Akrylan etylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego RENATA SOĆKO, SŁAWOMIR CZERCZAK     Akrylan metylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego RENATA SOĆKO, SŁAWOMIR CZERCZAK   Dietyloamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego MAŁGORZATA  KUPCZEWSKA-DOBECKA     Disiarczek dimetylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości KATARZYNA  MIRANOWICZ-DZIERŻAWSKA     Diwinylobenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości ANDRZEJ SAPOTA, ANNA KILANOWICZ     2-Furylometanol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości ANDRZEJ STAREK     Kwas octowy. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości ROMAN KNAPEK     4,4’-Metylenodianilina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości MAŁGORZATA GOŁOFIT-SZYMCZAK     Pentan i jego izomery. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego ANDRZEJ STAREK     Najczęściej występujące terminy i skróty   Treść numerów 2(40) – 1(43)

Akrylan etylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
RENATA SOĆKO, SŁAWOMIR CZERCZAK

Akrylan etylu jest bezbarwną lotną cieczą o ostrym, gryzącym zapachu, powszechnie stosowaną w przemyśle chemicznym, włókienniczym, skórzanym, papierniczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Stosowana jest także do produkcji tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, gumy syntetycznej, klejów, farb i lakierów, a także do impregnacji włókien sztywnikowych, tkanin dekoracyjnych, wykładzin podłogowych i papieru.
Akrylan etylu w warunkach przemysłowych wchłania się głównie przez układ oddechowy, ze względu na swą dużą lotność. Ponadto, w postaci ciekłej wchłania się przez nieuszkodzoną skórę w ilościach mogących spowodować zatrucia.
W obowiązującym w Polsce wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych akrylan etylu został zaklasyfikowany jako produkt wysoce łatwo palny, szkodliwy, drażniący i uczulający.
U ludzi przewlekle narażonych na pary akrylanu etylu stwierdzono przede wszystkim objawy podrażnienia skóry twarzy oraz błon śluzowych oczu i górnych dróg oddechowych. Osoby narażone uskarżały się na dolegliwości o charakterze neurowegetatywnym (np. bóle głowy czy zwiększoną pobudliwość).
U zwierząt narażanych przewlekle na akrylan etylu stwierdzono podrażnienie błon śluzowych oczu i górnych dróg oddechowych oraz zaburzenie oddychania, zaburzenia spontanicznej aktywności i koordynacji ruchowej. W badaniach patomorfologicznych narządów wewnętrznych tych zwierząt stwierdzono, że akrylan etylu powoduje uszkodzenie płuc, żołądka, wątroby, śledziony i nerek.
W dostępnym piśmiennictwie nie ma doniesień o odległych skutkach narażenia na akrylan etylu u ludzi. Na podstawie wyników badań na zwierzętach przypuszcza się, że związek w dużych dawkach wykazuje działanie embriotoksyczne.
Na podstawie wyników badań metabolizmu związku u zwierząt wykazano, że akrylan etylu w organizmie zwierząt ulega hydrolizie do kwasu akrylowego i alkoholu etylowego bądź zostaje sprzęgnięty z niskocząsteczkowymi związkami zawierającymi grupy sulfhydrylowe.
Na podstawie wyników uzyskanych z badań przeprowadzonych w warunkach in vivo sądzi się, że akrylan etylu nie wykazuje działania mutagennego i genotoksycznego, natomiast na podstawie danych z badań in vitro wykazano jego działanie klastogenne.
W Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowano akrylan etylu do grupy 2B, czyli do związków prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi, natomiast Amerykańska Konferencja Rządowych Higienistów Przemysłowych (ACGIH) zaklasyfikowała go do grupy A4, czyli do związków nieklasyfikowanych jako rakotwórcze dla ludzi. W Unii Europejskiej nie klasyfikuje się akrylanu etylu pod względem działania rakotwórczego.
