Narzędzia wspomagające zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie - karty charakterystyk substancji niebezpiecznych Halina Puchalska, s. 3-6 Kontaktowe ochrony oczu przy źródłach promieniowania laserowego Grzegorz Owczarek, Zygmunt Kubacki, Adam Pościk, s. 7-10 Metody badania wysoko skutecznych materiałów filtracyjnych Elżbieta Jankowska, s. 11-14 Wdrażanie dyrektyw Wspólnot Europejskich dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy do prawa francuskiego Krystyna Zakrzewska-Szczepańska, Małgorzata Kurowska, s. 17-19 Badanie wpływu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na wskaźniki wypadków przy pracy Zofia Pawłowska, Małgorzata Pęciłło, Grzegorz Dudka, s. 20-21 Metoda oznaczania berylu do oceny narażenia zawodowego Ewa Gawęda, Maria Madej, s. 22-24 Ocena narażenia pracowników w środowisku pracy z wykorzystaniem krótkoterminowych stężeń dopuszczalnych: stężenia chwilowego (NDSCh) i pułapowego (NDSP) , s. 25-27 Narzędzia wspomagające zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie - karty charakterystyk substancji niebezpiecznych Halina Puchalska Niebezpieczne substancje chemiczne stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, przede wszystkim w środowisku pracy, jak również w środowisku naturalnym. Kompleksowa informacja o niebezpiecznych właściwościach poszczególnych substancji, rodzaju i rozmiarach stwarzanego przez nie zagrożenia oraz o zasadach postępowania z nimi umożliwia racjonalną i efektywną politykę w zakładach pracy, a także - w razie awarii - ochronę ludzi i środowiska naturalnego poza zakładem przemysłowym. Najbardziej uniwersalną formą przedstawienia najważniejszych informacji o substancjach chemicznych są karty charakterystyk substancji niebezpiecznych. Stanowią one istotny element programowania właściwej profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej w środowisku pracy i życia człowieka. Są ważnym krokiem w procesie dostosowania naszego kraju do międzynarodowych uregulowań prawnych, stosownie do zobowiązań Polski wynikających z art. 68 Układu Europejskiego, ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotą Europejską i ich państwami członkowskimi, sporządzonego w Brukseli 16 grudnia 1991 r., a który wszedł w życie l .02.1994 r. Opracowywanie kart charakterystyk substancji niebezpiecznych jest więc jedną z form zapobiegania szkodliwemu działaniu substancji chemicznych. Obowiązek określenia zasad bezpieczeństwa przy produkcji, stosowaniu i transporcie substancji chemicznych wynika zarówno z dyrektyw Unii Europejskiej jak i konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP). Kontaktowe ochrony oczu przy źródłach promieniowania laserowego Grzegorz Owczarek, Zygmunt Kubacki, Adam Pościk Metody badania wysoko skutecznych materiałów filtracyjnych Elżbieta Jankowska Jednym z ważniejszych elementów środków ochrony zbiorowej przed zapyleniem są filtry powietrza. Systemy oczyszczające powietrze, w zależności od ich przeznaczenia, są wyposażone w filtry wstępne (typu G), filtry dokładne (typu F) i filtry wysoko skuteczne (typu HEPA i ULPA), Oczyszczanie powietrza z cząstek drobnodyspersyjnych, najbardziej szkodliwych dla ludzi i niebezpiecznych dla wyrobów, takich jak: produkty farmaceutyczne, elektroniczne itd., zwykle wymaga zastosowania trójstopniowego systemu oczyszczania powietrza, który zawiera filtry każdego z wymienionych typów. Metody grawimetryczne, stosowane do badania skuteczności i penetracji filtrów powietrza, nie dają informacji o liczbowym stężeniu i rozkładzie wymiarowym cząstek, co jak wiadomo jest niezbędne do określenia szkodliwego działania pyłów (proces osadzania się pyłu w układzie oddechowym człowieka jest uzależniony od wymiarów cząstek) lub niebezpiecznego działania pyłów (jakość produktu jest zdeterminowana klasą czystości pomieszczenia). Rozwój technik pomiarowych, umożliwiających zliczanie cząstek pyłów o bardzo małych wymiarach, poczynając już od kilku nanometrów, umożliwił podjęcie prac nad nowymi normami, w których skuteczność i penetracja, określone metodą zliczania cząstek, będą podstawą do klasyfikacji i oceny filtrów powietrza. Normy te są opracowywane w ramach działalności Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN/TC 195 Filtry do oczyszczania powietrza. Jednym z obecnie opracowywanych projektów norm jest prEN 779, w którym są opisane metody badania i klasyfikacji filtrów wstępnych (bazujące nadal na metodach grawimetrycznych, ze względu na niewysoką skuteczność tych filtrów) i metody badania filtrów dokładnych metodą zliczania cząstek, przy użyciu aerozolu o średnim wymiarze cząstek 0,4 mm. Metody badania filtrów wysoko skutecznych (typu HEPA i ULPA) są bardziej skomplikowane i wymagają przeprowadzenia badań w kilku etapach. Decyzją Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN/TC 195, podstawą normy europejskiej EN 1822 są metody zliczania cząstek najbardziej penetrujących (MPPS) o wymiarach z zakresu 0,15-0,30 mm. W celu określenia wymiaru cząstek najbardziej penetrujących (MPPS), najpierw bada się materiał filtracyjny zastosowany w filtrze. Następnie określa się skuteczności miejscowe (przecieki) i skuteczność całkowitą filtru dla cząstek MPPS. Metody badania wraz z opisem stosowanej aparatury oraz zasady klasyfikacji filtrów są zawarte w normach europejskich. W niniejszym artykule, który jest kontynuacją