W wyniku wykonanych analiz stwierdzono występowanie w poważnych awariach w sumie 352 substancji chemicznych. Z tej liczby:

• w awariach uczestniczyło 277 substancji chemicznych, obecnych w analizowanych procesach,
• zidentyfikowano 75 związków (substancji chemicznych), które powstały lub prawdopodobnie powstały w tych awariach.

Najczęściej w awariach przemysłowych uczestniczyły pestycydy, nawozy sztuczne i polimery oraz, także w znaczącej liczbie awarii takie grupy substancji chemicznych, jak: organiczne półprodukty, rozpuszczalniki i związki nieorganiczne szeroko stosowane w różnych gałęziach przemysłu chemicznego.

W zaistniałych awariach najczęściej uczestniczyły następujące substancje chemiczne (uwzględniono substancje uczestniczące w więcej niż 10. awariach):

Substancja uczestnicząca w awarii	Statystyka
	liczba awarii	% ogólnej liczby awarii (około)
podchloryn sodu	35	8,6
kwas siarkowy	34	8,4
pestycydy	32	7,8
kwas chlorowodorowy	27	6,6
nawozy sztuczne	26	6,4
kwas azotowy	25	6,1
polichlorek winylu	16	4,0
siarka	13	3,2
chlorek winylu	11	2,7

Na rys. 13 przedstawiono wykaz 43 substancji utworzonych lub przypuszczalnie utworzonych przynajmniej w trakcie dwóch awarii przemysłowych. Niektóre z tych substancji (ditlenek azotu, chlorowodór, cyjanowodór, chlor, fosgen i tlenki siarki) są dobrze znane jako produkty powstające podczas awarii. Zwraca także uwagę duża liczba awarii, w których powstały lub prawdopodobnie powstały takie substancje jak: aldehyd akrylowy, formaldehyd, dioksyny oraz estry chlorometylowe.

Rys. 13. Substancje utworzone podczas awarii [1]

Jak wynika z danych zamieszczonych na rys. 13, substancje, które powstały w trakcie awarii, są substancjami ujętymi w kryteriach kwalifikacyjnych (zob.[4], [5]). Niektóre z nich są szczególnie niebezpieczne, co znalazło swój wyraz w małych wartościach progowych Qi ustalonych dla tych substancji. Wykaz substancji bardzo toksycznych T+), ujętych w kryteriach kwalifikacyjnych, które powstały w trakcie analizowanych awarii, przedstawiono w tabeli 2.

Substancje	Liczba awarii
arsyna benzydyna tlenek berylu eter bis(chlorometylowy) eter chlorometylowo metylowy dimetylonitrozoamina wodorek bromu wodorek fluoru keton izocyjanian metylu fosgen fosfina PCDD/PCDF siarkowodór	1 1 1 5 5 1 2 7 4 4 65 3 60 1

Szczególnie ważny wniosek wynikający z danych zawartych w tabeli 2 dotyczy częstotliwości powstawania w trakcie awarii takich związków jak:

• fosgen, który został utworzony (prawdopodobnie) aż w 65 awariach spośród 406 awarii, w których uczestniczyły i powstały (mogły powstać) substancje chemiczne. Stanowi to około 16 % analizowanych awarii (!).
• PCDD/PCDF, które powstały (prawdopodobnie) w trakcie aż 60 awarii, co stanowi ok. 15 % wszystkich analizowanych awarii.

Również częstotliwość powstawania kilku innych rodzajów substancji nakazuje z wielką uwagą podchodzić do oceny możliwości ich powstawania w trakcie awarii.

Tabela 3. Najczęściej powstające w warunkach awaryjnych niebezpieczne substancje chemiczne (substancje uszeregowano z uwzględnieniem stopnia zagrożenia – wartość Qi, oraz częstotliwości powstawania) [1,2]

Substancja powstająca w trakcie awarii	Stwierdzone powstawanie w awariach		Prawdopodobnie powstały w awariach
	liczba awarii	% ogólnej liczby awarii (ok.)	liczba awarii	% ogólnej liczby awarii (ok.)
PCDD/PCDF	20	5	60	15
fosgen	10	2,5	65	16
ditlenek azotu	50	12	135	33
chlorowodór	70	17	115	28
cyjanowodór	15	4	80	20
pentatlenek fosforu	15	4	50	12
ditlenek siarki	30	7	80	20
tritlenek siarki	25	6	50	12
chlor	58	14	70	17
amoniak	10	2,5	30	7,5

Jak stwierdzają autorzy pracy [1], z dostępnych danych o awariach wynika, że w 32 awariach ilości utworzonych substancji niebezpiecznych przekraczały wartości progowe Qi ustalone dla tych substancji w kryteriach kwalifikacyjnych!