Promieniowanie laserowe. Dokumentacja dopuszczalnych wartości natężenia czynnika fizycznego Agnieszka Wolska, Piotr Głogowski       Metody oceny środowiska umiarkowanego cieplnie zgodnie z zapisem normy PN-EN ISO 7730:2006 Anna Bogdan  Bifenylo-4-amina – metoda oznaczania Anna Jeżewska, Bogusław Buszewski   n-Butan – metoda oznaczania Anna Jeżewska    1,3-Dichloropropan-2-ol – metody oznaczania Barbara Romanowicz, Jan Gromiec   2,2’-Dichloro-4,4’-metylenodianilina – metoda oznaczania   Anna Jeżewska, Bogusław Buszewski Diprofilina – metoda oznaczania Małgorzata Szewczyńska, Anna Osytek, Małgorzata Pośniak, Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz Eter chlorometylometylowy – metoda oznaczania Barbara Romanowicz, Jan Gromiec 2-Etoksyetanol – metoda oznaczania Barbara Romanowicz, Jan Gromiec N-Hydroksymocznik – metoda oznaczania Małgorzata Szewczyńska, Anna Osytek, Małgorzata Pośniak, Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz Kobalt i jego związki – metoda oznaczania Ewa Gawęda 2-Metoksyetanol – metoda oznaczania Barbara Romanowicz, Jan Gromiec Octan 2-etoksyetylu – metoda oznaczania Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska, Jan Gromiec   Octan 2-metoksyetylu – metoda oznaczania Małgorzata Kucharska, Wiktor Wesołowski, Jan Gromiec     Ortokrzemian tetraetylu – metoda oznaczania Joanna Kowalska     Propan – metoda oznaczania Agnieszka Woźnica     Sulpiryd – metoda oznaczania Małgorzata Szewczyńska, Anna Osytek, Małgorzata Pośniak, Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz     Tioacetamid – metoda oznaczania Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska   Tlenek magnezu – metoda oznaczania Ewa Gawęda   Uwodornione terfenyle – metoda oznaczania Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska, Jan Gromiec   Wodorotlenek potasu – metoda oznaczania Jolanta Surgiewicz

Promieniowanie laserowe. Dokumentacja dopuszczalnych wartości natężenia czynnika fizycznego  
Agnieszka Wolska, Piotr Głogowski  

Wartości graniczne ekspozycji zawarte w dyrektywie 2006/25/WE wynikają z aktualnych wyników badań nad oddziaływaniem promieniowania laserowego na tkanki biologiczne. W związku z obowiązkiem transpozycji zapisów dyrektywy do prawa polskiego, konieczne było przeprowadzenie porównania obowiązujących w Polsce wartości MDE na promieniowanie optyczne z wartościami granicznymi ekspozycji zawartymi w dyrektywie. W związku z występującymi różnicami tych wartości w obu dokumentach, konieczne było opracowanie odpowiedniej dokumentacji dopuszczalnych wartości natężenia czynnika fizycznego – promieniowania laserowego i przedłożenie jej Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN. Przygotowana dokumentacja zawiera projekt wartości MDE na promieniowanie laserowe, który jest zgodny z granicznymi wartościami ekspozycji na to promieniowanie przyjętymi w załączniku 2. do dyrektywy 2006/25/WE, a także analizę potencjalnych zagrożeń związanych z oddziaływaniem promieniowania laserowego na tkanki biologiczne, statystykę dotyczącą wypadków spowodowanych promieniowaniem laserowym, porównanie kryteriów i wartości maksymalnych dopuszczalnych ekspozycji zawartych w dyrektywie 2006/25/WE oraz w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) czynników szkodliwych w środowisku pracy, propozycję zmian zapisów pkt. 4. „Promieniowanie laserowe” części  D załącznika 2. rozporządzenia (nowe wartości MDE), uzasadnienie wprowadzenia zmian w tym rozporządzeniu oraz zakres badań wstępnych i okresowych pracowników narażonych na promieniowanie laserowe.

Metody oceny środowiska umiarkowanego cieplnie zgodnie z zapisem normy PN-EN ISO 7730:2006
Anna Bogdan  

Zapewnienie pracownikom poczucia komfortu przez regulację odpowiednich parametrów środowiska pracy to  m.in.: zmniejszenie liczby popełnianych przez nich błędów w pracy, ograniczenie liczby wypadków, chorób zawodowych, a także poprawa wydajności pracy oraz jakości pro-duktów i usług.
Według danych GUS w 2008 r. około 60 tys. osób w Polsce jest zatrudnionych w warunkach mikroklimatu zimnego i gorącego, co oznacza, że przeważająca część społeczeństwa pracuje w mikroklimacie umiarkowanym, a więc w środowisku, które powinno spełniać wymagania komfortu termicznego, natomiast przez użytkowników najczęściej jest odbierane jako niesatysfakcjonujące.
W artykule zaprezentowano metody oceny komfortu cieplnego ogólnego i miejscowego.