Celem ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) akrylanu etylu uwzględniono wyniki z doświadczenia inhalacyjnego 27- lub 24-miesięcznego, które przeprowadzono na szczurach i myszach obu płci. Wartość NOAEL określona na podstawie działania drażniącego związku wynosiła 20 mg/m³. Proponowana wartość NDS wynosi 20 mg/m³. Wartość proponowanego najwyższego stężenia chwilowego (NDSCh) akrylanu etylu wynosi 40 mg/m³. Ponieważ związek ten działa uczulająco, drażniąco i wchłania się przez skórę, dlatego proponujemy oznaczyć go odpowiednimi literami: "A" - działanie uczulające, "I" - działanie drażniące i "Sk" - wchłania się przez skórę.

Akrylan metylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
RENATA SOĆKO, SŁAWOMIR CZERCZAK
Akrylan metylu jest bezbarwną, lotną cieczą o ostrym, gryzącym zapachu i powszechnym zastosowaniu w przemyśle chemicznym, włókienniczym, skórzanym, papierniczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Stosowany jest do produkcji tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, gumy syntetycznej, klejów, farb i lakierów. Wykorzystywany jest do impregnacji włókien sztywnikowych, tkanin dekoracyjnych, wykładzin podłogowych i papieru.
Akrylan metylu w warunkach przemysłowych wchłania się głównie przez układ oddechowy, ze względu na swoją lotność. W postaci ciekłej wchłania się przez nieuszkodzoną skórę w ilościach mogących spowodować zatrucia.
W obowiązującym w Polsce wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych akrylan metylu został zaklasyfikowany jako produkt wysoce łatwo palny, szkodliwy, drażniący i uczulający.
Akrylan metylu działa drażniąco na oczy, błony śluzowe układu oddechowego i na skórę. U osób przewlekle narażonych stwierdzano również obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, zmiany niektórych parametrów biochemicznych we krwi oraz sporadycznie występujące przypadki uszkodzeń wątroby i nerek, a także przewlekłe zapalenia skóry i uczulenia.
W dostępnej literaturze nie ma danych dotyczących wpływu akrylanu metylu na rozrodczość zwierząt doświadczalnych. Nie ma również danych na temat jego działania embriotoksycznego i teratogennego.
Na podstawie wyników uzyskanych z badań przeprowadzonych w warunkach in vitro na pro- i eukariotycznych organizmach wykazano, że akrylan metylu ma działanie mutagenne, klastogenne i genotoksyczne.
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowała akrylan metylu do grupy 3., czyli do związków niemożliwych do zaklasyfikowania jako rakotwórcze dla ludzi. Unia Europejska nie klasyfikuje akrylanu metylu pod względem działania rakotwórczego. Eksperci Amerykańskiej Konferencji Państwowych Higienistów Przemysłowych (ACGIH) zaklasyfikowali akrylan metylu do grupy A4, czyli do związków, które nie są klasyfikowane jako rakotwórcze dla ludzi.
W celu ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) akrylanu metylu uwzględniono wyniki z dwuletniego doświadczenia inhalacyjnego przeprowadzonego na szczurach obu płci. Wartość NDS akrylanu metylu wyliczona z wartości LOAEL równej 54 mg/m³ wynosi 14 mg/m³, natomiast zaproponowana  wartość NDSCh wynosi 28 mg/m³. Ponieważ związek ten działa uczulająco, drażniąco i wchłania się przez skórę, proponujemy oznaczyć go odpowiednimi literami: "A", "I" i "Sk".

Dietyloamina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
MAŁGORZATA  KUPCZEWSKA-DOBECKA
Dietyloamina (DEN) jest bezbarwną o ostrym amoniakalnym zapachu oraz słonym smaku palną cieczą, która znalazła zastosowanie w syntezie chemicznej do produkcji: żywic, pestycydów i insektycydów, a także jako: przyspieszacz w przemyśle gumowym, inhibitor korozji i inhibitor polimeryzacji. Narażenie na dietyloaminę może występować także w przemyśle farmaceutycznym, gdzie jest wykorzystywana do produkcji disulfiramu, flurazepamu, lidokainy oraz w przemyśle barwników.
