Logo CIOP CIOPMapa serwisu English version
CIOPWsteczPoziom wyżejCIOP
.. | Azbest | Informacje ogólne | Azbest chryzotylowy - ogólna charakterystyka | Azbest chryzotylowy - występowanie, zastosowanie | Azbest chryzotylowy - narażenie zawodowe

Azbest chryzotylowy

Narażenie zawodowe

Pomiary wielkości narażenia na azbest przeprowadzone w latach 1986-1989 w trzynastu zakładach produkujących i w sześciu stosujących wyroby azbestowe wykazały, że największe stężenia włókien respirabilnych występowały w zakładach włókienniczo-azbestowych i wyrobów ciernych. Natomiast największe stężenia pyłu całkowitego stwierdzono w zakładach wyrobów azbestowo-cementowych i w zakładach stosujących wyroby azbestowe (Stroszejn-Mrowca  i in. 1991), (tab. 4).

W latach 1980-1985 stężenia pyłu całkowitego zmierzone za pomocą dozymetrów in-dywidualnych na 70% stanowisk w zakładach azbestowo-cementowych były większe od obowiązującej wówczas wartości NDS, która wynosiła 2 mg/m3, a także na 22% stanowisk stężenia respirabilnych włókien mineralnych były większe od 2 wł/cm3 (ówczesna wartość NDS), (Stroszejn-Mrowca i in. 1991). Największe stężenia pyłu całkowitego  stwierdzono na stanowiskach obsługi  mieszadła masy (2,4 ÷ 21,8 mg/m3), a największe stężenia respirabilnych włókien mineralnych na stanowisku rozwłókniacza osiągały wartość około 1,7 wł/cm3  (tab. 5).


Zakłady
Liczba
pomiarów
Stężenia
respirabilnych włókien azbestu, wł/cm3
pyłu całkowitego, mg/m3
średnia geometryczna
95-procentowy przedział ufności
Średnia geometryczna
95-procentowy przedział ufności
Włókienniczo-azbestowe
184
0,37
0,32 ÷ 0,43
1,1
0,9 ÷ 1,2
Wyrobów ciernych
189
0,38
0,33 ÷ 0,43
1,4
1,2 ÷ 1,6
Wyrobów azbestowo-kauczukowych
230
0,11
0,09 ÷ 0,12
0,9
0,8 ÷ 1,0
Wyrobów azbestowo-cementowych
253
0,08
0,06 ÷ 0,09
2,6
2,3 ÷ 3,0
Stosujących wyroby azbestowe
65
0,25
0,17 ÷ 0,37
2,6
2,0 ÷ 3,4


Tabela 5.
Stężenia pyłu na stanowiskach pracy w wybranych zakładach produkujących wyroby azbestowo-cementowe w latach 1986-1989 (Stroszejn-Mrowca i in. 1991)

Stanowisko pracy
Średnie ważone stężenia pyłu dla 8-godzinnego dnia pracy w badanych zakładach
Zakłady wyrobów azbestowych
Zakłady Wyrobów Izolacyjnych w Małkini
pył całkowity,
mg/m3

respirabilne włókna mineralne,
wł/cm3


pył całkowity,
mg/m3
respirabilne włókna mineralne,
wł/cm3
Obsługa mieszadła masy
2,4 ÷ 21,8
0,043 ÷ 0,188
7,20 ÷ 12,8
0,10 ÷ 0,53
Obsługa rozwłókniacza
2,4 ÷ 5,1
0,108 ÷3,86
2,8 ÷ 6,1
0,36 ÷ 1,73
Maszynista wałowy
1,3 ÷ 2,4
0,051 ÷ 0,187
1,7 ÷ 2,6
0,10 ÷ 0,31
Obsługa maszyny formującej
1,5 ÷ 1,8
0,07 ÷ 0,35
1,0 ÷ 2,2
0,02 ÷ 0,20
Operator rozbierarki
0,3 ÷ 2,7
0,01 ÷ 0,18
0,4 ÷ 1,5
0,02 ÷ 0,14
Brygadzista
1,1 ÷ 3,5
0,13 ÷ 0,25
 
 
Ślusarz
0,9 ÷ 1,1
0,01 ÷ 0,12
 
 
Obsługa ondularki
 
 
0,6 ÷ 1,9
0,06 ÷ 0,22

W zakładach azbestowo-włókienniczych największe średnie stężenia włókien respira-bilnych (2,25 wł/cm3) stwierdzono na stanowisku prządki, gdzie ponad 95% zatrudnionych było narażonych na włókna o stężeniach przekraczających 0,5 wł/cm3, a na stanowiskach związanych z obróbką surowca azbestowego (0,58 wł/cm3 ) około 60% pracujących było narażonych na respirabilne włókna mineralne o stężeniach większych niż 0,5 wł/cm3. Na pozostałych stanowiskach pracy średnie stężenia kształtowały się w zakresie od 0,06 wł/cm3 - obsługa pulpitów maszyn do 0,32 wł/cm3 - prasa (Stroszejn-Mrowca i in. 1991).

