Stanowisko pracy biurowej, definiowane z punktu widzenia warunków pracy, oznacza miejsce wyposażone w środki i przedmioty pracy biurowej, przy pomocy których pracownik wykonuje działania w ramach przyjętego w instytucji podziału zadań.
Jednym z ważnych elementów dobrej organizacji pracy jest optymalne rozmieszczenie środków pracy - przedmiotów, które służą do wykonywania pracy, w płaszczyznach poziomych (na biurku) i pionowych (regały, relacje biurko-siedzisko) - zgodnie z charakterem zadań.
Środki pracy w pracy biurowej to przede wszystkim dokumenty, wszelkie środki do pisania, liczenia, przekazywania informacji: pióra, maszyny do pisania, kalkulatory, komputery, kserokopiarki, telefony, faksy.
Nowoczesnymi środkami pracy biurowej są programy komputerowe, banki danych, sieci informatyczne. Są to środki nowoczesnej techniki, lecz czasem przysparzają problemów, w tym długotrwałe unieruchomienie w pozycji siedzącej i intensywną pracę wzrokową.Niezawodności sprzętu nie zapewnia się jedynie przed kupno drogiego, markowego sprzętu, potrzebna jest również bieżąca konserwacja (np. systematyczne używanie programów antywirusowych) i łatwo dostępny serwis obsługi w razie awarii. Wiele uwagi ostatnio poświęca się temu, aby programy komputerowe były przyjazne, od czego zależy liczba popełnianych błędów w pracy oraz ilość informacji, szybkość jej przetwarzania i przekazu, co jest obecnie szczególnie pożądane w pracy biurowej.
Warsztatem pracy biurowej i jej tradycyjnym atrybutem jest w dalszym ciągu biurko, chociaż bazą dla komputera, będącego obecnie podstawowym narzędziem pracy biurowej, coraz częściej jest stół, który umożliwia swobodne kształtowanie wyposażenia stanowisk pracy za pomocą blatów i elementów nośnych oraz szafek.
Meble powinny być ergonomiczne, a więc mieć pożądaną jakość, rozumianą przede wszystkim jako możliwość dopasowania do rozmiarów użytkownika i charakteru pracy. Rozwiązaniem optymalnym jest konstrukcja stołu o regulowanej wysokości. Praktycznym wskaźnikiem dla indywidualnego dopasowania wysokości stołu jest wysokość zgiętego łokcia. Często jednak stosuje się stoły o stałej wysokości a jedynym regulowanym elementem stanowiska pozostaje siedzisko. Jest to sytuacja, która zapewnia minimum niezbędnego komfortu.
Dla częstej lub stałej pracy z komputerem stosuje się ergonomiczny stół komputerowy. Cechą charakterystyczną tego stołu jest blat podzielony na dwie części: blat pod monitor oraz niżej umieszczony blat pod klawiaturę. Wysokość blatów powinna być regulowana łącznie lub rozdzielnie.
Jakość biurowych mebli ma zasadnicze znaczenie w tworzeniu nie tylko optymalnych, ale i bezpiecznych warunków pracy.
Sprawdź:
1. Czy wysokość stołu - płaszczyzny pracy jest wygodna dla rodzaju wykonywanych czynności ?
Wysokość stołu biurowego bez regulacji powinna wynosić ok. 72 cm.
Wysokość stołu o stałej konstrukcji, do okazjonalnej pracy z komputerem powinna wynosić ok: 70 cm.
Zakres regulacji wysokość blatów ergonomicznego stołu komputerowego: blat pod klawiaturę: 60 ÷ 75 cm, blat pod monitor: 70 ÷ 90 cm. Różnica wysokości blatów nie powinna być mniejsza niż 10 cm.
2. Czy jest dość miejsca na nogi ?
Należy zapewnić swobodną przestrzeń dla nóg wysokiego mężczyzny: wysokość 65 cm, głębokość 70 cm, szerokość 70 ÷ 80 cm.
Przy regulowanej wysokości stołu zakres wysokości wolnej przestrzeni powinien wynosić 55 ÷ 70 cm.
Jak wskazuje praktyka, siedzisko ma największy wpływ na komfort pracy siedzącej - warunkuje pozycję przy pracy, decyduje o obciażeniu kręgosłupa i kończyn górnych. Obecnie rzadko są to proste krzesła drewniane, najchętniej kupowane są wyściełane fotele biurowe, obrotowe, z podłokietnikami, o regulowanej wysokości, osadzone na jezdnej podporze. Duży wybór różnego typu siedzisk, oferowany dziś na rynku, stwarza problem kryteriów, jakimi należy się kierować przy zakupie.
