Problemy zawodowe osób starszych - Przyczyny wczesnego kończenia aktywności zawodowej pracowników źródło: opracowania dr J. Bugajskiej oraz dr hab. n. med. Teresy Makowiec-Dąbrowskiej

W celu  określenia czynników ryzyka przedwczesnego obniżenia zdolności do pracy niezbędne jest rozpatrzenie wpływu różnych aspektów środowiska pracy na zmieniający się z wiekiem stan zdrowia i kondycję psychiczną pracowników.  

• Analiza struktury wiekowej i przyczyn wcześniejszej niezdolności do pracy pracowników o różnym rodzaju pracy.



• Zdrowotne uwarunkowania odejść z zatrudnienia osób w starszych grupach wiekowych.



• Zawodowe i pozazawodowe determinanty zdolności do pracy starszych pracowników.



• Ocena aktywności zawodowej i zdolności do pracy osób starszych, leczonych z powodu chorób typowych dla tego okresu życia.



• Zmiany charakterystyk rytmów okołodobowych parametrów fizjologicznych w procesie starzenia się jako kryterium zdolności do pracy.

Główne zdrowotne przyczyny całkowitej niezdolności do pracy

Jedną w głównych przyczyn wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej jest pogorszenie stanu zdrowia w stopniu umożliwiającym uzyskanie orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy.

Według przeprowadzonej w ramach wspomnianego projektu analizy pierwszorazowych orzeczeń o całkowitej niezdolności do pracy, wydanych w latach 2000-2001 przez lekarzy-orzeczników ZUS, około 68% wszystkich orzeczeń dotyczyło osób wykonujących pracę obciążającą fizycznie w takich zawodach, jak pomoce domowe i sprzątaczki, ślusarze i zawody pokrewne, robotnicy przemysłu włókienniczego, robotnicy przy pracach prostych w przemyśle przetwórczym oraz pracę obciążającą fizycznie i umysłowo w takich zawodach, jak kierowcy pojazdów silnikowych, pielęgniarki, sprzedawcy.

Rys. 1.


Najwięcej, ponad 50% pierwszorazowych orzeczeń o całkowitej niezdolności do pracy wydano pracownikom w dwóch grupach wiekowych: 45 – 49 r.ż. i 50 – 54 r.ż. (Rys. 2.)

Rys. 2.



Głównymi przyczynami wcześniejszej niezdolności do pracy są:

• choroby układu krążenia,


• choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej


• zaburzenia psychiczne


• zaburzenia zachowania

Wobec zmian demograficznych zachodzących w społeczeństwie polskim należy liczyć się z faktem stałego wzrostu zatrudnienia osób starszych, w tym także osób, które są systematycznie leczone z powodu chorób w zakresie układu ruchu lub układu krążenia, a więc chorób najbardziej typowych dla tego wieku.

Badania wykazały, że tylko co piąta osoba leczona z powodu choroby zwyrodnieniowej stawów i co druga z powodu chorób układu krążenia (nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca) jest nadal aktywna zawodowo [4].

Z uwagi na rozległość zjawiska, jakim jest częste występowanie tych schorzeń w populacji ogólnej, należy tę grupę pracowników otoczyć szczególną opieką już we wczesnym okresie zachorowania. Jednym z ważniejszych elementów tej opieki powinno być poszukiwanie miejsc pracy, dostosowanych do zmienionych przez chorobę możliwości pracownika, jak również podejmowanie prób przekwalifikowania się pracownika.

Stan zdrowia jest również jedną z przyczyn przechodzenia na tzw. wcześniejszą emeryturę. Występowanie choćby jednej choroby ograniczającej subiektywne odczucie zdolności do pracy zwiększa ryzyko przejścia na emeryturę o ok. 80% (OR = 1,87; 95% CI: 1,09-3,21), a wzrost częstości korzystania ze zwolnień chorobowych o ok. 200% (OR = 2,20; 95%CI: 1,52-3,17).

Ryzyko wcześniejszego przejścia na emeryturę zwiększają również pewne cechy pracy obciążające pracownika, np. akordowy system pracy (OR = 7,00; 95%CI: 2,01-24,37) i przenoszenie ciężkich przedmiotów (OR = 2,24; 95%CI: 1,20-4,17), a także występowanie trudności w wygospodarowaniu czasu wolnego po pracy (OR = 2,33; 95%CI: 1,16-4,67) [5].  

_____________________________________________

PIŚMIENNICTWO

4. Jędryka-Góral A., Bugajska J., Łastowiecka E., Michalak J.M., Kochmański M, Najmiec A, 2005, Work activity and ability in ageing patients suffering from chronic cardiovascular diseases, W: Assessment and promotion of work ability, health and well-being of ageing workers, Elsevier, ICS vol. 1280 C, 190-195

5. Szubert Z., Sobala W. Current determinations of early retirement among blue collar workers in Poland. Int J Occup. Med. Environ. Health 2005, 18 (2), 177-184