   
|
|
 |
|
 |
 |
|
Główne kierunki i zasady profilaktyki i zwalczania czynników biologicznych
źródło: "Nauka o pracy: bezpieczeństwo, higiena i ergonomia"
opracowanie: prof. dr hab. Jacek Dutkiewicz - Instytut Medycyny Wsi, Lublin
|
|
|
|
 |
|
 |
|
W celu zmniejszenia skutków narażenia na biologiczne czynniki szkodliwe środowiska pracy, stosowane są następujące działania medyczne, technologiczne i organizacyjne :
- szczepienia ochronne wysoce narażonych grup pracowników, stosowane m.in. do zabezpieczenia pracowników służby zdrowia przed wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV), wirusem różyczki, prątkami gruźlicy i innymi drobnoustrojami oraz do zabezpieczenia szczególnie narażonych grup rolników i leśników przed chorobami odzwierzęcymi (bruceloza, leptospirozy, kleszczowe zapalenie mózgu, wścieklizna);
- stała opieka lekarska i badania profilaktyczne narażonych grup pracowników;
- szczególne zabezpieczenie przy pracy z czynnikami wysoce zakaźnymi, obejmujące m.in. izolację i odpowiednie oznakowanie pomieszczeń, w których takie prace są prowadzone, stosowanie odpowiedniej wentylacji i obiegu powietrza zapewniającego jałowość pomieszczeń, gruntowną dezynfekcję, efektywne odprowadzanie i niszczenie odpadów; laboratoria powinny być zaopatrzone w odpowiednie boksy, komory z laminarnym nawiewem powietrza i inne urządzenia zabezpieczające [7]; pracodawca powinien zapewnić pracownikom apteczki, środki odkażające, odzież ochronną oraz możliwość bezpiecznego przebierania się i kąpieli w izolowanych pomieszczeniach;
- indywidualne środki ochronne (ochrony osobiste) w rolnictwie i innych zawodach, gdzie występuje narażenie na pyły organiczne: respiratory nowej generacji z wymuszonym przepływem powietrza (klasy P3) skutecznie chroniące drogi oddechowe przed szkodliwymi bioaerozolami, a także maski osłaniające twarz, fartuchy, kombinezony ochronne, rękawice i długie buty [30];
- zapobieganie rozwojowi drobnoustrojów i roztoczy w składowanych surowcach poprzez: szybki zbiór zboża i siana z pól, zapobiegający zamoknięciu i samozagrzewaniu sprzyjającemu rozwojowi alergizujących drobnoustrojów; suszenie pasz za pomocą wentylatorów, lub przenośnych suszarni; właściwe przechowywanie surowców roślinnych w warunkach niskiej temperatury i wilgotności; stosowanie nowych technologii przechowywania pasz w atmosferze CO2 w hermetycznych silosach [6, 17];
- zapobieganie rozwojowi potencjalnie szkodliwych grzybów i bakterii w różnych elementach poszczególnych środowisk pracy (takich jak np. stemple w kopalniach, emulsje olejowe w przemyśle maszynowym, zawilgocone materiały archiwalne) przez efektywne stosowanie nieszkodliwych dla ludzi biocydów, niedopuszczanie do zawilgocenia ścian budynku i przedmiotów, skuteczną wentylację pomieszczeń;
- utrzymywanie w czystości i okresowa dezynfekcja pomieszczeń inwentarskich, usuwanie szkodliwego bioaerozolu z powietrza metodą mgielną (fogging), skrapianie ściółki i surowców płynami zmniejszającymi emisję pyłu [16];
- doskonalenie systemów wentylacyjnych w przemysłowym i rolniczym środowisku pracy, hermetyzacja i automatyzacja procesu produkcyjnego, stosowanie bezpiecznych maszyn nie emitujących bioaerozoli [16];
- oświata zdrowotna, realizowana poprzez: kursy, wykłady, pogadanki, projekcje filmów, rozpowszechnianie kaset wideo, książek, broszur i ulotek, quizy i konkursy z nagrodami, audycje radiowe i telewizyjne; jest to najtańszy, a równocześnie niezwykle skuteczny środek zapobiegawczy; wykazano, że rolnicy, którzy zdają sobie sprawę z zagrożenia, jakie stanowi kontakt z pyłem ze spleśniałego surowca, rzadziej chorują na „płuco rolnika” i inne choroby wywołane przez pył [6, 17, 30].
Główne zasady profilaktyki chorób wywoływanych przez szkodliwe czynniki biologiczne wśród pracowników służby zdrowia, laboratoriów i przemysłu biotechnologicznego (np. w wytwórni szczepionek) 
|
stosowanie odzieży ochronnej przy pracy z materiałem zakaźnym lub chorymi pacjentami, instalacja zbiorników z płynem odkażającym na stanowiskach pracy, przestrzeganie zasad sterylizacji
natychmiastowa dezynfekcja w razie skażenia materiałem zakaźnym, powiadomienie o przypadku skażenia bezpośredniego przełożonego
odpowiednia konstrukcja pomieszczeń laboratoryjnych lub produkcyjnych, dostosowana do klasy zagrożenia, jaką przedstawiają czynniki będące obiektem prac w danym zakładzie. Wykonanie stołów laboratoryjnych i ścian z materiałów umożliwiających skuteczną dezynfekcję, stosowanie wydajnych filtrów w obiegu powietrza, odpowiednia konstrukcja śluzy wejściowej i kabin odkażających, zapewnienie przestronnych stanowisk pracy, okresowe odkażanie całych pomieszczeń
automatyzacja prac pozwalająca na uniknięcie ryzykownych sposobów pracy (np. pipetowania ustami)
oznakowanie pomieszczeń zakaźnych międzynarodowym znakiem oznaczającym zagrożenie biologiczne, przestrzeganie zakazu wstępu do tych pomieszczeń osobom niepowołanym
szczepienia ochronne grup zawodowych narażonych na potencjalny kontakt z danym czynnikiem, o ile skuteczna szczepionka jest dostępna (np. anty-HBV)
odpowiednia opieka lekarska, prowadzenie ewidencji osób szczególnie narażonych, prowadzenie szkoleń bhp
Główne zasady profilaktyki chorób wywoływanych wśród rolników przez szkodliwe czynniki biologiczne 
|
należyte przechowywanie surowców roślinnych, nie dopuszczające do rozwoju drobnoustrojów i rozkruszów
szybki zbiór zboża i siana z pól, suszenie przemokniętego siana w celu zapobieżenia rozwojowi alergizujących i toksycznych drobnoustrojów
automatyzacja i modernizacja procesów produkcyjnych w rolnictwie; np. stosowanie nowych technologii przechowywania pasz w stanie świeżym w silosach i automatycznego karmienia zwierząt, w celu redukcji narażenia na pył zawierający szkodliwe czynniki biologiczne
utrzymywanie czystości w pomieszczeniach hodowlanych, regularne usuwanie gnojowicy, stosowanie okresowej dezynfekcji
doskonalenie wentylacji pomieszczeń gospodarskich, redukcja zapylenia przez mgławienie i inne zabiegi
stosowanie kabin z wentylacją w nowych maszynach rolniczych
stosowanie masek, respiratorów i odzieży ochronnej
stosowanie szczepień ochronnych przeciw chorobom odzwierzęcym
okresowe badania lekarskie rolników szczególnie narażonych
promocja oświaty zdrowotnej, mającej szczególnie duże znaczenie w eliminowaniu szkodliwości zawodowych rolników
|
|
|
|