Dietyloaminę można zaliczyć do substancji szkodliwych w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Najmniejsza wyznaczona wartość LD₅₀ dla szczurów po podaniu dożołądkowym wynosi 108 mg/kg m.c., natomiast dla myszy 130 mg/kg. Inne dane wskazują, że wartości te są większe i wynoszą odpowiednio 540 mg/kg dla szczura i 500 mg/kg dla myszy. Wartość LD₅₀ po podaniu na skórę wyznaczona dla królika wynosi 820 mg/kg .
Głównym skutkiem działania dietyloaminy jest działanie żrące i drażniące. Narządami krytycznymi w przypadku narażenia zarówno na pary dietyloaminy, jak i ciekłą aminę są: oczy, skóra i układ oddechowy. W eksperymencie na ochotnikach nie udało się wyznaczyć wielkości najmniejszego stężenia dietyloaminy, które może spowodować wystąpienie objawów działania drażniącego na oczy i nos, jednak oszacowano, że objawy te pojawiają się po narażeniu na dietyloaminę o stężeniu wynoszącym 30 mg/m³.
Powtarzane narażenie zwierząt na pary dietyloaminy powoduje działanie drażniące na układ oddechowy u zwierząt. W eksperymencie inhalacyjnym, 24-tygodniowym na szczurach F 344 nie obserwowano skutków działania drażniącego dietyloaminy o stężeniu 75 mg/m³. Nie wykonano jednak badań histopatologicznych błony śluzowej nosa. U szczurów narażonych na DEN o stężeniu 750 mg/m³ stwierdzono objawy podrażnienia przejawiające się występowaniem wydzieliny zapalnej z nosa, łzawieniem, zaczerwienieniem nosa, zmianami zwyrodnieniowymi w nabłonku pod postacią płaskonabłonkowej metaplazji (8/14 u samców i 13/13 u samic), rozrostu limfoidalnego (odpowiednio 7/14 i 6/13) oraz ropnego nieżytu nosa (13/14 i 13/13). Komitet Naukowy ds. Ustalania Dopuszczalnych Poziomów Narażenia Zawodowego w Unii Europejskiej (SCOEL) przyjął stężenie 75 mg/m³ za wartość LOAEL dla działania drażniącego dietyloaminy, pomimo wątpliwości spowodowanych brakiem badań histopatologicznych narażenia na związek o tym stężeniu. Eksperci SCOEL powołują się na niepublikowany raport NIOSH z 1983 r., w którym opisano skutki narażenia szczurów na dietyloaminę o stężeniu 75 mg/m³ po 30; 60 i 120 dniach narażenia. Z raportu tego wynika, że nie obserwowano skutków działania drażniącego dietyloaminy u zwierząt narażanych przez 30 i 60 dni, natomiast zmiany zwyrodnieniowe w nabłonku pod postacią płaskonabłonkowej metaplazji stwierdzono po 120 dniach narażenia.
W doświadczeniach na myszach wyznaczono wartość RD50 dietyloaminy, która wynosi 550 lub 606 mg/m³.
Do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dietyloaminy posłużyły dane zawarte w dokumentacji Unii Europejskiej. Za wartość LOAEL dla działania drażniącego przyjęto stężenie dietyloaminy wynoszące 75 mg/m³. Zastosowano łączny współczynnik niepewności równy 4, związany z wrażliwością osobniczą człowieka i stosowaniem wartości LOAEL zamiast wartości NOAEL. Jednocześnie wartość NDS wyliczono jako 1/30 wartości RD₅₀ wyznaczonej na podstawie wyników badań na myszach.