Na podstawie wyników badań stężeń mineralnych pyłów włóknistych w zakładach stosujących termoizolacyjne płyty i szczeliwa, które  zawierały azbest, wykazano duże zróżnicowanie stężeń uzależnione od zawartości azbestu w wyrobie, np.:- w zakładach ceramicznych średnie stężenie respirabilnych włókien mineralnych podczas remontu wózków piecowych wahały się w zakresie 0,260 wł/cm3 ÷ 2,702 wł/cm3 (tab. 6)
- w podstacjach sieci trakcyjnej na stanowiskach elektromonterów i w zakładach naprawczych taboru kolejowego (wymiana termoizolacji) – 0,01 ÷ 1,51 wł/cm3 (Woźniak  1985).
Tabela 6.
Stężenia respirabilnych włókien mineralnych na stanowiskach remontu wózków piecowych w wybranych zakładach ceramicznych (Woźniak  1985)


ZakładStosowane materiały do budowy wózka
Stężenia włókien respirabilnych, wł/cm3
n
wartości
wartość średnia
Zakład porcelany stołowej (I)płyta z tektury azbestowej,
szczeliwo azbestowe
15
0,205 ÷ 4,525
2,026
Zakład porcelany stołowej (II)płyta z włókna ceramicznego,
szczeliwo azbestowo-szklane
4
0,141 ÷ 0,529
0,291
Zakład porcelany stołowej (III)płyty karborundowe,
szczeliwo azbestowo-szklane
12
0,150 ÷ 0,662
0,323
Zakład porcelany stołowej (IV)płyty eternitowe,
szczeliwo azbestowe
3
0,126 ÷ 0,395
0,260
Zakład porcelany stołowej (V)płyty karborundowe,
szczeliwo azbestowe
3
0,039 ÷ 1,580
0,809
Zakłady materiałów ogniotrwałych (VI)płyty azbestowe,
szczeliwo azbestowe
6
0,166 ÷ 5,07
2,702

Występujące obecnie wielkości stężeń pyłu w zakładach stosujących wyroby azbestowe zamieszczono w tabeli 7. Jak wynika z tabeli,  średnie ważone stężenia pyłu całkowitego na stanowiskach pracy zawierają się  w zakresie 0,1 ÷ 0,6 mg/m3, a stężenia respirabilnych włókien mineralnych - 0,002 ÷ 0,07 wł/cm3.

Procesy związane z eksploatacją złóż surowców skalnych na Dolnym Śląsku, które zawierają domieszki minerałów azbestowych, stanowią źródło narażenia zawodowego, a także pozazawodowego na pył azbestowy. Stężenia respirabilnych włókien mineralnych na stanowiskach pracy w kopalni serpentynitu wahały się w zakresie  0,01 ÷ 3,30 wł/cm3, stężenia pyłu całkowitego -  0,7 ÷ 280,0 mg/m3  (Woźniak i in. 1991), w kopalni dolomitu  0,02 ÷ 0,65 wł/cm3, a stężenie pyłu całkowitego - 0,3 ÷ 8,5 mg/m3  (Woźniak 1999).

Tabela 7.
Stężenia pyłu na stanowiskach pracy w wybranych zakładach stosujących wyroby         zawierające azbest, w latach 1998-1999


ZakładStanowisko
Stężenie pyłu
całkowitego, mg/m3
respirabilnych włókien, wł/ml
średnie ważone dla 8-godzinnego dnia pracy
podczas operacji z materiałem, zawierającym azbest
średnia ważona dla 8-godzinnego dnia pacy
podczas operacji z materiałem zawierającym azbest
Huta szkłatokarz wałów
n.b.
n.b.
0,076 ÷ 0,212
 
Elektrowniarobotnik magazynowy
wymiana uszczelki azbestowej (w kotłowni lub maszynowi)
0,1 ÷ 0,4
0,1 ÷ 0,3
0,2 ÷ 0,9
1,2 ÷ 2,5
0,002 ÷ 0,019
0,013 ÷ 0,025
0,014 ÷ 0,019
0,103 ÷ 0,200
Przedsiębiorstwo energetyki cieplnej wymiana izolacji termicznej sieci cieplnej w węźle cieplnym (cięcie, kruszenie) czynności związane z konserwacją sieci cieplnej
0,1 ÷ 0,6


0,10 ÷ 0,34

0,3 ÷ 4,2


0,9 ÷ 2,3

0,007 ÷ 0,070


0,008 ÷ 0,031

0,028 ÷ 0,538


0,040 ÷ 0,220

n.b. - nie badano.

Na górę strony

Siedziba instytutu
Strona głównaIndeks słówStrona BIPCIOP