Do oceny ryzyka związanego z narażeniem dermalnym na czynniki chemiczne można zastosować metodę opracowaną przez specjalistów amerykańskich polegającą na:
- określeniu zagrożenia dermalnego na podstawie analizy właściwości toksycznych substancji chemicznej oddziałującej na skórę pracownika, klasyfikując ją do 4 kategorii (tabela 1)
- wyznaczeniu wskaźników określających wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną oraz stężenia substancji, czasu jej pozostawania na skórze i zdolności przenikania przez skórę (tabela 2)
- wyznaczeniu poziomu ryzyka związanego z narażeniem dermalnym, ER (rysunek 1)
Tabela 1. Dane do ustalenia kategorii zagrożenia związanego z narażeniem dermalnym
Kategorie zagrożenia dermalnego |
1 | odwracalna lub bardzo mała toksyczność układowa lub skórna |
2 | średnia, ale odwracalna toksyczność układowa |
3 | nieodwracalna/chroniczna toksyczność lub uczulenia |
4 | zagrażający skórze lub wykazujący toksyczność układową lub uczulającą przez całe życie |
Tabela 2. Dane do wyznaczania wskaźników służących do określania poziomu ryzyka związanego z narażeniem dermalnym
Wskaźnik CA określający wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną |
1 |
niemożliwy kontakt skóry z czynnikiem chemicznym |
2 |
bardzo mała powierzchnia skóry ma kontakt z czynnikiem chemicznym |
3 |
możliwy kontakt skóry ramion i przedramion |
4 |
możliwy kontakt dużej powierzchni skóry |
Wskaźnik C określający stężenie |
1 |
bardzo małe stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą |
2 |
małe stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą |
3 |
średnie stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą |
4 |
wysokie stężenie czynnika mającego kontakt ze skórą |
Wskaźnik CF określający częstotliwość kontaktu |
1 |
minimalny kontakt czynnika ze skórą; jeden-dwa razy w ciągu zmiany roboczej; ok. 5% zmiany roboczej |
2 |
do 10 razy kontakt ze skórą; czas kontaktu – mniej niż 10% zmiany roboczej |
3 |
do 50 razy kontakt ze skórą; czas kontaktu – mniej niż 50% zmiany roboczej |
4 |
ciągły kontakt; czas kontaktu – 50-100% zmiany roboczej |
Wskaźnik RT określający czas pozostawania na skórze |
1 |
nieprawdopodobne pozostawanie na skórze (związki bardzo lotne, suche i pyliste) |
2 |
może pozostawać na skórze przez krótki czas (związki lotne, przylegające) |
3 |
prawdopodobne pozostawanie na skórze przez znaczny czas (związki o niskiej lotności, wysoka MC, tworzące konglomeraty na skórze) |
4 |
bardzo prawdopodobne pozostawanie na skórze (związki nielotne, MC większa od 100, lepiące się do skóry) |
Wskaźnik PP określający potencjalną zdolność przenikania przez skórę |
1 |
w zasadzie niemożliwe (duże, nierozpuszczalne cząstki) |
2 |
mało prawdopodobne (małe, nierozpuszczalne cząstki, większe od 1 µm; o niskiej rozpuszczalności w lipidach i wodzie) |
3 |
możliwe (b. małe cząstki mniejsze od 1 µm; pewna rozpuszczalność w lipidach i wodzie lub osłabiona skóra) |
4 |
prawdopodobne (dobra rozpuszczalność w lipidach i wodzie lub zły stan skóry) |
Po wyznaczeniu wskaźników określających wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną oraz stężenie, czas pozostawania na skórze i zdolność przenikania przez skórę substancji, poziom ryzyka związanego z narażeniem dermalnym (ER) wyznacza się z równania:
gdzie:
CA – wskaźnik określający wielkość powierzchni skóry mającej kontakt z substancją chemiczną
C – wskaźnik określający stężenie
CF – wskaźnik określający częstotliwość kontaktu
RF – wskaźnik określający czas pozostawania na skórze
PP – wskaźnik określający potencjalną zdolność przenikania przez skórę.
Wartość poziomu ryzyka zawiera się w przedziale od 1 do 1024. Na podstawie uzyskanej wartości ER i wyznaczonej kategorii zagrożenia dla skóry dokonuje sie oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem dermalnym z histogramu podanego na rysunku poniżej.
Rys. 1. Ocena ryzyka dermalnego