Proponuje się przyjęcie wartości NDS dietyloaminy wynoszącej 15 mg/m³, co jest zgodne z wartością dopuszczalną ustaloną w Unii Europejskiej oraz wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) wynoszącej 30 mg/m³. Zaleca się oznakowanie substancji literami "Sk" - wchłania się przez skórę, ponieważ wyznaczona wartość LD_50s < 1000 mg/kg m.c. i wynosi dla królika 630 ÷ 820 mg/kg.
Nie ma podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) dietyloaminy.

Disiarczek dimetylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości
KATARZYNA  MIRANOWICZ-DZIERŻAWSKA
Disiarczek dimetylu (DMDS) jest cieczą o nieprzyjemnym zapachu, typowym dla merkaptanów. Stosowany jest w budownictwie, przemyśle papierniczym, włókienniczym, petrochemicznym oraz metalurgicznym. Jest związkiem występującym w środowisku naturalnym.
Disiarczek dimetylu można zaliczyć do substancji szkodliwych. Wyznaczona wartość LD₅₀ dla szczurów po podaniu dożołądkowym wynosi od 470 do 535 mg/kg m.c. Na podstawie wyników badań na szczurach narażanych inhalacyjnie na związek przez 4 h wyznaczono wartość LC₅₀ par disiarczku dimetylu na poziomie 3139 lub 3155 mg/m³.
Disiarczek dimetylu ma stosunkowo słabe działanie miejscowo drażniące na błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych oraz skórę.
DMDS hamuje aktywność enzymów biorących udział w syntezie białek, wpływa na gruczoł tarczowy i czynność ośrodkowego układu nerwowego.
Związek wchłania się do organizmu przez drogi oddechowe i układ pokarmowy.
DMDS nie wykazywał działania mutagennego w teście Amesa.
Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) disiarczku dimetylu wynoszącą 2,5 mg/m³ obliczono z wartości NOAEL równej 39,2 mg/m³ wyznaczonej w 90-dniowych badaniach na zwierzętach. Proponuje się, aby wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) disiarczku dimetylu wynosiła 5 mg/m³, ze względu na działanie drażniące związku.
W świetle istniejących danych nie ma podstaw do oznaczenia substancji indeksem o wchłanianiu przez skórę. Nie ma też podstaw do ustalania wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) disiarczku dimetylu.

Diwinylobenzen. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości
ANDRZEJ SAPOTA, ANNA KILANOWICZ
Diwinylobenzen (DVB) jest cieczą o jasnym, słomkowym kolorze. Techniczny preparat DVB jest mieszaniną składającą się z dwóch izomerów (meta i para) diwinylobenzenu  i dwóch izomerów etylowinylobenzenu (EVB). Najczęściej oba związki występują w następującym układzie stechiometrycznym: 50 ÷ 60% DVB i 45 ÷ 50% EVB.
Diwinylobenzen jest komonomerem do otrzymywania usieciowanych polimerów. Narażenie zawodowe na diwinylobenzen występuje w przemyśle gumowym (przy produkcji gumy syntetycznej), w przemyśle tworzyw sztucznych (przy produkcji poliestrów, winylowych polimerów oraz tworzyw sztucznych), a także przy produkcji pestycydów, gdzie DVB jest stosowany jako stabilizator.
Diwinylobenzen wchłania się dobrze przez drogi oddechowe i słabo przez skórę. U pracowników narażonych na diwinylobenzen  powodował on słabe działanie drażniące układ oddechowy oraz skórę i oczy. Nie ma danych dotyczących przewlekłego działania DVB na ludzi.
Ostra toksyczność diwinylobenzenu u zwierząt doświadczalnych jest stosunkowo mała. Związek wykazuje łagodne działanie drażniące na oczy królika, a w badaniach podprzewlekłych również słabe działanie drażniące na skórę. Nie ma danych dotyczących toksyczności przewlekłej. W badaniach krótkoterminowych na myszach narażonych inhalacyjnie na DVB przez tydzień wykazano, oprócz zmian degeneracyjnych i martwiczych w nabłonku węchowym jamy nosowej, cechy martwicy komórek wątrobowych i przejściowe zmiany zapalne w kanalikach nerkowych. DVB nie wykazywał działania mutagennego w testach Amesa. W dostępnym piśmien-nictwie nie znaleziono danych na temat działania embriotoksycznego, fetotoksycznego i teratogennego diwinylobenzenu. Nie został on sklasyfikowany przez IARC pod względem działania rakotwórczego, a w Polsce nie określono dla DVB wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS).
