|
Czas pracy kierowców - Zasady ogólne
Źródło: "Czas pracy kierowców" - opracowanie dr Barbary Krzyśków, CIOP-PIB
|
Czasem pracy kierowcy jest czas pracy od rozpoczęcia do zakończenia wszystkich czynności związanych z wykonywaniem przewozu drogowego takich jak: prowadzenie pojazdu; załadowywanie i rozładowywanie (nie musi być wykonywane osobiście przez kierowcę, jednak musi on mieć powierzony co najmniej nadzór nad tymi czynnościami);nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym; czynności spedycyjne, obsługę codzienną pojazdów i przyczep; inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy; niezbędne formalności administracyjne; utrzymanie pojazdu w czystości.
Również pozostawanie kierowcy na stanowisku pracy, w gotowości do wykonania pracy (oczekiwanie na załadunek lub wyładunek, których przewidywany czas trwania nie jest możliwy do przewidzenia przed wyjazdem) jak tez korzystanie z 15 minutowej regulaminowej przerwy, która należy się każdemu pracownikowi ( w tym kierowcy) po 6 godzinach pracy wlicza się do czasu pracy kierowcy.
Natomiast nie wlicza się do czasu pracy kierowców czasu dyżuru, jeżeli kierowca nie wykonywał pracy; nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu, dobowego nieprzerwanego odpoczynku, przerw pracy ustanowionych w równoważnym systemie czasu pracy - polega on na możliwości wydłużenia czasu pracy jednego dnia przez zrównoważenie go skróceniem czasu pracy w innych dniach lub dniami wolnymi. Jednak wydłużenie czasu pracy w równoważnym systemie czasu pracy nie może być dla kierowców transportu drogowego do 10 godzin na dobę a dla pozostałych do 12 natomiast okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż jeden miesiąc w uzasadnionych przypadkach może być przedłużony do 3 miesięcy lub w pracach uzależnionych od pory roku do 4 miesięcy.
Generalna zasada dotycząca wymiaru czasu pracy kierowców jest, że:
Czas pracy kierowcy (w rozumieniu podanym wyżej) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym 4 miesięcy. Oznacza to, że pracodawca rozliczając czas pracy kierowcy w ciągu 4 miesięcy musi zachować wymiar 8 godzin dziennie 40 godzin tygodniowa. Czyli podstawowy wymiar czasu pracy stosowany w Kodeksie pracy. Każda praca ponad ten wymiar będzie praca w godzinach nadliczbowych (wyjątek przedstawiony wyżej dotyczy systemy równoważnego czasy pracy, ale tylko w okresie czasu rozliczeniowego. Natomiast rozliczenie czasu pracy powinno prowadzić do przeciętnej 8 godzin na dobę i 40 na tydzień). Pracodawca oprócz wymiaru czasu pracy musi również ustalić rozkład czasu pracy kierowcy. Z obowiązku tego jest zwolniony w przypadku, kiedy kierowca wykonuje przewóz rzeczy. Natomiast dla kierowców wykonujących regularny przewóz osób rozkład powinien być ustalony, co najmniej na 2 tygodnie naprzód, a jeżeli przewóz wykonywany jest w systemie równoważnego czasu pracy, co najmniej na miesiąc.
Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu (w przypadkach, jeżeli zatrudnia mniej niż 20 pracowników) i nie jest objęty układem zbiorowym pracy w obwieszczeniu. Jeżeli u pracodawcy nie działa organizacja związkowa lub jeżeli działająca organizacja nie wyraża zgody na ustalenie lub zmianę systemów i rokładu czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych pracodawca może stosować równoważny system czasu pracy po uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy.
Kierowcy prowadzącemu pojazd w transporcie drogowym przysługuje przerwa w ciągu dnia pracy, przerwa w każdej dobie i przerwa tygodniowa.
Przerwa w czasie pracy kierowcy przysługuje w zależności od dobowego wymiaru czasu pracy .
Jeżeli czas pracy nie przekracza 9 godzin to przerwa na odpoczynek przysługuje w wysokości 30 minut po 6 godzinach pracy.
Jeżeli czas pracy przekracza 9 godzin to przerwa nie może być krótsza niż 45 minut po 6 godzinach pracy.
