W wyniku wykonanych analiz stwierdzono wystepowanie w powaznych awariach w sumie 352 substancji chemicznych. Z tej liczby:

• w awariach uczestniczylo 277 substancji chemicznych, obecnych w analizowanych procesach,
• zidentyfikowano 75 zwiazkow (substancji chemicznych), ktore powstaly lub prawdopodobnie powstaly w tych awariach.

Najczesciej w awariach przemyslowych uczestniczyly pestycydy, nawozy sztuczne i polimery oraz, takze w znaczacej liczbie awarii takie grupy substancji chemicznych, jak: organiczne polprodukty, rozpuszczalniki i zwiazki nieorganiczne szeroko stosowane w roznych galeziach przemyslu chemicznego.

W zaistnialych awariach najczesciej uczestniczyly nastepujace substancje chemiczne (uwzgledniono substancje uczestniczace w wiecej niz 10. awariach):

Substancja uczestniczaca w awarii	Statystyka
	liczba awarii	% ogolnej liczby awarii (okolo)
podchloryn sodu	35	8,6
kwas siarkowy	34	8,4
pestycydy	32	7,8
kwas chlorowodorowy	27	6,6
nawozy sztuczne	26	6,4
kwas azotowy	25	6,1
polichlorek winylu	16	4,0
siarka	13	3,2
chlorek winylu	11	2,7

Na rys. 13 przedstawiono wykaz 43 substancji utworzonych lub przypuszczalnie utworzonych przynajmniej w trakcie dwoch awarii przemyslowych. Niektore z tych substancji (ditlenek azotu, chlorowodor, cyjanowodor, chlor, fosgen i tlenki siarki) sa dobrze znane jako produkty powstajace podczas awarii. Zwraca takze uwage duza liczba awarii, w ktorych powstaly lub prawdopodobnie powstaly takie substancje jak: aldehyd akrylowy, formaldehyd, dioksyny oraz estry chlorometylowe.

Rys. 13. Substancje utworzone podczas awarii [1]

Jak wynika z danych zamieszczonych na rys. 13, substancje, ktore powstaly w trakcie awarii, sa substancjami ujetymi w kryteriach kwalifikacyjnych (zob.[4], [5]). Niektore z nich sa szczegolnie niebezpieczne, co znalazlo swoj wyraz w malych wartosciach progowych Qi ustalonych dla tych substancji. Wykaz substancji bardzo toksycznych T+), ujetych w kryteriach kwalifikacyjnych, ktore powstaly w trakcie analizowanych awarii, przedstawiono w tabeli 2.

Substancje	Liczba awarii
arsyna benzydyna tlenek berylu eter bis(chlorometylowy) eter chlorometylowo metylowy dimetylonitrozoamina wodorek bromu wodorek fluoru keton izocyjanian metylu fosgen fosfina PCDD/PCDF siarkowodor	1 1 1 5 5 1 2 7 4 4 65 3 60 1

Szczegolnie wazny wniosek wynikajacy z danych zawartych w tabeli 2 dotyczy czestotliwosci powstawania w trakcie awarii takich zwiazkow jak:

• fosgen, ktory zostal utworzony (prawdopodobnie) az w 65 awariach sposrod 406 awarii, w ktorych uczestniczyly i powstaly (mogly powstac) substancje chemiczne. Stanowi to okolo 16 % analizowanych awarii (!).
• PCDD/PCDF, ktore powstaly (prawdopodobnie) w trakcie az 60 awarii, co stanowi ok. 15 % wszystkich analizowanych awarii.

Rowniez czestotliwosc powstawania kilku innych rodzajow substancji nakazuje z wielka uwaga podchodzic do oceny mozliwosci ich powstawania w trakcie awarii.

Tabela 3. Najczesciej powstajace w warunkach awaryjnych niebezpieczne substancje chemiczne (substancje uszeregowano z uwzglednieniem stopnia zagrozenia – wartosc Qi, oraz czestotliwosci powstawania) [1,2]

Substancja powstajaca w trakcie awarii	Stwierdzone powstawanie w awariach		Prawdopodobnie powstaly w awariach
	liczba awarii	% ogolnej liczby awarii (ok.)	liczba awarii	% ogolnej liczby awarii (ok.)
PCDD/PCDF	20	5	60	15
fosgen	10	2,5	65	16
ditlenek azotu	50	12	135	33
chlorowodor	70	17	115	28
cyjanowodor	15	4	80	20
pentatlenek fosforu	15	4	50	12
ditlenek siarki	30	7	80	20
tritlenek siarki	25	6	50	12
chlor	58	14	70	17
amoniak	10	2,5	30	7,5

Jak stwierdzaja autorzy pracy [1], z dostepnych danych o awariach wynika, ze w 32 awariach ilosci utworzonych substancji niebezpiecznych przekraczaly wartosci progowe Qi ustalone dla tych substancji w kryteriach kwalifikacyjnych!