Z uwagi na fakt, że diwinylobenzen występuje w mieszaninie z etylowinylobenzenem, omówione wcześniej skutki jego działania toksycznego dotyczą mieszaniny tego związku, nie ma natomiast danych dotyczących działania czystego DVB. Ze względu na podobieństwo DVB do styrenu zarówno strukturalne, jak i dotyczące przemian metabolicznych (przez reaktywne epoksydy), proponujemy przyjąć dla DVB taką samą wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia jak dla styrenu, to jest wynoszącą 50 mg/m³. Zaproponowana wartość powinna zabezpieczyć pracowników przed potencjalnym działaniem układowym oraz działaniem drażniącym na błony śluzowe. Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i wartości  dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) diwinylobenzenu.

2-Furylometanol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości
ANDRZEJ STAREK
2-Furylometanol jest cieczą stosowaną do syntezy żywicy furanowej jako rozpuszczalnik, dodatek do polimerów i cementów oraz półprodukt do syntezy organicznej. Wielkość narażenia na ten związek nie została precyzyjnie określona.
U ludzi w warunkach jednorazowego narażenia (8 h) związek o stężeniach powyżej 64 mg/m³ działa drażniąco na oczy. U gryzoni, w warunkach narażenia powtarzanego, wykazano, że związek o stężeniu 8 mg/m³ działa drażniąco na błony śluzowe górnych dróg oddechowych, a o większych stężeniach (100 i 200 mg/m³) powoduje zmiany czynnościowe i morfologiczne w mózgu i móżdżku. W zasadzie nie wykazano działania mutagennego związku. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych na temat działania rakotwórczego, embriotoksycznego, fetotoksycznego i teratogennego 2-furylometanolu.
Ze względu na różnice wrażliwości ludzi i gryzoni na drażniące działanie 2-furylometanolu (gryzonie są bardziej wrażliwe), które wynikają z budowy anatomicznej górnych dróg oddechowych i modelu oddychania, za podstawę wartości największego dopuszczalnego stężenia (NDS) tego związku przyjęto jego działanie drażniące na oczy i depresyjne na OUN u ludzi. Przyjmując stężenie 64 mg/m³ 2-furylometanolu za wartość NOAEL oraz współczynnik niepewności 2 dla różnic wrażliwości osobniczej, zaproponowano przyjęcie wartości NDS wynoszącej 30 mg/m³, natomiast wartości NDSCh równej 60 mg/m³. Związek powinien być również oznaczony  literami "Sk".

Kwas octowy. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości
ROMAN KNAPEK
Stężony kwas octowy jest otrzymywany syntetycznie, natomiast jego wodny 10-procentowy roztwór - w procesie fermentacyjnym. Kwas octowy ma wielorakie zastosowanie w przemyśle, między innymi: tworzyw sztucznych, barwników, leków i  tekstylnym, a także  w przemyśle spożywczym i w gospodarstwach domowych. Produkcja i zużycie kwasu octowego w kraju wynosi ponad 20 000 t rocznie. Narażonych na jego działanie w przemyśle jest ponad 6000 osób oraz znacząca liczba osób w laboratoriach. Kwas octowy wykazuje słabą toksyczność ostrą dla zwierząt po narażeniu dożołądkowym, skórnym i inhalacyjnym. W zależności od wielkości stężenia ma właściwości drażniące - od umiarkowanych do bardzo silnych i uszkadzających skórę, błony śluzowe i oko. Po przewlekłym narażeniu kwas octowy może powodować chroniczne zapalenie układu oddechowego, skóry i spojówek oraz nadżerki szkliwa zębów. Uznano, że kwas octowy o  stężeniu 25 mg/m³  nie powoduje drażnienia oczu i dróg oddechowych. W dostępnym piśmiennictwie nie ma  informacji o  toksyczności przewlekłej, działaniu rakotwórczym ani działaniu mutagennym kwasu octowego.