Bifenylo-4-amina – metoda oznaczania
Anna Jeżewska, Bogusław Buszewski  

Metoda polega na przepuszczeniu badanego powietrza zawierającego bifenylo-4-aminę przez filtr z włókna szklanego z naniesionym kwasem siarkowym, wymyciu osadzonej na filtrze substancji wodą i roztworem wodorotlenku sodu, ekstrakcji do fazy stałej w celu wzbogacenia analitu oraz wymiany rozpuszczalnika na metanol, a następnie analizie otrzymanego roztworu metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej.
Oznaczalność metody wynosi 0,1 μg/m³.

n-Butan – metoda oznaczania
Anna Jeżewska  

Metoda polega na adsorpcji n-butanu na węglu modyfikowanym, desorpcji n-heksanem i analizie chromatograficznej (GC-FID) otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 190 mg/m³.

1,3-Dichloropropan-2-ol – metody oznaczania  
Barbara Romanowicz, Jan Gromiec  

Metodę przygotowano w dwóch wersjach.
Wersja I metody polega na adsorpcji par 1,3-dichloropropan-2-olu na Tenaxie, desorpcji związku acetonem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu z detekcją płomieniowojonizacyjną.
Oznaczalność metody wynosi  0,5 mg/m³  (dla próbki o objętości 10 l).
Wersja II metody polega na adsorpcji par 1,3-dichloropropan-2-olu na Tenaxie, desorpcji związku acetonem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu z detekcją wychwytu elektronów.
Oznaczalność metody wynosi  0,005 mg/m³.

2,2’-Dichloro-4,4’-metylenodianilina – metoda oznaczania  
Anna Jeżewska, Bogusław Buszewski  

Metoda polega na przepuszczeniu badanego powietrza zawierającego 2,2’-dichloro-4,4’-me-tylenodianilinę przez filtr z włókna szklanego z naniesionym kwasem siarkowym i wymyciu osadzonej na filtrze substancji wodą. Po derywatyzacji chlorkiem 3,5-dinitrobenzoilu, 2,2’-dichloro-4,4’-me- tylenodianilina analizowana jest w postaci pochodnej metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej.
Oznaczalność metody wynosi 2 μg/m³.

Diprofilina – metoda oznaczania
Małgorzata Szewczyńska, Anna Osytek, Małgorzata Pośniak, Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz  

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń diprofiliny w  powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych.
Metoda polega na zatrzymaniu diprofiliny na filtrze z włókna szklanego, wymywaniu analitu wodą destylowaną i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczoność metody wynosi 0,01 mg/m³.

Eter chlorometylometylowy – metoda oznaczania  
Barbara Romanowicz, Jan Gromiec  

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń eteru chlorometylometylowego (CMME) w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych.
Metoda polega na zatrzymaniu obecnego w powietrzu eteru chlorometylometylowego na pochłaniaczu stałym, w postaci pochodnej z 2,4,6-trichlorofenolem.  Następnie otrzymana pochodna  jest wymywana z warstwy pochłaniającej za pomocą metanolu i wyekstrahowana heksanem.
Oznaczalność metody wynosi 0,02 mg/m³.

2-Etoksyetanol – metoda oznaczania
Barbara Romanowicz, Jan Gromiec

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń 2-etoksyetanolu w powietrzu na stanowiskach pracy.
Metoda polega na adsorpcji par 2-etoksyetanolu na węglu aktywnym, desorpcji związku roztworem chlorku metylenu w metanolu (95/5) i analizie chromatograficznej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi  0,8 mg/m³  (dla próbki o objętości 5 l).

N-Hydroksymocznik – metoda oznaczania
Małgorzata Szewczyńska, Anna Osytek, Małgorzata Pośniak, Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz  

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń N-hydroksymocznika w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych.
Metoda polega na zatrzymaniu N-hydroksymocznika na filtrze z włókna szklanego, wymywaniu analitu wodą destylowaną oraz analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 0,001 mg/m³.

Kobalt i jego związki – metoda oznaczania
Ewa Gawęda  

Metodę stosuje się do oznaczania kobaltu i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy.
Metoda polega na przepuszczeniu badanego powietrza przez filtr membranowy. Pobraną próbkę poddaje się początkowo działaniu wody królewskiej w temperaturze pokojowej, a następnie mineralizuje na płycie grzejnej kolejno w wodzie królewskiej oraz w stężonym kwasie azotowym i sporządza roztwór do analizy w rozcieńczonym kwasie azotowym. Kobalt w tym roztworze oznacza się metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z kuwetą grafitową.
Oznaczalność metody wynosi 0,002 mg/m³.

