz wykruszone ziarna ściernicy), co daje efekt w postaci snopu świecących iskier. Większa cześć rozrzuconego pyłu szlifierskiego zatrzymywana zostaje przez osłonę, lecz znaczna część wydostaje się na zewnątrz.
Przebywanie w takim środowisku pracy (duże zapylenie pyłem szlifierskim lub mgłą olejową) może powodować problemy z układem oddechowym – można je łatwo zauważyć, gdyż objawia się w postaci kaszlu, ciężkiego lub płytkiego oddechu. W zależności od stopnia oddziaływania i częstotliwości przebywania w takim środowisku może powodować reakcje alergiczne lub podrażnienia skóry u pracownika jak również przewlekłe choroby zawodowe (np.: astmę). Ponadto oprócz bezpośredniego wpływu na zdrowie operatorów maszyn i przerw w produkcji, warto wspomnieć, że mgła olejowa osadza się na wszelkich powierzchniach wokół maszyny, sprawiając, że podłoga i powierzchnie miejsca pracy się niebezpiecznie śliskie, co może prowadzić do poślizgnięcia się pracownika i w konsekwencji do jego upadku.
Podczas obsługi obrabiarki mogą występować również niekorzystnie wpływające na operatora czynniki uciążliwe, które mogą zaistnieć z powodu:
- wielogodzinnej pracy w pozycji stojącej przy maszynie niedostosowanej do cech fizycznych i psychicznych operatora,
- podnoszenia, przenoszenia, przesuwania ciężkich elementów i przedmiotów,
- stresu wywołanego pośpiechem w pracy.
Praca przy obrabiarkach wykonywana jest zwykle w pozycji stojącej. Pozycja stojąca ma niekorzystny wpływ na organizm ludzki. Powoduje ona zwiększenie zużycia energii w stosunku do pozycji siedzącej oraz jest przyczyną powstawania żylaków, płaskostopia, zniekształceń stawów kolanowych oraz skrzywień kręgosłupa. Z tych względów stanowisko robocze przy obrabiarce powinno być zaopatrzone w siedzisko, aby pracownik mógł co pewien czas usiąść, co zapobiega jego zmęczeniu oraz sprzyja regeneracji sił pracownika, nawet przy krótkotrwałym wykorzystywaniu siedziska w czasie przerw w pracy lub odpoczynku.
Podnoszenie, przesuwanie ciężkich przedmiotów, zwłaszcza jeśli czynności te powtarzane są często, mogą być przyczyną nadmiernego zmęczenia fizycznego, przeciążenia mięśni, stawów, a przede wszystkim kręgosłupa. Skutkami mogą być: wycieńczenie organizmu, zmniejszenie wydolności fizycznej, zwiększenie podatności na wypadki, powstawanie urazów ścięgien i kręgosłupa. W przypadku ręcznego dźwigania ciężkich przedmiotów może powodować urazy rąk i nóg.
Środkiem prowadzącym do zapobiegania niekorzystnym skutkom dźwigania jest przestrzeganie wymagań dotyczących dźwigania ciężkich przedmiotów z uwzględnieniem różnic w wydolności indywidualnej lub poszczególnych grup pracowników (młodociani, kobiety). Wymagania dotyczące dźwigania ciężkich przedmiotów przez pracowników jak również przez pracowników młodocianych i kobiety, podano w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. (Dz. U. nr 26, poz. 313). Ponadto należy dążyć do zmniejszania lub ograniczania ręcznego przenoszenia ciężkich przedmiotów przez pracowników poprzez określenie prawidłowych sposobów podnoszenia i przenoszenia ciężarów na poszczególnych stanowiskach pracy, prowadzenie szkoleń pracowników w zakresie bezpiecznej techniki dźwigania lub stosowanie odpowiednich urządzeń transportowych, np.: wciągników, żurawi, suwnic lub wózków jezdniowych z odpowiednim osprzętem.
Stres może powodować zmęczenie i zmniejszenie wydolności umysłowej i psychicznej, zmniejszenie odporności na choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz precyzji czynności manualnych. W konsekwencji prowadzi do zwiększenia ilości błędów popełnianych podczas obróbki metali, mylnych decyzji, złej oceny stanu bezpieczeństwa oraz braku motywacji do pracy. Przyczyny powstawania stresu to: zła organizacja pracy, zbyt szybkie i wymuszone tempo pracy, zbyt duża ilość pracy oraz złe stosunki międzyludzkie.
Stres może powodować zmęczenie i zmniejszenie wydolności umysłowej i psychicznej, zmniejszenie odporności na choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz precyzji czynności manualnych. W konsekwencji prowadzi do zwiększenia ilości błędów popełnianych podczas obróbki metali, mylnych decyzji, złej oceny stanu bezpieczeństwa oraz braku motywacji do pracy. Przyczyny powstawania stresu to: zła organizacja pracy, zbyt szybkie i wymuszone tempo pracy, zbyt duża ilość pracy oraz złe stosunki międzyludzkie.
|
|
|
|
 |
|
 |
|
|
|
|
|