Przerwy w czasie pracy nie muszą być wykorzystywane w całości i mogą być dzielone, jednak na okresy nie krótsze niż 15 minut. Do okresu przerw wlicza się 15 minutową przerwę regulaminową.
Przerwa dobowa wynosi co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Dobowy odpoczynek kierowców transportu drogowego może być wykorzystany w pojeździe jednakże pojazd musi znajdować się na postoju i być wyposażony w miejsce do spania.
Przerwa tygodniowa w każdym tygodniu (rozumianym zgodnie z definicją zawartą w ustawie) musi wynosić co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Do tego czasu wlicza się odpoczynek dobowy (11 godzin) przypadający w dniu rozpoczęcia odpoczynku tygodniowego. Jednakże okres tego odpoczynku może być skrócony, jeżeli kierowca wykonuje pracę w sytuacji lub w wyniku zdarzeń wymagających od niego podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii, jak też w przypadku przejścia na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy. Jednakże tygodniowy, nieprzerwany okres odpoczynku nie może być krótszy niż 24 godziny
Godziny nadliczbowe są wówczas, jeżeli praca wykonywana jest ponad obowiązujące normy czasu pracy i ponad dobowy przedłużony wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego kierowcę systemu i rozkładu czasu pracy.
W ustawie przewidziano przypadki, w których dopuszczalna jest praca kierowcy w godzinach nadliczbowych. Jednakże uwzględnienie wśród nich szczególnych potrzeb pracodawcy powoduje, że praktycznie dopuszczalna jest w każdym przypadku. Ograniczeniem jest tu jedynie roczny wymiar godzin nadliczbowych w stosowanych w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy do 260 godzin.
Czas pracy kierowcy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może w okresie rozliczeniowym (4 miesiące) przekraczać przeciętnie 48 godzin na tydzień.
Tygodniowy czas pracy kierowcy może być przedłużony jednak nie może być dłuższy niż 60 godzin i tylko w przypadku, jeżeli przeciętnie w okresie rozliczeniowym nie przekroczy 48 godzin tygodniowo. Oznacza to, że jeżeli pracodawca w jednym tygodniu wydłuży czas pracy kierowcy do 60 godzin tygodniowo to w innym musi go skrócić tak, aby przeciętna wyszła 48 godzin na tydzień (tydzień przy rozliczeniach czasu pracy rozumie się jako 5-cio dniowy i taki bierze się do rozliczenia czasu pracy, nie zaś według definicji podanej w ustawie).
Ustawa dopuszcza ustalenie w układzie zbiorowym pracy, jeżeli takiego nie ma w regulaminie, a jeżeli pracodawca nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy w umowie o pracę innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym pod warunkiem, że w okresie rozliczeniowym 4 miesięcy tygodniowy wymiar czasu pracy nie przekroczy 48 godzin (we wskazanych wyżej przypadkach 60).
U kierowców zatrudnionych w przewozie drogowym praca wykonywana w porze nocnej nie może przekraczać 10 godzin w danej dobie.
Wyjazd kierowcy poza siedzibę pracodawcy traktowany jest jako podróż służbowa i rozliczany według przepisów dotyczących delegowania pracowników (rozliczanie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania jak diety, noclegi itp.).
Pracodawca ma obowiązek powiadomić kierowcę o stosowanych u danego pracodawcy przepisach dotyczących czasu pracy. W przypadku kierowców wykonujących przewóz drogowy pracodawca musi uzyskać od kierowcy oświadczenie na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
Na pracodawcę ustawa nakłada również obowiązek ewidencjonowania czasu pracy kierowców.
Ustawa dopuszcza ewidencjonowanie czasu pracy w formie: zapisów na wykresach, wydruków z karty kierowcy i tachografu cyfrowego; plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego; innych dokumentów potwierdzających czas pracy i rodzaj wykonywanej czynności; rejestrów opracowanych na podstawie dokumentów, o których mowa wcześniej.
Ewidencję czasu pracy pracodawca przechowuje przez okres 3 lat po zakończeniu okresu nią objętego i udostępnia kierowcy na jego wniosek.
|
|