artykułów wcześniej opublikowanych, przedstawiono szczegółowy opis metod badania materiałów filtracyjnych stosowanych w wysoko skutecznych filtrach powietrza typu HEPA i ULPA. (...) Wdrażanie dyrektyw Wspólnot Europejskich dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy do prawa francuskiego Krystyna Zakrzewska-Szczepańska, Małgorzata Kurowska Badanie wpływu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy na wskaźniki wypadków przy pracy Zofia Pawłowska, Małgorzata Pęciłło, Grzegorz Dudka Od wielu lat decydujący wpływ na zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwach mają przepisy prawa. Nie ograniczają się one do określenia wymagań minimalnych odnoszących się do jakości środowiska pracy, ale ustalają również, jakie działania są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. W Polsce, podobnie jak w krajach Wspólnoty Europejskiej, do wymaganych prawem działań należy ocena ryzyka zawodowego, informowanie i szkolenie pracowników w zakresie bhp, monitorowanie środowiska pracy i sporządzanie odpowiednich zapisów, a także zapewnienie współudziału pracowników w działaniach związanych z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia. Prawo wymaga również stałego doskonalenia działań w zakresie bhp. W ostatnich latach coraz większy wpływ na zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwach wywierają normy określające wymagania i wytyczne dotyczące systemów zarządzania. Opublikowanie 15 lipca 1999 roku polskiej normy PN-N-18001 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania" przyczyniło się do rozpowszechnienia zasad systemowego zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Jeszcze przed ustanowieniem tej normy niektóre przedsiębiorstwa rozpoczęły wdrażanie systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, projektując je na ogół w sposób podobny do systemów zarządzania środowiskowego zgodnych z wymaganiami normy ISO 14001. W celu określenia zmian w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwach, jakie są potrzebne, aby dostosować działania w zakresie bhp do wymagań normy PN-N-18001 oraz jaki może być wpływ tych zmian na poziom bezpieczeństwa i higieny pracy, przeprowadzono badania systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w 71 przedsiębiorstwach różnej wielkości. Wśród badanych były zarówno przedsiębiorstwa, które nie deklarowały wdrożenia żadnego systemu zarządzania: jakością, środowiskowego, czy bhp (22 przedsiębiorstwa), jak również takie, które wdrożyły lub wdrażają jeden (27 przedsiębiorstw), dwa (13 przedsiębiorstw) bądź trzy (9 przedsiębiorstw) z wymienionych systemów zarządzania; 17 badanych przedsiębiorstw zadeklarowało wdrożenie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. (...) Metoda oznaczania berylu do oceny narażenia zawodowego Ewa Gawęda, Maria Madej W niniejszym artykule przedstawiono metody oznaczania berylu w powietrzu na stanowiskach pracy w aspekcie obowiązujących normatywów higienicznych. W Polsce wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla berylu i jego związków (w przeliczeniu na Be) wynosi 0,001 mg/m3, a wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh)- 0,003 mg/m3. Podstawę pierwszej z przedstawionych metod stanowi metoda według NIOSH, z zastosowaniem techniki absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA) z płomieniem podtlenek azotu-acetylen. Czułość tej metody jest jednak stosunkowo mała. Najmniejsze stężenie berylu, jakie można oznaczyć stosując metodę wg NIOSH, wynosi 0,3 µg/ml, co dla próbki powietrza o objętości 5001 odpowiada stężeniu 0,0006 mg/m3, a 10001 - 0,0003 mg/m3. Przeprowadzone badania doświadczalne miały na celu sprawdzenie, czy metodą płomieniową ASA można oznaczać stężenia berylu przynajmniej od poziomu 1/4 wartości NDS. Pomiary absorbancji wykonywano za pomocą spektrometru absorpcji atomowej wyposażonego w: lampę z katodą wnękową do oznaczania berylu, komputer, kompresor powietrza (stały przepływ powietrza 4,5 l/min). (...) Ocena narażenia pracowników w środowisku pracy z wykorzystaniem krótkoterminowych stężeń dopuszczalnych: stężenia chwilowego (NDSCh) i pułapowego (NDSP) XXXIV posiedzenie Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Najwyższe dopuszczalne stężenia substancji szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (NDS) z definicji mogą być przekraczane pod warunkiem, że przekroczenie zostanie skompensowane w ciągu tego samego dnia pracy przez równoważną obniżkę stężeń poniżej poziomu NDS. Uciążliwość lub szkodliwość dla zdrowia przekroczenia wartości NDS w ciągu 8-godzinnego dnia pracy zależy nie tylko od wielkości przekroczeń, czasu ich trwania i częstotliwości, ale przede wszystkim od specyfiki biologicznego działania poszczególnych substancji, na którą składają się: ilość substancji wchłoniętej do organizmu, metabolizm, zdolności do kumulowania oraz miejscowe działanie drażniące. Na podstawie wartości NDS nie można wnioskować o uciążliwości czy szkodliwości substancji działającej na człowieka w wyższych stężeniach niż NDS, ale w czasie krótszym niż 8 godzin. Jeżeli więc w środowisku pracy mogą wystąpić krótkoterminowe stężenia przekraczające NDS, wówczas ze względu na bezpieczeństwo pracujących, powinny być podjęte ograniczenia wielkości i czas trwania tych przekroczeń uwzględ; niające specyfikę działania konkretnej substancji. (...)