PRZEMOC W PRACY Jedną z często występujących form przemocy we współczesnym środowisku pracy jest "mobbing". Problematyka mobbingu przez dłuższy czas nie była przedmiotem zainteresowań badaczy zajmujących się organizacją pracy i zarządzaniem, którzy uważali, iż jest to zjawisko dotyczące indywidualnych relacji międzyludzkich. Gwałtowne zainteresowanie tym zagadnieniem nastąpiło dopiero w połowie lat 80. XX wieku, w krajach skandynawskich, a następnie również w innych państwach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii, gdy stwierdzono, że zła organizacja pracy może również sprzyjać agresywnym zachowaniom w miejscu pracy. W naszym kraju, pomimo gwałtownie rosnącego zainteresowania tematyką mobbingu, co m.in. wynika z wejścia Polski do Unii Europejskiej i wprowadzenia terminu „mobbing” do znowelizowanego Kodeksu pracy (z dniem 1 stycznia 2004 r.), jak do tej pory nie przeprowadzono szerszych badań, które ukazywałyby charakter i skalę, na jaką problem ten pojawia się w polskim środowisku pracy. Można jednak przypuszczać, że zjawisko mobbingu występuje w Polsce na podobną skalę jak w innych krajach unijnych i dotyka od 4% do 15% całej populacji pracowników.                                                                                                                       więcej...

Przepisy prawne		Ksiażki		Artykuły

KSIĄŻKI i BROSZURY

MOBBING. Rozpoznawanie, reagowanie, zapobieganie
- Hans Jurgen Kratz

		Książka informuje, jak: - myślą i zachowują się mobberzy, - można wyjść z roli szykanowanej ofiary, - różniać mobbing od zdrowej rywalizacji w pracy, - ronić przed tym zjawiskiem pracowników nowych i słabszych psychicznie, - uchomić procesy organizacyjne przeciwdziałające mobbingowi, - szukać zadośćuczynienia na drodze sądowej Autor: Hans-Jürgen Kratz Tłumaczenie: Juliusz Żuławski Tytuł oryginału: Mobbing. Erkennen, ansprechen, vorbeugen Format: A5 Stron: 160 ISBN: 978-83-246-0817-1 Rok wydania: 2007 Status: obcy/zewnetrzny Księgarnia internetowa "OnePress"

Mobbing środki ochrony prawnej
- Grzegorz Jędrejek

		Książka jest przeznaczona nie tylko dla prawników zajmujących się mobbingiem, ale także dla pracowników, którzy spotkali się ze zjawiskiem przemocy psychicznej w miejscu pracy. Autor w przystępny sposób omówił środki ochrony prawnej dostępne dla osób, wobec których jest stosowany mobbing. Szczególna uwaga została poświęcona dochodzeniu roszczeń od pracodawcy. W pracy wykorzystane zostało w szerokim zakresie orzecznictwo Sądu Najwyższego. Rozważania szczegółowe zostały poprzedzone omówieniem definicji mobbingu i wykazaniem różnic pomiędzy poszczególnymi zjawiskami patologicznymi, które mogą wystąpić w miejscu pracy. Wydawnictwo: Wolters Kluwer business Format: 14,5cm x 20,5cm, oprawa miękka Stron: 149 ISBN: 97-88752-60-3 Rok wydania: 2007 Status: obcy/zewnetrzny źródło: www.petlaczasu.pl

AGRESJA
- Barbara Krahe

		Książka w sposób kompleksowy, wielostronny i wyczerpujący - na poziomie zarówno jednostko- wym, jak i grupowym oraz społecznym przedstawia zagadnienie agresji. Obejmuje całościową prezentacją klasycznego i współczesnego podejścia psychologii społecznej do tej problematyki, która powinna zainteresować nie tylko psychologów, socjologów i prawników, ale też policjantów, psychoterapeutów i pracowników socjalnych. Wydawca: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Przekład: Jacek Suchecki, Tytuł oryginału: The Social Psychology of Aggression, Recenzja wydawnicza: prof. Bogdan Wojciszke Format: B5 Stron: 256 ISBN: 83-89574-35-7 Status: obcy/zewnetrzny Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

