BENZO[a]PIREN    C₂₀H₁₂    0164

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa i synonimy:
polskie: benzo[a]piren, 3,4-benzopiren, benzo[d,e,f]chryzen
angielskie: benz(A)pyrene, 3,4-benzopyrene, benzol(d,e,f)chrysene
niemieckie: 3,4-Benzpyren
francuskie: 3,4-benzopyrene
rosyjskie: бензпирен, бензо(α)пирен

Nazwa wg IUPAC: benzo(d,e,f)chrysene

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Benzo[a]piren – substancja podstawowa

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja toksyczna, rakotwórcza, mutagenna, działająca na rozrodczość i niebezpieczna dla środowiska. Może powodować raka. Może powodować dziedziczne wady genetyczne. Może upośledzać płodność. Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.

4. PIERWSZA POMOC

Leczenie: postępowanie objawowe.

ZATRUCIE INHALACYJNE

SKAŻENIE SKÓRY

SKAŻENIE OCZU

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Klasa temperaturowa: brak danych
Grupa wybuchowości: brak danych

Kod HAZCHEM: –

Szczególne zagrożenia
Palne, toksyczne ciało stałe. Ogrzany do wysokiej temperatury emituje toksyczne dymy.

Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii.
Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.

Pożar
Środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany, woda – prądy rozproszone.

Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek  węgla).
Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji  i wód.

Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną z aparatem izolującym drogi oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.

Wyciek
Usunąć źródła zapłonu; nie dopuścić do przedostania się produktu do ścieków i  wód; zabezpieczyć kratki i studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu  z uwalniającą się substancją; jeśli to możliwe, zlikwidować nieszczelność,  rozsypaną substancję zebrać do pojemnika, zanieczyszczoną powierzchnię spłukać  wodą.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna z obudową rejonu emisji par (pyłów) do  środowiska powietrznego oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające  wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji  ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze.

Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z substancją, unikać wdychania par i pyłu, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach. Unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.

Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenia

Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
Brzeźnicki S.: Metody oznaczania wybranych substancji chemicznych w powietrzu środowiska pracy. Benzo(a)piren. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1994.
PrPN-Z-04240-2 Ochrona czystości powietrza. Badanie zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Oznaczanie benzo(a)pirenu na stanowiskach pracy metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej.

Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej  należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym  stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika  oraz zaleceń podanych przez producenta środka ochrony indywidualnej.
Stosować odzież wykonaną z materiałów powlekanych; rękawice ochronne tkaninowelub powlekane (np. z vitonu, kauczuku poliakrylonitrylowego lub polichlorku winylu);obuwie ochronne skórzane lub całotworzywowe; gogle chroniące przed pyłami (wprzypadku skompletowania z półmaską); sprzęt ochrony układu oddechowego w postacipółmaski filtrującej klasy P3, półmaski skompletowanej z filtrem P3 lub maskiskompletowanej z filtrem P3.
W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) stosować autonomiczny lubstacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku pracy nie jestznane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelnyskompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

Właściwości podstawowe

Właściwości dodatkowe

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.

Warunki, jakich należy unikać: nie są znane.

Materiały, jakich należy unikać: nie są znane.

Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Klasa toksyczności
Substancja toksyczna, rakotwórcza (kat. 2), mutagenna (kat. 2) i działająca na  rozrodczość (kat. 2) oraz niebezpieczna dla środowiska wg wykazu substancji  niebezpiecznych.
Substancja umieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczymlub mutagennym.
Substancja prawdopodobnie rakotwórcza dla ludzi wg IARC (grupa 2A).

Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – brak danych
LD₅₀ (szczur, doustnie) – brak danych
LC₅₀ (szczur, inhalacja) – brak danych
LD₅₀ (królik, szczur, skóra) – brak danych
TCL₀ (człowiek, inhalacja) – 0,00007 mg/m3
TDL₀ (człowiek, doustnie) – 0,001 mg/kg

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja toksyczna, umiarkowanie drażniąca, prawdopodobnie rakotwórcza dla człowieka.

Drogi wchłaniania: pary i dymy – przez drogi oddechowe.

Objawy zatrucia ostrego: pary i dymy substancji ogrzanej do wysokiej temperatury mogą powodować podrażnienia górnych dróg oddechowych – uczucie drapania w gardle, kaszel, łzawienie oczu.

Objawy zatrucia przewlekłego: mogą występować zmiany skórne: rumień, swędzenie. Odległym następstwem narażenia na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, zawierające benzo[a]piren, mogą być nowotwory.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Dopuszczalne i alarmowe poziomy w powietrzu: nieustalone

Wartości graniczne wskaźników jakości wody w klasach wód powierzchniowych:
 wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne*
 I klasa czystości – 0,01 µg/l pH = 6,5 ÷ 8,5
 II klasa czystości – 0,05 µg/l pH = 6,0 ÷ 8,5
 II klasa czystości – 0,02 µg/l pH = 6,0 ÷ 9,0
 IV klasa czystości – 1,0 µg/l pH = 5,5 ÷ 9,0
 V klasa czystości > 1,0 µg/l pH < 5,5 lub > 9,0

*Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne obejmują sumę: benzo[b]fluorantenu,  benzo[k]fluorantenu, benzo[a]pirenu, dibenzo[a,h]antracenu, benzo[g,h,i]perylenu,  indeno[1,2,3-c,d]piranu.

Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla oczyszczonych  ścieków przemysłowych: nieustalone

Dopuszczalne masy niektórych substancji szczególnie szkodliwych, które  mogą być odprowadzane w oczyszczonych ściekach przemysłowych: nieustalone

Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:

Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC₅₀/96 h) dla ryb – brak danych
Toksyczność ostra (EC₅₀/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC₅₀/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.

Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Substancja nie podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Oznakowanie opakowania

Identyfikacja: benzo[a]piren

Numer WE (EINECS): 200-028-5 Oznakowanie WE

Znaki ostrzegawcze:

Produkt toksyczny(T)Produkt  niebezpieczny dla środowiska(N)

Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
R45 – może powodować raka
R46 – może powodować dziedziczne wady genetyczne
R60 – może upośledzać płodność
R61 – może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki
R50/53 – działa bardzo toksycznie na organizmy wodne;może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym

Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
S53 – unikać narażenia ? przed użyciem zapoznać się zinstrukcją
S45 – w przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz,niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – jeżeli to możliwe, pokaż etykietę
S60 – produkt i opakowanie usuwać jako odpad niebezpieczny
S61 – unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodniez instrukcją lub kartą charakterystyki

16. INNE INFORMACJE

Wykaz zwrotów R wskazujących rodzaj zagrożenia:
 R45 – Może powodować raka.
 R46 – Może powodować dziedziczne wady genetyczne.
 R60 – Może upośledzać płodność.
 R61 – Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki.
 R50 – Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.
 R53 – Może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku  wodnym.