1,2,4-TRÓJMETYLOBENZEN C9H12 0314
(1,2,4-TRIMETYLOBENZEN)
1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI
Nazwy i synonimy:
polska: 1,2,4-trójmetylobenzen, pseudokumen,1,2,4-trimetylobenzen
angielska: 1,2,4-trimethylbenzene, pseudocumene, asym.-trimethylbenzene
niemiecka: 1,2,4-Trimethylbenzol, Pseudocumol
francuska: 1,2,4-triméthylbenzene, pseudocumene
rosyjska: 1,2,4-триметилбензол,псевдокумол
Nazwa wg IUPAC: 1,2,4-trimethylbenzene
Wzór chemiczny: C6H3(CH3)3
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
1,2,4-Trimetylobenzen – substancja podstawowa
Klasyfikacja substancji: Xn, Xi, N; R: 10-20-36/37/38-51-53
Numer CAS: 95-63-6
Numer UN (ONZ): 3295 (numer ogólny dla węglowodorów ciekłych, i.n.o.)
Numer RTECS: DC 3325000
Numer indeksowy: 601-043-00-3
Numer WE (EINECS): 202-436-9
3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Substancja łatwo palna, szkodliwa, drażniąca, niebezpieczna dla środowiska. Działa szkodliwie przez drogi oddechowe oraz drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę. Działa toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.
4. PIERWSZA POMOC
Niezbędne leki: płynna parafina do podawania doustnego, atrowent do podawania inhalacyjnego, pyralgina do podawania pozajelitowego.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIA INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wyprowadzić poszkodowanego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w dowolnej pozycji.
Chronić przed utratą ciepła. W razie duszności podawać tlen do oddychania, najlepiej przez maskę. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
W razie duszności podać do inhalacji atrowent (1-2 rozpylenia). Kontynuować podawanie tlenu. Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież, myć skórę dużą ilością wody, najlepiej bieżącej, o temperaturze pokojowej.
W razie wystąpienia zmian skórnych wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Ze względu na ryzyko wystąpienia objawów ogólnych zatrucia wskutek skażenia skóry w każdym przypadku konieczny jest transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
W zależności od lokalizacji i rozległości zmian zapewnić konsultację dermatologiczną.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Płukać oczy dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej, około 15 minut (unikać silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia rogówki). Wezwać lekarza.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.
Pomoc lekarska
Zapewnić konsultację okulistyczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Natychmiast po połknięciu poszkodowany powinien sam prowokować wymioty. Podać do wypicia 150 ml parafiny płynnej. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Można podać pozajelitowo leki przeciwbólowe, np. pyralginę. Założyć stałą drogę dożylną. Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
Klasa temperaturowa: T1
Grupa wybuchowości: IIA
Kod HAZCHEM: 3
Szczególne zagrożenia
Łatwo palna, szkodliwa, drażniąca ciecz. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza i gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych partiach pomieszczeń.
Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii. Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.
Pożar
Produkty spalania: dwutlenek węgla, woda.
Środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany średnie lub ciężkie, woda – prądy rozproszone.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody; nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię cieczy. Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód.
Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości (groźba wybuchu); jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną z materiałów powlekanych, w wersji antyelektrostatycznej i aparat izolujący drogi oddechowe.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.
Wyciek
Uwaga: obszar zagrożony wybuchem.
Usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących); zabezpieczyć studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; pary rozcieńczać rozproszonymi prądami wody; jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowanie umieścić w szczelnym opakowaniu ochronnym); w razie dużego wycieku miejsce gromadzenie się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika, a zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie palić tytoniu, unikać bezpośredniego kontaktu z substancją, unikać wdychania par, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie używać iskrzących narzędzi, unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.
Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym, wyposażonym w instalację elektryczną i wentylacyjną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.
