Na „gorących” stanowiskach pracy wyposażonych w źródła intensywnego promieniowania termicznego występują zagrożenia zdrowia ze strony promieniowania optycznego oraz często zagrożenia mechaniczne (wywołane np.: odpryskami stopionego metalu i żużlu), iskrami oraz bezpośrednim kontaktem z płomieniem. Stanowiska gorące występują m.in. w hutach metali i szkła, odlewniach, walcowniach, przy piecach hartowniczych i obrotowych w cementowniach, przy wysokotemperaturowych piecach laboratoryjnych, podczas gaszenia pożarów, a także przy spawaniu gazowym, lutospawaniu, spawaniu mikroplazmowym, elektrycznym lub elektrożłobieniu przy cięciu tlenem lub strumieniem plazmy. Zagrożenia termiczne są przyczyną oparzeń gałki ocznej i mogą wywołać kataraktę. Zagrożenia termiczno-mechaniczne mogą prowadzić do urazów gałki ocznej lub wniknięcia do niej ciała obcego, np. odłamka żelaza lub miedzi, wywołując po latach żelazicę lub miedzicę [23]. Skóra twarzy również narażona jest na oparzenia spowodowane kontaktem z gorącymi odpryskami ciał stałych lub intensywnym promieniowaniem cieplnym.

Podstawową funkcją sprzętu ochrony oczu i twarz chroniącego przed czynnikami termicznymi jest ochrona oczu i twarzy przed:

gorącymi odpryskami ciał stałych (żużla, metali, szkła itp.); rozbryzgami stopionych metali; intensywnym promieniowaniem cieplnym; krótkotrwały kontakt z płomieniem.

Sprzęt ochrony oczu i twarzy chroniący przed czynnikami termicznymi można podzielić w zależności od przeznaczenia oraz konstrukcji.

W zależności od przeznaczenia w tej grupie ochron oczu i twarzy można wyróżnić:

sprzęt stosowany w hutnictwie; sprzęt stosowany podczas spawania gazowego i w technikach pokrewnych; sprzęt stosowany podczas spawania elektrycznego lub cięcia strumieniem plazmy; sprzęt stosowany podczas gaszenia pożarów.

Drugim kryterium podziału są różnice w konstrukcji sprzętu. Według tego kryterium ochrony oczu i twarzy można podzielić na:

okulary ochronne; osłony twarzy montowane na nagłowiu samonośnym lub na hełmie ochronnym; siatkowe osłony twarzy; kaptury hutnicze; wizjery montowane w hełmach strażackich; gogle spawalnicze; tarcze i przyłbice spawalnicze.

Poniżej omówiono poszczególne typy sprzętu ochrony oczu i twarzy oraz ich typowe zastosowania.

Okulary ochronne (chroniące przed promieniowaniem podczerwonym) - wykorzystywane są głównie podczas spawania gazowego oraz do obserwacji procesów obróbki cieplnej metali oraz szkła itp.).

Mogą być one stosowane do ochrony oczu przed:

intensywnym promieniowaniem cieplnym (o ile średnie natężenie napromienienia jest nie przekracza maksymalnych dopuszczalnych wartości natężenia dla skóry); gorącymi odpryskami metali lub żużla.

Okulary zapewniają jedynie ochronę obszaru ocznego z przodu oraz z boków.

  Osłony twarzy - przeznaczone są do ochrony oczu i twarzy przed intensywnym promieniowaniem cieplnym, występującym głównie podczas obróbki cieplnej metali i szkła, gorącymi odpryskami metali oraz mogą chronić przed rozbryzgami stopionych metalami. Osłony mogą być montowane bezpośrednio na głowie użytkownika lub na hełmie ochronnym (patrz rys. 1). Osłony powinny być stosowane, gdy natężenie napromienienia przekracza wartości NDN dla skóry lub gdy istniej narażenia twarzy pracownika na rozbryzgi stopionych metali, gorące odpryski ciał stałych o dużej energii kinetycznej. Szybki tego typu osłon wykonywane są najczęściej z poliwęglanu barwionego w masie lub poliwęglanu z naniesionymi warstwami odbijającymi promieniowanie cieplne. Osłony wyposażone w szybki odbijające promieniowanie cieplne są zalecane do stosowania na stanowiskach pracy, na których występuje bardzo intensywne promieniowanie cieplne.  

