Plany operacyjno–ratownicze

Ogólne wymagania UE dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych planów operacyjno–ratowniczych (awaryjnych) zostały ustalone w art. 11 oraz w załączniku IV Dyrektywy Seveso II, a w przypadku przepisów polskich – w art. 260 ustawy – Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z postanowieniem zapisanym w tym artykule, plany mają na celu zapobieganie, zwalczanie i ograniczanie skutków awarii przemysłowej. Ogólne wymagania UE oraz przepisów polskich dotyczące zawartości planów operacyjno–ratowniczych przedstawiono poniżej.

Zawartość planów awaryjnych (według Dyrektywy Seveso II – załącznik IV)

Wewnętrzne plany awaryjne: nazwiska lub stanowiska osób upoważnionych do uruchamiania procedur awaryjnych oraz osoby nadzorującej i koordynującej akcję usuwania skutków awarii w zakładzie, nazwisko lub stanowisko osoby odpowiedzialnej za łączność z władzami odpowiadającymi za zewnętrzne plany awaryjne, opis działań, które należy podjąć w odniesieniu do przewidywalnych warunków lub wydarzeń, mogących przyczynić się do wystąpienia poważnych awarii, mających na celu kontrolę tych warunków lub wydarzeń oraz ograniczanie ich skutków, w tym opis sprzętu ratowniczego i innych dostępnych środków, ustalenia dotyczące ograniczania ryzyka osób w zakładzie, w tym sposobów ostrzegania oraz działań, które te osoby mają podjąć po otrzymaniu ostrzeżenia, ustalenia dotyczące wczesnego ostrzegania o zdarzeniu władz odpowiedzialnych za uruchamianie zewnętrznych planów awaryjnych, rodzaju informacji, jakie należy włączyć do wstępnego ostrzeżenia, oraz ustalenia dotyczące dostarczania bardziej szczegółowych informacji, jeżeli staną się one dostępne, ustalenia dotyczące szkolenia personelu w zakresie obowiązków, które powinien spełniać, a w razie konieczności, ustalenia dotyczące koordynowania tych spraw z zewnętrznymi służbami ratowniczymi, ustalenia dotyczące zapewnienia pomocy w akcji ratowniczej prowadzonej na zewnątrz. Zewnętrzne plany awaryjne: nazwiska lub stanowiska osób upoważnionych do uruchamiania procedur ratowniczych oraz osób upoważnionych do nadzorowania i koordynowania akcji ratowniczej za zewnątrz zakładu, ustalenia dotyczące otrzymywania wczesnych ostrzeżeń o zdarzeniach i alarmie oraz procedury ogłaszania odwoływania, ustalenia dotyczące koordynowania środków niezbędnych do wprowadzenia zewnętrznego planu awaryjnego, ustalenia dotyczące zapewnienia pomocy w akcji ratowniczej prowadzonej wewnątrz zakładu, ustalenia dotyczące akcji ratowniczej na zewnątrz zakładu, ustalenia dotyczące podawania społeczeństwu niezbędnych informacji związanych z awarią oraz zalecanych sposobów postępowania, ustalenia dotyczące informowania służb ratowniczych innych państw członkowskich w przypadku wystąpienia poważnej awarii o możliwych skutkach transgranicznych.

Operator zobowiązany jest do okresowych przeglądów, sprawdzania oraz – w razie konieczności – weryfikacji wewnętrznych planów awaryjnych, w okresach nie dłuższych niż 3 lata.

Operator może być zobligowany do przygotowania i przekazania społeczeństwu informacji dotyczących środków bezpieczeństwa zgodnie art. 13 i załącznikiem V do Dyrektywy Seveso II (tabela 5). Artykuł ten nie ustala jednoznacznie, kto (tzn. operator czy też kompetentna władza) powinien przygotować i dostarczyć społeczeństwu te informacje wraz z wykazem niebezpiecznych substancji, stanowiącym fragment lub załącznik do raportu bezpieczeństwa. Sprawy te powinny być zatem regulowane w prawodawstwie krajowym. Informacja powinna być przeglądana co 3 lata i w razie konieczności powtarzana i aktualizowana – nie rzadziej niż raz na 5 lat.

Zawartość planów operacyjno–ratowniczych (według POŚ)

Zakładane działania w celu ograniczania skutków awarii dla ludzi i środowiska; Propozycje metod i środków służących ochronie ludzi i środowiska przed skutkami awarii. Informacja o występujących zagrożeniach, podjętych środkach zapobiegawczych i o działaniach w razie awarii, która jest przedstawiana społeczeństwu, właściwym organom PSP, wojewodzie, WIOŚ, staroście, wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. Wskazanie sposobów usunięcia skutków awarii przemysłowej i przywrócenia środowiska do stanu poprzedniego, a gdy nie jest to możliwe – określenie zabiegów mających na celu rekultywację. Wskazanie sposobów zapobiegania transgranicznym skutkom awarii przemysłowej.

Obowiązek szczegółowego określenia wymagań dotyczących wewnętrznych i zewnętrznych planów operacyjno–ratowniczych ustawa POŚ nałożyła na ministra gospodarki (działające w porozumieniu z ministrami: środowiska, spraw wewnętrznych oraz obrony narodowej) – art. 260 ust. 3 i 4. Postanowienia rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjno–ratownicze omówiono w dalszej części niniejszego rozdziału. Wymagania przepisów polskich dotyczące zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych planów operacyjno–ratowniczych, są na tyle szczegółowe i jednoznaczne, że zdaniem autorów strony internetowej nie wymagają dodatkowych komentarzy, z jednym wszakże wyjątkiem, a mianowicie pewnych wskazanych w dalszej części tego rozdziału kwestii, związanych ze zmianami wprowadzonymi przez cytowane powyżej rozporządzenie MG z 2008 r.