Kwas octowy wstrzyknięty do zarodków jaj kurzych powodował skutki embriotoksyczne i teratogenne.
Podstawą zaproponowanej wartości NDS  kwasu octowego, która wynosi 15 mg/m³, są jego właściwości drażniące. Kwas octowy o stężeniu 65 mg/m³ powoduje podrażnienie oczu i błon śluzowych nosa.

4,4’-Metylenodianilina. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości
MAŁGORZATA GOŁOFIT-SZYMCZAK
4,4’-Metylenodianilina (MDA) jest substancją stałą, krystaliczną, która występuje w postaci cienkich, bezbarwnych, perłowych lub bladożółtych płatków. Jest stosowana głównie do produkcji poliuretanów, poliamidów, poliestrów i barwników azowych, a także jako preparat zapobiegający korozji żelaza w kwaśnym środowisku oraz do wulkanizacji gumy neoprenowej.
4,4’-Metylenodianilina dobrze wchłania się do organizmu przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy i skórę. MDA jest związkiem o działaniu hepatotoksycznym. W piśmiennictwie znaleziono nieliczne doniesienia na temat ostrego zatrucia 4,4’-metylenodianiliną u ludzi. Głównym skutkiem działania toksycznego MDA u ludzi w warunkach narażenia przewlekłego jest uszkodzenie wątroby (wzrost aktywności aminotransferaz i stężenia bilirubiny w surowicy krwi).
4,4’-Metylenodianilina jest zaliczana do substancji szkodliwych. Wartości LD₅₀ dla szczurów po podaniu dożołądkowym wynoszą  335 ÷ 830 mg/kg m.c., a po naniesieniu na skórę królika - 200 mg/kg m.c.
Skutkami krytycznymi u zwierząt w warunkach ostrego i powtarzanego narażenia na MDA są zmiany w: wątrobie, tarczycy, nerkach i narządzie wzroku.
Na podstawie wyników badań działania mutagennego MDA,  przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo, wykazano, że związek ten ma zdolność wywoływania uszkodzeń genetycznych w organizmach prokariotycznych i eukariotycznych. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych na zwierzętach nie zaliczono MDA do związków mających wpływ na rozrodczość.
Podsumowując wyniki badań epidemiologicznych, należy stwierdzić, że dowody działania rakotwórczego MDA na człowieka są ograniczone. W opinii Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) MDA należy zaliczyć do substancji, co do których istnieje wystarczający dowód działania rakotwórczego u zwierząt. Narażenie szczurów i myszy na MDA drogą pokarmową spowodowało wzrost częstości występowania nowotworów wątroby i tarczycy. Eksperci z IARC uznali 4,4’-metylenodianilinę za czynnik przypuszczalnie rakotwórczy dla ludzi (grupa 2B).
Podstawą ilościowej oceny ryzyka związanego z narażeniem na MDA były w 1983 r.  wyniki dwuletniego badania  National Toxicology Program (NTP), w którym szczury i myszy były narażane na MDA w wodzie do picia. Na podstawie źródłowych danych zbudowano model wykładniczy i model liniowy dla każdego gatunku zwierząt i płci. Pęcherzykowy rak tarczycy był nowotworem, dla którego obserwowano sensowne zależności od dawki i którego występowanie u ludzi można wiązać z jego strukturą chemiczną. Stwierdzono, że dla poziomu ryzyka 10^-3 stężenie MDA w powietrzu środowiska pracy powinno wynosić 2,5 mg/m³ natomiast dla poziomu ryzyka 10^-4 - 0,8 mg/m³.