Rysunek 1. Hutnicza osłona twarzy

   Siatkowe osłony twarzy - przeznaczone są do ochrony oczu i twarzy przed gorącymi odpryskami metali. Zapewniają one również ograniczoną ochronę oczu i twarzy przed promieniowaniem cieplnym. Mogą być one wyposażone w filtry chroniące przed promieniowaniem podczerwonym (patrz rys. 2).

Rysunek 2. Siatkowa osłona twarzy dla hutnika

   Kaptur hutniczy - przeznaczony jest do ochrony głowy przed intensywnym promieniowaniem cieplnym, odpryskami stopionych metali występującymi głównie podczas obróbki cieplnej metali i szkła, np. w hutach (patrz rys 3). Kaptury hutnicze stosowane są w warunkach bardzo intensywnego promieniowania cieplnego, np. podczas wytapiania metali.

Rysunek 3. Kaptur hutniczy

   Wizjery montowane w hełmach strażackich -wizjery tego typu wykonywane są najczęściej z materiałów charakteryzujących się dużą odpornością mechaniczną. Mają one zapewniać ochronę oczu i twarzy przed gorącymi odpryskami ciał stałych oraz kontaktem z płomieniem. Wizjery mogą również chronić przed intensywnym promieniowaniem cieplnym.

  Gogle spawalnicze - przeznaczone są do ochrony oczu podczas spawania gazowego i w technikach pokrewnych. Zapewniają one również skuteczną ochronę obszaru ocznego przed gorącymi odpryskami ciał stałych oraz żużla.

  Tarcze i przyłbice spawalnicze - chronią oczy i twarz przed promieniowaniem powstającym podczas spawania oraz gorącymi odpryskami metali i żużla.

Wszystkie omówione ochrony muszą być wyposażone w filtry chroniące przed promieniowaniem podczerwonym lub filtry spawalnicze. Wyjątek stanowią jedynie siatkowe osłony twarzy, nie są one jednak przeznaczone do ochrony przed intensywnym promieniowaniem podczerwonym.
Podstawowym kryterium doboru sprzętu ochrony oczu i twarzy chroniącego przed czynnikami termicznymi jest wartość natężenia napromienienia występującego na stanowisku pracy. Jeżeli natężenie napromienienia jest niższe od 150 W/m², to stosowanie sprzętu ochrony oczu i twarzy nie jest konieczne. Można go jednak zastosować w celu obniżenia ryzyka zawodowego. Jeżeli natężenie napromienienia mieści się w przedziale od 150 W/m² do 700 W/m², to należy zastosować okulary ochronne lub osłony twarzy. W przypadku gdy natężenie napromienienia przekracza wartość dopuszczalną dla skóry  - 700 W/m² należy zastosować osłony twarzy.

Dobierając sprzęt ochrony oczu i twarzy należy uwzględnić również zagrożenia wywołane:

gorącymi odpryskami ciał stałych (żużla, metali, szkła itp.); rozbryzgami stopionych metali.

Do ochrony przed rozbryzgami stopionych metali lub gorącymi odpryskami o ciał stałych, powstającymi np. podczas obróbki cieplnej metali należy zastosować odpowiednie osłony twarzy.

W przypadku małych odprysków stopionych metali oraz żużlu powstających np. w procesie spawania stosowane są gogle spawalnicze, osłony twarzy, przyłbice i tarcze spawalnicze.

Literatura
1. PN-EN 175
2. PN-EN 171
3. PN-EN 1731