8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna usuwająca pary z miejsc ich emisji oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu
Najwyższe dopuszczalne stężenia
| NDS | 100 mg/m3 (trimetylobenzen – mieszanina izomerów) |
| NDSCh | 170 mg/m3 |
| NDSP | nieustalone |
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PrPN-Z-04016-5: Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości benzenu i jego homologów z nasyconym łańcuchem bocznym. Oznaczanie trimetylobenzenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika oraz zaleceń podanych przez producenta środków ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną wykonaną z materiałów powlekanych (np.układem materiałów viton/buty)l; rękawice ochronne (wykonane np. z vitonu); obuwie ochronne całotworzywowe na spodach z neoprenu; gogle chroniące przed kroplami cieczy ( w przypadku skompletowania z półmaską); sprzęt ochrony układu oddechowego w postaci półmaski skompletowanej z pochłaniaczem A (do 20 NDS) lub maski skompletowanej z pochłaniaczem A (do 100 NDS). Klasę pochłaniacza, należy dobierać w zależności od stężenia objętościowego związku: do 0,1% obj. – A1, 0,1÷ 0,5% obj. – A2, 0,5÷ 1% obj. – A3. W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związku przekracza 1% obj., stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący. W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub jeśli stężenie substancji na stanowisku pracy nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny skompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego)
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Właściwości podstawowe
| Masa cząsteczkowa: | 120,2 |
| Stan skupienia w temp. 20°C: | ciecz |
| Barwa: | bezbarwna |
| Zapach: | aromatyczny |
| Temperatura topnienia: | -44,1°C |
| Temperatura wrzenia: | 169,2°C |
| Temperatura zapłonu: | 50°C |
| Temperatura samozapłonu: | 515°C |
| Granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem: |
| - dolna: | 0,8% obj. |
| - górna: | 7% obj. |
| Stężenie stechiometryczne: | 1,7% obj. |
| Gęstość w temp. 20°C: | 0,88 g/cm3 |
| Gęstość par względem powietrza: | 4,15 |
| Prężność par: | |
| - w temp. 20°C: | 1,9 hPa |
| - w temp. 47°C: | 9,3 hPa |
| Stężenie pary nasyconej: | |
| - w temp. 20°C: | brak danych |
| - w temp. 30°C: | brak danych |
| Rozpuszczalność w wodzie w temp. 20°C: | nie rozpuszcza się |
| Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: | rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym, benzenie |
Właściwości dodatkowe
| Temperatura krytyczna: | 381,5°C |
| Ciśnienie krytyczne: | 3,24 MPa |
| Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: | 1,5048 |
| Lepkość w temp. 20°C: | 1,01 mPa•s |
| Ciepło właściwe: | 1,81 J/(g•K) |
| Ciepło parowania: | |
| - w temp. wrzenia: | 326,8, J/g |
| - w temp. 25°C: | 398,8 J/g |
| Ciepło spalania: | -43,4 kJ/g |
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność: pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem.
Warunki, jakich należy unikać: działanie otwartego ognia, wysoka temperatura,
źródła zapłonu.
Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.
Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Klasa toksyczności
Substancja łatwo palna, szkodliwa, drażniąca, niebezpieczna dla środowiska wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja nieumieszczona w wykazach czynników rakotwórczych i prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (wg rozporządzenia MZiOS z 11 września 1996 r.).
Substancja nieoceniana pod względem działania rakotwórczego dla ludzi przez IARC.
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – brak danych
LD50 (szczur, doustnie) – 5000 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) – 18000 mg/m3 (4 h)
LD50 (królik, szczur, skóra) – brak danych
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, działająca drażniąco oraz słabo narkotycznie.
Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, skóra i przewód pokarmowy.
Objawy zatrucia ostrego: w postaci par może wywołać łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, kaszel. W dużym stężeniu może wywołać ból i zawroty głowy, mdłości, wymioty, senność. Może wystąpić skurcz oskrzeli zapalenie oskrzeli lub/i płuc w następstwie ostrego zatrucia.
Skażenie skóry ciekłą substancją powoduje miejscowe zaczerwienienie.
Skażenie oczu ciekłą substancją może wywołać ból i łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek.
Drogą pokarmową wywołuje mdłości, wymioty, ból brzucha oraz objawy jak w zatruciu inhalacyjnym.
Objawy zatrucia przewlekłego: przewlekły lub powtarzający się kontakt ze skórą może wywołać jej wysuszenie i stan zapalny. Powtarzające się narażenie inhalacyjne może wywołać przewlekłe zapalenie oskrzeli.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Dopuszczalne/alarmowe poziomy substancji w powietrzu: nieustalone
Dopuszczalne zanieczyszczenie śródlądowych wód powierzchniowych: nieustalone
Dopuszczalne zanieczyszczenie w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi: nieustalone
Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych
Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC50/96 h) dla ryb – brak danych
Toksyczność ostra (EC50/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC50/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.
Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwienie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne/przekształcenie biologiczne/przekształcenie fizyczno-chemiczne/składowanie.
Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu materiałów niebezpiecznych.
| Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ): | 3295 |
| Prawidłowa nazwa przewozowa: | WĘGLOWODORY, CIEKŁE, I.N.O. |
| Klasa: | 3 |
| Kod klasyfikacyjny: | F1 |
| Grupa pakowania: | III |
| Instrukcje pakowania: | P001 |
| Numer rozpoznawczy zagrożenia: | 30 |
| Oznakowanie sztuk przesyłki: | "UN 3295", nr 3 |
Oznakowanie środków transportu:
pojazdy samochodowe:
wagony:nr 3
cysterny: nr 3
|
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Oznakowanie opakowania
Identyfikacja: 1,2,4-trimetylobenzen
Numer WE (EINECS): 202-436-9 Oznakowanie WE
Znaki ostrzegawcze:
Produkt szkodliwy 
Produkt niebezpieczny dla środowiska
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
10 – produkt łatwo palny
20 – działa szkodliwie przez drogi oddechowe
36/37/38 – działa drażniąco na oczy, drogi oddechowe i skórę
51/53 – działa toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
2 – chronić przed dziećmi
26 – zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza
61 – unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki
Przepisy krajowe:
Jak podano w załączniku 6.
16. INNE INFORMACJE
| Numer rejestracyjny: | 0314 |
| Data opracowania karty: | 04.10.1999 r. |
| Data aktualizacji karty: | 2004 r. |
Jednostka zatwierdzająca: | Rada Programowa |