Najważniejsze uregulowania prawne

t.j. Dz. U. 1998 nr 21 poz. 94 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 - KODEKS PRACY   ze zm.   - Dz.U. 1998 nr 106 poz. 668 ze zm. (32) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa.   - Dz.U. 1998 nr 113 poz. 717 ze zm. Ustawa z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw.   - Dz.U. 1999 nr 99 poz. 1152 Ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy.   - Dz.U. 2000 nr 19 poz. 239 ze zm. (6) Ustawa z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw.   - Dz.U. 2000 nr 107 poz. 1127 Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.   - Dz.U. 2000 nr 120 poz. 1268 ze zm. (25) Ustawa z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw.   - Dz.U. 2001 nr 11 poz. 84 Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych.   - Dz.U. 2001 nr 28 poz. 301 Ustawa z dnia 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy.   - Dz.U. 2001 nr 52 poz. 538 Ustawa z dnia 25 kwietnia 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy.   - Dz.U. 2001 nr 99 poz. 1075 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.   - Dz.U. 2001 nr 111 poz. 1194 ze zm. (5) Ustawa z dnia 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy - Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego, ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw.   - Dz. U. 2001 nr 128 poz. 1405 ze zm. (4) Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2001 nr 154 poz. 1805 Ustawa z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy.   - Dz. U. 2002 nr 74 poz. 676 ze zm. (30) Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu   - Dz.U. 2002 nr 135 poz. 1146 ze zm. Ustawa z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw.   - Dz.U. 2002 nr 196 poz. 1660 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 listopada 2002 r. sygn. akt K. 37/01   - Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1673 (akt posiada tekst jedn.) Ustawa z dnia 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ze zm. (16)   - Dz.U. 2002 nr 200 poz. 1679 ze zm. (4) Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.   - Dz. U. 2003 nr 166 poz. 1608 ze zm. (5) Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych   - Dz. U. 2003 nr 213 poz. 2081 ze zm. (1) Ustawa z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2004 nr 40 poz. 374 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 lutego 2004 r. sygn. akt K 54/02   - Dz. U. 2004 nr 96 poz. 959 ze zm. (9) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie i uchyleniu niektórych ustaw w związku z uzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej   - Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001 ze zm. (50) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy   - Dz.U. 2004 nr 120 poz. 1252 ze zm. (6) Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych   - Dz.U. 2004 nr 240 poz. 2407 Ustawa z dnia 8 października 2004 r. o zmianie ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz o zmianie niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2005 nr 10 poz. 71 ze zm. (2) Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2005 nr 68 poz. 610 Wyrok Trybunalu Konstytucyjnego z dnia 4 kwietnia 2005 r. sygn. akt SK 7/03   - Dz.U. 2005 nr 86 poz. 732 ze zm. Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej   - Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398 ze zm. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych   - Dz.U. 2006 nr 104 poz. 708 ze zm. (18) Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym   - Dz.U. 2006 nr 104 poz. 711 ze zm. (4) Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego   - Dz.U. 2006 nr 133 poz. 935 ze zm. (1) Ustawa z dnia 23 czerwca 2006 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej   - Dz.U. 2006 nr 217 poz. 1587 USTAWA z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2006 nr 221 poz. 1615 Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa   - Dz.U. 2007 nr 64 poz. 426 Ustawa z dnia 2 marca 2007 r.o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2007 nr 89 poz. 589 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.   - Dz.U. 2007 nr 176 poz. 1239 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2004 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2007 nr 181 poz. 1288 Ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2008 nr 93 poz. 586 Ustawa z dnia 9 maja 2008 r. zmieniająca ustawę - Kodeks pracy oraz ustawę o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z dnia 30 maja 2008 r.)   - Dz.U. 2008 nr 116 poz. 740 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 czerwca 2008 r. sygn. akt P 23/07.   - Dz.U. 2008 nr 223 poz. 1460 Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1654 Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o mianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2009 nr 6 poz. 33 ze zm. (1) Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw Art. 39 wchodzi w życie z mocą od dnia 1 stycznia 2009 r., art. 1 pkt 75 wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2009 r., art. 1 pkt 49 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2010 r.   - Dz.U. 2009 nr 56 poz. 458 ze zm. (3) Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2009 nr 58 poz. 485 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 marca 2009 r. sygn. akt K 28/08   - Dz.U. 2009 nr 98 poz. 817 Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o uchyleniu niektórych upoważnień do wydawania aktów wykonawczych   - Dz.U. 2009 nr 99 poz. 825 Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2009 nr 115 poz. 958 Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1241 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych.   - Dz.U. 2009 nr 219 poz. 1704 Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2010 nr 105 poz. 655 Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych   - Dz.U. 2010 nr 135 poz. 912 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 lipca 2010 r. sygn. akt P 4/10   - Dz.U. 2010 nr 182 poz. 1228 Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych   - Dz.U. 2010 nr 224 poz. 1459 Ustawa z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw   - Dz.U. 2010 nr 249 poz. 1655 Ustawa z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2010 nr 254 poz. 1700 Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania   - Dz.U. 2011 nr 36 poz. 181 Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2011 nr 63 poz. 322 Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach.   - Dz.U. 2011 nr 80 poz. 432 Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe art. 63 wchodzi w życie z dniem 18 czerwca 2011 r.   - Dz.U. 2011 nr 144 poz. 855 Ustawa z dnia 26 maja 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy   - Dz.U. 2011 nr 149 poz. 887 Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. UWAGA: art. 77 ust. 1 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2015 r., art. 241 wchodzi w życie z dniem 5 sierpnia 2011 r.   - Dz.U. 2011 nr 232 poz. 1378 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców. art. 4 pkt 1 - 6, art. 5 pkt 2, art. 7 pkt 2, art. 23 wchodzą w życie 1 stycznia 2013 r.   - Dz.U. 2012 nr 150 poz. 908 Ustawa z dnia 13 lipca 2012 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw.   - Dz.U. 2012 nr 173 poz. 1110 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 października 2012 r. sygn. akt K 27/11