Najważniejsze cechy ergonomicznego siedziska to:
- możliwość regulacji wysokości płyty siedziska, pozwalająca na dopasowanie całego układu siedzisko - stół do wzrostu pracownika
- wyprofilowana krawędź płyty siedziska, tak aby nie uciskała ud, zmniejszajac krążenie kończyn dolnych
- wyprofilowana podpora pod plecy, tak aby dawała wsparcie dla kręgosłupa w okolicy lędźwiowej
- 5-ramienna, obrotowa konstrukcja podstawy; negatywnym przykładem są nadal spotykane w biurach siedziska obrotowe, na 4 ramiennej podstawie, łatwo przewracajace się, co jest przyczyną wielu urazów.
W pełni komfortowe siedzisko ma ponadto podłokietniki z regulowaną wysokością. W dobrze rozwiazanej konstrukcji krzesła, regulacja wszystkich parametrów powinna być możliwa z pozycji siedzącej.
Sprawdź:
1. Czy siedzisko jest stabilne ?
Stabilność siedziska zapewnia 5 punktów podparcia i sztywna konstrukcja, pozbawiona luzów.
2. Czy można regulować wysokość siedziska ?
Zalecany zakres regulacji: 40 – 51 cm.
Wysokość płyty siedziska nieregulowanego: 43 cm.
Pochylenie płyty siedziska –3 do -5
o.
Wskaźnikiem dla indywidualnego dopasowania wysokości siedziska jest wysokość podkolanowa użytkownika.
3. Czy można regulować kąt oparcia siedziska ?
Stały kąt oparcia siedziska powinien wynosić ok. 10
o.
Zakres regulacji: 50 do przodu, 30
o do tyłu.
W zależności od zastosowania oparcie może obejmować segment kręgosłupa krzyżowego, lędźwiowego, piersiowego oraz zagłówek. Kształt oparcia powinien odpowiadać krzywiźnie kręgosłupa.
4. Czy jest możliwość korzystania z podnóżka ?
Jeżeli istnieje potrzeba stosowania podnóżka zaleca się rozwiązania z regulacją wysokości w zakresie 5 – 18 cm.
Wymiary podnóżka: szerokość 50 cm, głębokość 30 cm, kąt pochylenia regulowany w zakresie 0 - 15
o.
Optymalizacja rozmieszczenia materiałów i narzędzi w przestrzeni pracy wiąże się z potrzebą ich dostępności wg kategorii kolejności, ważności i częstości ich używania. Współczesne stanowisko biurowe jest wyposażone w sprzęt komputerowy (monitor, klawiatura, drukarka), telefon/fax, kserokopiarkę, pojemniki na drobne narzędzia oraz dokumenty itp.
Do zagadnien dotyczących optymalizacji pracy z komputerem przywiazuje się dużą wagę, czego dowodem jest dyrektywa i rozporządzenie poświęcone kształtowaniu warunków pracy.
Wiele uciążliwości wiąże się również z użytkowaniem drobnych sprzętów biurowych. Dla przykładu, stała dyspozytorska obsługa telefonu z koniecznością jednoczesnego wykonywania innych czynności, zmusza do podtrzymywania słuchawki telefonicznej barkiem, co powoduje niekorzystne pochylenie głowy i podniesienie barku. W takiej sytuacji potrzebne są specjalne przytrzymywacze słuchawki.
Cechy konstrukcyjne klawiatury w dużej mierze decydują o wydajności i komforcie pracy. Klawiatury ergonomiczne z podzielonym układem przycisków na lewą i prawą rękę umożliwiają szybsze pisanie o ok. 20 % i redukcję błędów o ok. 30 %. Znajdują one zastosowanie do prac rutynowych, jednak dla pełnego wykorzystania ich zalet jest potrzebny jest pewien okres adaptacji użytkownika do nowego układu.
Gromadzenie informacji w coraz większym stopniu odbywa się za pomocą środków informatycznych. Jednak wizja biura bez papieru wydaje się być wciąż dość odległa. Składowanie i selekcja papierowych nośników informacji są znacznie ułatwione dzięki oferowanym obecnie na rynku środkom usprawniającym operowania nimi, takimi jak kolorowe segregatory, teczki czy „koszulki” o przemyślanej konstrukcji, ułatwiającej wyszukiwanie dokumentów.
Sprawdź czy elementy wyposażenia twojego stanowiska odpowiadają wymaganiom ergonomicznym:
1. Czy twój monitor posiada regulowany kąt pochylenia do tyłu do 20o?
2. Czy wysokość ustawienia monitora odpowiada kierunkowi jego obserwacji pod kątem15 - 35o względem horyzontu?
3. Czy wysokość środkowego rzędu klawiatury, mierzona od podstawy, wynosi nie więcej niż 3 cm?
4. Preferowane są konstrukcje płaskie umożliwiające spoczynkową pozycję nadgarstka i przedramienia.
5. Czy istnieje możliwość regulacji kąta pochylenia klawiatury w zakresie 5 - 12o?
6. Czy stanowisko jest wyposażone w uchwyt na dokumenty, ułatwiający obserwację tekstu w czasie używania na klawiatury?
7. Czy jest stosowany wspornik nadgarstkowy przy klawiaturze?