2-Metoksyetanol – metoda oznaczania
Barbara Romanowicz, Jan Gromiec

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń 2-metoksyetanolu w powietrzu na stanowiskach pracy.
Metoda polega na adsorpcji par 2-metoksyetanolu na węglu aktywnym, desorpcji związku roztworem chlorku metylenu w metanolu (95/5) i analizie chromatograficznej z detekcją płomieniowo-jonizacyjną otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 0,3 mg/m³ (dla próbki o objętości 10 l).

Octan 2-etoksyetylu – metoda oznaczania
Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska, Jan Gromiec

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń octanu 2-etoksyetylu w powietrzu na stanowiskach pracy.
Metoda polega na adsorpcji par octanu 2-etoksyetylu na węglu aktywnym, desorpcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 0,1 mg/m³ (dla próbki o objętości 10 l).

Octan 2-metoksyetylu – metoda oznaczania
Małgorzata Kucharska, Wiktor Wesołowski, Jan Gromiec  

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń octanu 2-metoksyetylu w powietrzu na stanowiskach pracy.
Metoda polega na adsorpcji par octanu 2-metoksyetylu na węglu aktywnym, desorpcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi  0,05 mg/m³  (dla próbki o objętości 10 l).

Ortokrzemian tetraetylu – metoda oznaczania
Joanna Kowalska  

Metoda polega na adsorpcji par ortokrzemianu tetraetylu na żywicy XAD-2, desorpcji acetonitrylem i analizie techniką chromatografii gazowej (GC-FID) otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 7,82 mg/m³.

Propan – metoda oznaczania  
Agnieszka Woźnica  

Metoda polega na adsorpcji propanu na węglu modyfikowanym, desorpcji n-heksanem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 180 mg/m³.

Sulpiryd – metoda oznaczania
Małgorzata Szewczyńska, Anna Osytek, Małgorzata Pośniak, Magdalena Galwas-Grzeszkiewicz  

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń sulpirydu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych.
Metoda polega na zatrzymaniu sulpirydu na filtrze z włókna szklanego, wymyciu go metanolem  i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczoność metody wynosi 0,01 mg/m³.

Tioacetamid – metoda oznaczania
Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń tioacetamidu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych.
Metoda polega na zatrzymaniu aerozolu tioacetamidu na filtrze z włókna szklanego, eluacji acetonem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi  0,01 mg/m³.

Tlenek magnezu – metoda oznaczania
Ewa Gawęda  

Metodę stosuje się do oznaczania tlenku magnezu, jak również magnezu metalicznego oraz innych związków magnezu w przeliczeniu na tlenek magnezu (MgO) w powietrzu na stanowiskach pracy.
Metoda polega na przepuszczeniu badanego powietrza przez filtr membranowy, mineralizacji próbki na gorąco z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego i sporządzeniu roztworu do analizy w rozcieńczonym kwasie azotowym. Tlenek magnezu oznacza się w tym roztworze metodą płomieniową absorpcyjnej spektrometrii atomowej jako magnez.  
Oznaczalność metody wynosi 0,46 mg/m³ (dla objętości powietrza 360 l i krotności rozcieńczenia 40).

Uwodornione terfenyle – metoda oznaczania
Wiktor Wesołowski, Małgorzata Kucharska, Jan Gromiec  

Metodę stosuje się do oznaczania stężeń aerozolu uwodornionych terfenyli oraz izomerów terfenylu w powietrzu na stanowiskach pracy podczas przeprowadzania kontroli warunków sanitarnohigienicznych.
Metoda polega na zatrzymaniu aerozolu uwodornionych terfenyli oraz izomerów terfenylu  na filtrze z włókna szklanego oraz żywicy XAD-2, ekstrakcji dichlorometanem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu.
Oznaczalność metody wynosi 1 mg/m³ powietrza, zaś najmniejsze stężenia izomerów terfenylu, jakie można oznaczyć w tych samych warunkach, wynoszą odpowiednio: 0,0001 mg/m³ izomeru orto-, 0,0005 mg/m³ izomeru meta- i 0,0004 mg/m³ izomeru para terfenylu.

Wodorotlenek potasu – metoda oznaczania
Jolanta Surgiewicz

Metoda polega na pobraniu związku na filtr membranowy, mineralizacji filtra i oznaczaniu potasu zawartego w związku metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w płomieniu powietrze-acetylen.
Oznaczalność metody wynosi 0,04 mg/m³.