Kodeks pracy DZIAŁ CZWARTY Obowiązki pracodawcy i pracownika Rozdział I Obowiązki pracodawcy

Art. 943

§1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. §2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. §3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. §4. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. §5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy.";

ARTYKUŁY

Programy modyfikacji zachowań niebezpiecznych - wyniki wdrażania w wybranych polskich przedsiębiorstwach "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2011, str. 9-11 mgr Małgorzata Pęciłło Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy W artykule przedstawiono wyniki projektu, którego celem było wdrożenie programów modyfikacji zachowań niebezpiecznych w trzech polskich przedsiębiorstwach. Wyniki projektu wyraźnie wskazują, że programy te przyczyniają się do podniesienia kultury bezpieczeństwa i jakości życia pracowników, a zatem mogą stanowić skuteczne narzędzie prewencji wypadkowej. Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2008, str. 6-9 mgr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Badania w krajach Europy Zachodniej pokazują, że nauczyciele stanowią grupę zawodową szczególnie narażoną na zjawisko mobbingu w pracy. W artykule przedstawiono wyniki badań nad mobbingiem w grupie 1098 polskich nauczycieli, tj. scharakteryzowano samo zjawisko i oszacowano wskaźnik ofiar mobbingu. Analizie poddano również związek pomiędzy doświadczaną przemocą a zdrowiem psychicznym i zadowoleniem z pracy badanych nauczycieli. Polska adaptacja kwestionariusza NAQ do pomiaru mobbingu "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2007, str. 16-19 mgr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Celem artykułu jest przedstawienie polskiej adaptacji kwestionariusza NAQ do pomiaru mobbingu w miejscu pracy. Należy zaznaczyć, że kwestionariusz NAQ służy raczej do pomiaru mobbingu na poziomie organizacyjnym a nie indywidualnym. Stąd, przeznaczony jest do identyfikowania i oceny stopnia narażenia pracowników na mobbing w określonych środowiskach pracy, a także do porównywania wskaźników uzyskanych w różnych krajach, grupach zawodowych czy organizacjach. Adaptacja NAQ została przeprowadzona na podstawie danych uzyskanych od grupy 1098 polskich nauczycieli. W jej wyniku opracowano polską wersję skali NAQ charakteryzującą się wysoką rzetelnością (alpha Cronbacha = 0,94) oraz trafnością teoretyczną (ustaloną poprzez oszacowanie związku zdrowia psychicznego i zadowolenia z pracy z mobbingiem). Uzyskanie takich wskaźników pozwala na wykorzystywanie opracowanej wersji NAQ w polskich organizacjach i dokonywanie porównań międzykulturowych. Programy psychologicznego wspierania pracowników "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2005, str. 2-3 dr Dorota Żołnierczyk-Zreda Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy Programy psychologicznego wspierania pracowników to popularna na Zachodzie Europy oraz w Ameryce Północnej forma pomocy pracownikom, których dotknęły negatywne skutki stresu w pracy. Pomoc ta wyraża się w objętym całkowitą dyskrecją dostępie do bezpłatnych porad specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego: psychologów, psychoterapeutów oraz pracowników społecznych. Programy te obejmują porady i doradztwo oraz gwarantują możliwość odbycia krótkoterminowej terapii. Istnieją dowody na to, że programy te m.in. przyczyniają się do poprawy psychicznego i fizycznego dobrostanu pracowników, spadku absencji oraz wzrostu wydajności pracy. Mobbing w pracy - przyczyny i konsekwencje "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2005, str. 5-7 mgr Magdalena Warszewska-Makuch Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy "W artykule podjęto próbę zdefiniowania pojęcia mobbingu w miejscu pracy, jak też przedstawienia kluczowych kryteriów pozwalających na identyfikację tego zjawiska w przedsiębiorstwach. Omówiono również potencjalne przyczyny odpowiadające za pojawienie się mobbingu (z rozróżnieniem na czynniki indywidualne i organizacyjne). W ostatniej części artykuły opisano najpoważniejsze konsekwencje mobbingu, które ponoszą zarówno indywidualni pracownicy, organizacja jak i całe społeczeństwo." Jak przeciwdziałać negatywnym skutkom stresu w pracy? "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2004, str. 10-11 mgr. Dorota Żołnierczyk Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy "Stres w pracy jest związany z szeregiem negatywnych skutków na poziomie pracownika, a także organizacji. Skuteczne przeciwdziałanie stresowi powinno zatem obejmować działania zarówno organizacyjne, jak i indywidualne. W artykule przedstawiono przykłady takich działań. Modyfikacja zadania, zarządzanie przez partycypację, zapewnianie wsparcia społecznego, elastyczny czas pracy oraz autonomiczne zespoły robocze to sposoby eliminowania stresu wynikającego z nadmiernych wymagań pracy, braku kontroli w pracy, czy niewłaściwych stosunków społecznych. Eliminacji tych samych źródeł stresu sprzyjają określone zachowania pracowników, polegające między innymi na korygowaniu własnych, stresotwórczych przekonań, podnoszeniu swoich kwalifikacji, ćwiczeniu asertywności, a także wiele innych, prostych technik, które pozwalają budować indywidualną odporność pracownika na stres." "Przemoc - nowy "czynnik ryzyka zawodowego" w środowisku pracy" "BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2002, str. 6-10 prof. dr hab. inż. Bogusław B. Kędzia, mgr. inż. Stanisław Kowalewski Centralny Instytut Ochrony Pracy Narastające zjawisko ekstremalnych aktów przemocy, w krajowych środowiskach o wysokim poziomie ryzyka zawodowego, prowadzące do zabójstw i dużych strat materialnych, wskazuje na konieczność podjęcia zintegrowanych działań specjalistów i instytucji do tego powołanych. Z doświadczeń krajów Unii Europejskiej oraz USA wynika, iż przemoc w środowisku pracy powinna zostać uznana jako czynnik ryzyka zawodowego.

Mobbing - natura, przyczyny i skutki w miejscu pracy.
WUG Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, 2005, nr 3(127), s. 25-28

mgr Magdalena Warszewska-Makuch
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Omówiono potencjalne przyczyny pojawienia się mobbingu w organizacji, dokonując rozróżnienia na czynniki indywidualne i organizacyjne. Podano jego definicje a także kryteria, na podstawie których można identyfikować to zjawisko.