Frezarki dolnowrzecionowe są przeznaczone do płaskiego lub profilowego frezowania prostoliniowych lub krzywoliniowych elementów z drewna litego. Niektóre frezarki przystosowane są również do czopowania.

Frezowanie prostoliniowe

Podczas frezowania prostoliniowego frezarka mogą być używane następujące urządzenia ochronne wymienione poniżej:

• osłona do frezowania prostoliniowego – osłania z góry (odchylana pokrywa) i z boku wrzeciono oraz niepracującą część narzędzia. Dzięki podłączeniu do instalacji odciągowej umożliwia sprawne odprowadzanie wiórów.


• prowadnice wzdłużne – połączone z osłoną, stanowią wraz ze stołem oparcie obrabianego przedmiotu i umożliwiają jego prostoliniowe prowadzenie podczas obróbki.


• przedłużenie stołu lub podpora rolkowa – są niezbędne przy frezowaniu długich przedmiotów.


• popychacze i dociskacze ręczne – zwiększają dystans dłoni operatora od narzędzia i umożliwiają pracę z boku maszyny, poza strefą odrzutu.


• dostawny mechanizm posuwowy - zapewnia właściwe prowadzenie przez niezmienny, odpowiednio duży docisk przedmiotu do stołu oraz stałą prędkość posuwu. Zastępując pracę operatora, polegającą na trzymaniu, dociskaniu i prowadzeniu przedmiotu podczas frezowania, umożliwia odsunięcie rąk operatora od narzędzia.


• nastawne urządzenia dociskowe – dociskają przedmiot do stołu i prowadnicy oraz zasłaniają pracującą część narzędzia, stosowane we współczesnych frezarkach zamiast sprężystej osłony osłaniającej przednią część wrzeciona i freza znajdujące się ponad obrabianym przedmiotem.


• odboje – stosowane przy obróbce krótkich przedmiotów, mają za zadanie zatrzymać frezowany przedmiot w razie jego odrzutu. Montowane są zazwyczaj na przedłużeniach stołu lub na brzegach stołu stałego. Przy frezowaniu przeciwbieżnym odbój mocuje się po stronie podawania, a przy frezowaniu współbieżnym po stronie odbierania.


• grzebienie dociskowe – zastępują ręczny docisk frezowanego przedmiotu do prowadnic lub stołu frezarki, a w razie gwałtownego cofnięcia przedmiotu sprężynujące elementy grzebienia odginają się w drugą stronę, powodując zwiększenie sił docisku i w konsekwencji zakleszczają się na dociskanej przez nie powierzchni przedmiotu spełniając rolę urządzenia przeciwodrzutowego. Grzebienie powinny być ustawione „z włosem” w kierunku posuwu.

Frezowania krzywoliniowe

Wyposażenie frezarki podczas frezowania krzywoliniowego stanowią m.in. następujące urządzenia służące bezpiecznemu wykonywaniu tej operacji:

• osłona do frezowania krzywoliniowego – podobnie jak osłona do frezowania prostoliniowego służy do ochrony przed dostępem dłoni operatora do wirującego narzędzia i wrzeciona oraz jako ssawa odciągowa. W starszych frezarkach takich osłon nie było. Zamiast nich stosowano pierścienie lub kółka ochronne, osłaniające frez od góry.


• prowadnica do frezowania krzywoliniowego – lub montowana na wrzecionie rolka prowadząca, służą zapewnieniu stałej głębokości frezowania krzywizn, najczęściej z wykorzystaniem szablonów.


• uchwyty technologiczne oraz szablony – w których przedmiot jest mocowany i obrabiany, umożliwiają trzymanie i obróbkę przedmiotów małych lub o skomplikowanych kształtach, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa.

Odsłonięte narzędzie i wrzeciono stanowią duże zagrożenie dla bezpieczeństwa pracy, dlatego frezowanie krzywoliniowe powinno być wykonywane na frezarce wyposażonej w specjalną osłonę do tego celu. Obrabiany przedmiot powinien być pewnie zamocowany we wzorniku wyposażonym w osłonięte uchwyty dłoni do trzymania i prowadzenia przez frezera.

Czopowanie

Na niektórych dużych frezarkach dolnowrzecionowych można wykonywać operacje czopowania. W tym celu powinny być one wyposażone w:

• stół przesuwny z liniałem i zaciskiem – do ustalania, mocowania i przesuwania obrabianego przedmiotu podczas obróbki.


• osłony do czopowania – chronią ręce i łokieć operatora podczas operacji czopowania. Jedna z nich osłania od góry pracującą część narzędzia. Druga, mocowana do brzegu stołu przesuwnego ogranicza dostęp do narzędzia podczas ruchów stołu przesuwnego - posuwowego oraz powrotnego.

Frezarki dolnowrzecionowe stwarzają niebezpieczeństwo powstawania urazów i okaleczeń na skutek:

• kontaktu rąk z obrabiającym się narzędziem


• wyrwania z zacisku lub odrzutu obrabianego elementu przez narzędzie


• rozerwania się narzędzia


• uszkodzenia trzpienia frezarskiego


• odłupania się frezowanego drewna

Zasady bezpiecznej pracy przy użyciu frezarek dolnowrzecionowych:

• W celu zmniejszenia zagrożenia powodowanego kontaktem z narzędziem obrabianych zabrania się  pracy na frezarce bez stosowania osłon najbardziej skutecznych dla wykonywanego sposobu frezowania.


• Z tego samego powodu zaleca się stosowanie w końcowej fazie frezowania, zwłaszcza elementów o małym przekroju i do obróbki czół elementów, specjalne przesuwadła.


• Wyrywaniu zamocowanego elementu można zapobiec przez stałą kontrolę sprawności działania urządzeń mocujących i dociskowych.


• Obecnie ze względu na bezpieczeństwo nie zezwala się stosowania popularnych kiedyś trzpieni przedłużanych (łożyskowanych dwustronnie – na podtrzymce)


• Przed zamocowaniem narzędzia należy sprawdzić jego stan oraz czy nie zostało założone odwrotnie. W przypadku narzędzi składanych sprawdzić, czy ustawienie wszystkich noży jest jednakowe oraz upewnić się, czy śruby mocujące są dokręcone.


• Podczas wymiany narzędzia wrzeciono frezarki dolnowrzecionowej powinno być unieruchamiane wbudowanym trzpieniem ryglującym.


• Mocując narzędzie należy tak dobierać tuleje wrzeciona, aby nakrętka mocująca nie wystawała ponad wrzeciono


• Szczelinę między stołem a narzędziem lub wrzecionem należy zmniejszyć do niezbędnego minimum przy użyciu pierścieni redukcyjnych stołu


• Nie wolno stosować narzędzi o prędkościach dopuszczalnych mniejszych, niż prędkość obrotowa wrzeciona.


• Prędkość frezowania powinna być większa niż 40 m/s ze względu na zwiększone zagrożenie odrzutem ale mniejsza niż 70 m/s ze względu na zagrożenie uszkodzeniem narzędzia (pęknięciem, rozerwaniem się).


• Ze względów bezpieczeństwa należy unikać obróbki współbieżnej.