W światowych wykazach normatywów higienicznych w większości państw dopuszczalne stężenie MDA wynosi 0,8 mg/m³. W Irlandii i Wielkiej Brytanii  za wartość TLV MDA przyjęto stężenie 0,08 mg/m³, a w  Japonii - 0,4 mg/m³. W OSHA za wartość PEL MDA przyjęto stężenie 0,081 mg/m³ i zaliczono związek do grupy rakotwórczych bez przydzielenia do konkretnej podgrupy. Natomiast w NIOSH zaliczono MDA do grupy związków o potencjalnym działaniu rakotwórczym i ustalono jedynie możliwie najmniejsze stężenie (LFC) wynoszące 0,03 mg/m3.
Istniejące różnice w wartościach normatywów higienicznych MDA mogą wynikać z niewyjaśnionego do końca mechanizmu działania rakotwórczego związku. Przypuszcza się, że działanie rakotwórcze MDA na wątrobę może być związane z tworzeniem reaktywnym metabolitów pośrednich, które mogą tworzyć addukty z DNA. Na podstawie wyników badań nad działaniem mutagennym MDA wykazano, że może to być zupełnie inny mechanizm, gdyż  MDA działa mutagennie również bez udziału aktywacji metabolicznej.
Biorąc pod uwagę wyniki badań na szczurach, ilościową ocenę ryzyka działania rakotwórczego MDA, niewyjaśniony mechanizm działania rakotwórczego związku oraz dużą rozbieżność w wartościach normatywów  higienicznych ustalonych w innych państwach, zaproponowano przyjęcie stężenie 0,08 mg/m³ za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 4,4’-metylenodianiliny.
Ze względu na udowodnione działanie rakotwórcze MDA u zwierząt proponuje się oznakowanie normatywu literami Rp - substancja prawdopodobnie rakotwórcza dla ludzi oraz literami Sk - substancja wchłania się przez skórę, ze względu na wartość LD₅₀ po podaniu związku na skórę królika (200 mg/kg). Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) 4,4’-metylenodianiliny.

Pentan i jego izomery. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
ANDRZEJ STAREK
Pentan (PI) i jego izomery (izopentan i neopentan) są bezbarwnymi, lotnymi, łatwo palnymi cieczami, pochodnymi ropy naftowej. Stosowane są jako: czynniki spieniające do mas plastycznych, gazy pędne w kosmetykach aerozolowych, rozpuszczalniki w procesach ekstrakcji oraz surowce do syntezy organicznej.
Narażenie na pentan i jego izomery może występować w przemyśle petrochemicznym i motoryzacyjnym, tworzyw sztucznych, kosmetycznym i chemicznym. Wielkość narażenia na te substancje, oceniana podczas pomiaru narażenia na pary benzyny, nie przekraczała  wartości dopuszczalnej.
W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych na temat ostrych i przewlekłych zatruć PI u ludzi. Dane z doświadczeń przeprowadzonych na zwierzętach wskazują, że związki te są praktycznie nieszkodliwe. W warunkach narażenia jednorazowego wykazują działanie narkotyczne i drażniące przy stężeniach kilkuset tysięcy miligramów na metr sześcienny. W warunkach narażenia powtarzanego na pojedyncze pentany lub ich kombinacje również z alkanami C₄ nie obserwowano układowego działania toksycznego, w tym także działania nefrotoksycznego. Nie wykazano mutagennego działania tych substancji w teście bakteryjnym. Ze względu na stosunkowo niski próg stężeń wybuchowych (około 41 000 mg/m³) nie przeprowadzono badań nad rakotwórczym działaniem i toksycznością rozrodu PI, wymagających wyższych poziomów narażenia.
Proponuje się przyjęcie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla pentanu, izopentanu i neopentanu na poziomie 3000 mg/m³. Wartość ta będzie chroniła pracowników przed drażniącym i narkotycznym działaniem związków.
Obecnie nie ma merytorycznych podstaw do zaproponowania wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) dla pentanu, izopentanu i neopentanu.